Ο Νίκος Καββαδίας φεύγει από τη ζωή

10/2/1975: Φεύγει από τη ζωή ο Νίκος Καββαδίας.

«…Αλίμονο σ’ όποιον δεν ονειρεύεται. Ν’ ανοίξει νέους δρόμους, νέες πολιτείες. Να ματώσει τούτα τα χέρια. Να τα μάθει να σπέρνουν. Να τα μάθει να χτίζουν, να πετσοκόβονται… “Φτάνει να ξέρεις να μετράς τα δάχτυλά σου, / ξαναρχίζοντας από τα τελευταία στα πρώτα. / Και πίστη. Ένα κλωνί…”»

 

Άγγελος Βογάσαρης, «Νίκος Καββαδίας (Μαραμπού)», εκδόσεις Ιωλκός.

 

***

Ποιητής. Συγγραφέας. Γεννήθηκε στο Χάρμπιν της Μαντζουρίας, στην Άπω Ανατολή. Οι γονείς του κατάγονταν από την Κεφαλλονιά. Ο πατέρας του, που είχε ρωσική υπηκοότητα, ήταν τροφοδότης του Ρωσικού στρατού. Εξαιτίας πολεμικών γεγονότων, εγκατέλειψε τις επιχειρήσεις του το 1914, έφερε την οικογένειά του στην Κεφαλλονιά όπου έμειναν μέχρι το 1921 που μετακόμισαν στον Πειραιά. Προσπάθησε να διασώσει την περιουσία του αλλά εξαιτίας της Επανάστασης του 1917 στη Ρωσία είχε πολλές περιπέτειες και επέστρεψε το 1920, πλήρως εξουθενωμένος με κλονισμένα νεύρα.

Ο Νίκος Καββαδίας ήθελε να σπουδάσει Ιατρική αλλά λόγω του θανάτου τού πατέρα του και της έλλειψης χρημάτων, αναγκάστηκε να εργαστεί στην αρχή για λίγο καιρό ως λογιστής σε ναυτιλιακό γραφείο, κατόπιν ως απλός ναύτης σε φορτηγά καράβια. Το 1939 επήρε το δίπλωμα του ασυρματιστή και συνέχισε να ταξιδεύει μέχρι σχεδόν το θάνατό του.
Ο ποιητής πήρε μέρος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940, καθώς και στην Εθνική Αντίσταση κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Kατοχής.

Μαραμπού

Από μαθητής ασχολήθηκε με τη Λογοτεχνία και παράλληλα δημοσίευε ποιήματα σε εφημερίδες και περιοδικά. Εξέδωσε τρεις ποιητικές συλλογές: Μαραμπού, Πούσι και Τραβέρσο (εξεδόθη μετά το θάνατό του στην οποία ενσωματώθηκαν Τα παραμύθια του Φιλίππου που είχε γράψει για το παιδί της ανιψιάς του). Έγραψε ακόμα το ποίημα Οι σπουδαστές, που δε μπήκε ποτέ σε συλλογή.

Έγραψε σε πεζό λόγο: Η βάρδια, Λι, Του πολέμου, Στο άλογό μου. Πολλά ποιήματά του μελοποιήθηκαν. Τα ποιήματα του Καββαδία, που μυρίζουν ωκεανούς και την ανελέητη ναυτική ζωή, με το στοιχείο τού εξωτισμού διάχυτο, με την περιγραφή των λιμανιών και της ζωής των ναυτικών εκεί (κάτω από την επιρροή του Μπωντλαίρ), έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλή γιατί συνδυάζουν το ρομαντισμό με την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα της μοντέρνας ποίησης.

Ποιητής της φυγής

Πολλοί τον αποκαλούσαν «καταραμένο» δανειζόμενοι τον όρο από την κληρονομιά των Γάλλων Συμβολιστών. Αυτό δεν είναι απολύτως αληθές αν και υπάρχει η άποψη ότι ο Καββαδίας είναι ο «ποιητής της φυγής», της «αμαρτίας», της «παρακμής». Πολύ επιδέξιος στη χρήση συμβόλων (Ζώα στα καράβια, ξωτικά πουλιά [Μαραμπού], πίθηκοι), είναι προικισμένος με τη δύναμη της υποβολής των στοιχείων, του χαρακτηριστικού αυτού της έμμεσης και εντυπωσιακής γοητείας.

Υπάρχει επίσης ραφιναρισμένο χιούμορ, καθώς και σκληρός σαρκασμός, ενώ η φρίκη φτάνει την υπερβολή. Ο ποιητής εξομολογείται, δεν απολογείται και συχνά έντονα συναισθήματα ενοχής βασανίζουν τους ήρωές του. Ως πεζογράφος, υπήρξε πολύ καλός. Η γλώσσα του είναι ένα μείγμα γνωστών και άγνωστων λέξεων, που πολλές φορές αν και είναι άγνωστες στους αναγνώστες συντελούν στην πολλαπλή γοητεία, γιατί κινητοποιούν τη φαντασία… Στην ποίηση του Νίκου Καββαδία κυριαρχεί ατμόσφαιρα ειλικρίνειας, ψυχικής περισυλλογής με δραματικό υπόστρωμα.

Ελένη Β. Πίππα, «Παγκόσμια Ποίηση» (Τόμος Β’), εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 238-239

 

***