Το ποίημα «Προς την μητέρα μου», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, από τη συλλογή «Ποιήματα 1874-1910», εκδόσεις Ιωλκός.
Στὴν Μητέρα μου
Μάννα μου, ἐγώ ᾽ μαι τ᾽ ἄμοιρο, τὸ σκοτεινὸ τρυγόνι
ὁποὺ τὸ δέρνει ὁ ἄνεμος, βροχὴ ποὺ τὸ πληγώνει.
Τὸ δόλιο! ὅπου κι ἂν στραφεῖ κι ἀπ᾽ ὅπου κι ἂν περάσει,
δὲ βρίσκει πέτρα νὰ σταθεῖ κλωνάρι νὰ πλαγιάσει.
Ἐγὼ βαρκούλα μοναχή, βαρκούλ᾽ ἀποδαρμένη
μέσα σὲ πέλαγο ἀνοιχτό, σὲ θάλασσ᾽ ἀφρισμένη,
παλαίβω μὲ τὰ κύματα χωρὶς πανί, τιμόνι
κι ἄλλη δὲν ἔχω ἄγκουρα πλὴν τὴν εὐχή σου μόνη.
Στὴν ἀγκαλιά σου τὴ γλυκειά, μανούλα μου, ν᾽ ἀράξω
μὲς στὸ βαθὺ τὸ πέλαγο αὐτὸ πριχοῦ βουλιάξω.
Μανούλα μου, ἤθελα νὰ πάω, νὰ φύγω, νὰ μισέψω
τοῦ ριζικοῦ μου ἀπὸ μακρυὰ τὴ θύρα ν᾽ ἀγναντέψω.
Στὸ θλιβερὸ βασίλειο τῆς Μοίρας νὰ πατήσω
κι ἐκεῖ νὰ βρῶ τὴ μοίρα μου καὶ νὰ τὴν ἐρωτήσω.
Νὰ τῆς εἰπῶ: εἶναι πολλά, σκληρὰ τὰ βασανά μου
ὡσὰν τὸ δίχτυ ποὺ σφαλνᾶ θάλασσα, φύκια κι ἄμμο
εἶναι κι ἡ τύχη μου σκληρή, σὰν τὴv ψυχὴ τὴ µαύρη
π᾽ ἀρνήθηκε τὴν Παναγιὰ κι ὁ πόλεος δὲν θά ᾽βρει.
Κι ἐκείνη μ᾽ ἀποκρίθηκε κι ἐκείνη ἀπελογήθη:
Ἦτον ἀνήλιαστη, ἄτυχε, ἡ μέρα ποὺ γεννήθης
ἄλλοι ἐπῆραν τὸν ἀνθὸ καὶ σὺ τὴ ρίζα πῆρες
ὄντας σὲ ἒπλασ᾽ ὁ Θεὸς δὲν εἶχε ἄλλες μοῖρες.
Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης
***
Ποιήματα 1874-1910
Ως γνωστόν, ο Παπαδιαμάντης έγραψε ελάχιστα ποιήματα. Κάποια από αυτά παρεμβάλλονται μέσα στα διηγήματά του σαν παλιοί λησμονημένοι στίχοι. Και κάποια άλλα, όπως τα υμνογραφικά, είναι ελεύθερες αποδόσεις από ψαλμούς και εκκλησιαστικούς ύμνους. Τα περισσότερα, όμως, είναι εμπνευσμένα από πανηγύρια και μοναστηριακά κτίσματα της Σκιάθου.
Αν και ο ίδιος ποτέ δε θεώρησε τον εαυτό του ποιητή, εντούτοις αυτές οι ποιητικές του δοκιμές, που συγκεντρώνονται στην έκδοση «Ποιήματα 1874-1910» (εκδόσεις Ιωλκός, 2011, επιμέλεια: Γιάννης Κορίδης), θεωρούνται ακρογωνιαίοι λίθοι της θρησκευτικής μας ποίησης. Αποτελούν δέσμες φωτεινές στα πολλά σκοτάδια της ζωής. Παράλληλα αποκαλύπτουν μια βασανισμένη μυστικοπάθεια και ένα μουσικό κραδασμό που τροφοδοτούσε τις κρυφές αγωνίες του Παπαδιαμάντη. Είναι ποιήματα μακράς πνοής.
***
ΣΕΡΕΝΑΤΑ
Τὸ σῶμα αὐτὸ τὸ αἰθέριο στὴ γῆ νὰ μὴ λυγίσει
καὶ τὸ χαμόγελο ποτὲ στὰ χείλη νὰ μὴ σβύσει·
νὰ μὴ φανῆ τὸ κάλλος σου πὼς εἶν᾿ ἀπὸ τὸ χῶμα.
Ὤ, χαῖρε τοῦ θανάτου, ποὺ μ᾿ ἐπότισες τὸ πόμα.
