Ο Νίκος Καζαντζάκης έρχεται στη ζωή

18/2/1883: Έρχεται στη ζωή ο Νίκος Καζαντζάκης. Παγκόσμιας εμβέλειας συγγραφέας και στοχαστής. Πολεμήθηκε όσο λίγοι από κέντρα πολιτικής που έκαναν τα πάντα, ακόμη και για να του στερήσουν το Νόμπελ που τόσο του άξιζε.

«Όποιος δεν είναι άνθρωπος της πράξης, έχει τη δύναμη να βλέπει πιο πλατιά και καθαρά. Ο άνθρωπος της πράξης είναι άνθρωπος της μάχης. Χωμένος στο στενό χαράκωμα δεν βλέπει παρά ένα μονάχα τομέα της μάχης. Αν έβλεπε το σύνολο, η κρίση του και η πράξη του ίσως ήταν διαφορετική»

Νίκος Καζαντζάκης, «Ανθολόγιο Ιδεών», [επιμ.: Ι. Ευαγγέλου, Μ. Κώνστα], εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 265

***

Για να γίνεις ένας ποιητικός συγγραφέας πρέπει να έχεις έναν τρελαμένο νου, που αναζητάει, διερωτάται, αμφισβητεί, φοβάται και γενικώς δεν αντέχει ψυχικά και πνευματικά τα γεγονότα της ζωής και τα μυστήρια της ύπαρξης. Υποφέρει, είναι έρμαιο μέσα σε αυτά, χωρίς να ξέρει γιατί.

Ποίηση ή αλήθεια ;

Ψάχνει γι’ απαντήσεις, για στόχους, κι όσο δε βρίσκει τόσο ποιητικότερος γίνεται. Τόσο ο νους αγγίζει την ψυχή. Δεν ξέρω αν ο Καζαντζάκης προτιμούσε την ποίηση από την αλήθεια ή αντιστρόφως· αυτό θα το δούμε αργότερα. Μας δείχνει, όμως, σαφώς ότι δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με το ανεξήγητο της ύπαρξης –ή όχι– του Θεού. Είχε, επίσης, έμμονη ιδέα με το Χριστό ελπίζοντας να βρει κάποιαν απάντηση από Εκείνον. Τη φρίκη των σκέψεών του κουβαλούσε στην καρδιά του σαν κραυγή θεού που φώναζε ΒΟΗΘΕΙΑ εγκλωβισμένος μέσα σε κάθε άνθρωπο.

Αν ελευθέρωνε από μέσα του το Θεό θα ελευθερωνόταν και ο ίδιος. Το πιστεύω αυτό γιατί περίπου κάτι τέτοιο είχα βιώσει κάποτε, σαν αυτό που λέμε «εσωτερική εμπειρία». Τέτοιου είδους εμπειρίες έχουν πολλοί άνθρωποι, επώνυμοι κι ανώνυμοι. Άλλοι προσπερνούν κάποιαν αλήθεια που βίωσαν χωρίς να της δίνουν σημασία, άλλοι την κάνουν ποίηση, άλλοι τη βάζουν σε μεγαλειώδη μυθιστορήματα κι άλλοι μπαίνουν σε ψυχιατρείο. Ίσως, λοιπόν, να υπάρχει μέσα μας ένα Ον, που πιο αβοήθητο και μοναχικό δε γίνεται, που δεν ξέρει και αυτό ούτε γιατί υπάρχει ούτε από πού δεν έρχεται ούτε πού δεν πηγαίνει!

Δεν έχει προσωπική ζωή κι έτσι έφτιαξε τον άνθρωπο για να βρει τον εαυτό του μέσ’ απ’ αυτόν. Αλλά έκανε το λάθος να τον φτιάξει με ελεύθερη βούληση –έτσι μας λένε– και παγιδεύτηκε μες στις επιθυμίες του, τις αδυναμίες του και όλα του τα αμαρτήματα. Και ζητάει βοήθεια το Ον για να δραπετεύσει, αλλά κανείς δεν το ακούει γιατί λίγοι ξέρουν πως η βοήθεια από τον ΑΝΘΡΩΠΟ πηγαίνει στο Θεό και όχι αντιστρόφως.

Μαρία Πολενάκη, «Κραυγάζοντας με τον Καζαντζάκη», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 11-12.