Ο Μουσολίνι εκτελείται

***

Η Ιταλία θεωρείτο ευρέως ως ο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας του Άξονα. Αυτός ήταν ο λόγος που, κατόπιν επιμονής του Τσόρτσιλ, οι συμμαχικές αποβάσεις του Ιουλίου του 1943 είχαν ως στόχο τους τη Σικελία. Η λογική του αποδείχτηκε ακλόνητη. Μέσα σε 15 μέρες, η δυσαρέσκεια απέναντι στο καθεστώς του Μουσολίνι έφτασε σ’ ένα πυρετικό αποκορύφωμα. Έπειτα από μια συνεδρίαση του Φασιστικού Γενικού Συμβουλίου, στις 24 Ιουλίου, ο Μουσολίνι απομακρύνθηκε. Με την έγκριση του βασιλιά Βίκτορα Εμμανουήλ, ο Ντούτσε συνελήφθη, φεύγοντας μετά από μια βασιλική ακρόαση και εξαφανίστηκε μυστηριωδώς, κρατούμενος στα βουνά του Γκραν Σάσο. Στην κεφαλή της κυβέρνησης τον αντικατέστησε ο Στρατάρχης Πιέτρο Μπαντόλιο (1871-1956).

Για ένα διάστημα, ο κύκλος του Μπαντόλιο έλπιζε ότι υπήρχαν περιθώρια για ελιγμούς. Στο κάτω-κάτω, η Ιταλία είχε αλλάξει στρατόπεδο στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ίσως μπορούσε να το ξανακάνει. Αυτή η φορά αποδείχτηκε διαφορετική. Οι Δυτικοί Σύμμαχοι επέμειναν στην αρχή της Καζαμπλάνκας περί «άνευ όρων παράδοσης» ή τίποτα. Οι Γερμανοί επέμεναν στα δικά τους σχέδια, αγνοώντας σχεδόν ολότελα τους ανθρώπους του Μπαντόλιο. Το Καλοκαίρι του 1943, αύξησαν τον αριθμό των μεραρχιών της Βέρμαχτ στην Ιταλία, από 7 σε 18 και αντιμετώπισαν το δικό τους μισό της χώρας σαν κατεχόμενη περιοχή. Το Σεπτέμβριο κατέλαβαν τη Ρώμη, κάνοντας τον Μπαντόλιο να σπεύσει στα νότια, στο Μπρίντεζι, όπου η κυβέρνησή του ζήτησε την προστασία των Συμμάχων. Από πολιτική άποψη, αυτή είχε φτάσει στο τέλος του δρόμου. Αφού υπέγραψε (με απόλυτη μυστικότητα) τους όρους μιας «μικρής ανακωχής» στις 3 Σεπτεμβρίου, πέταξε στη Μάλτα για να υπογράψει τη «μεγάλη ανακωχή» στις 29. Η Ιταλία ήταν πια διαιρεμένη σε δύο ζώνες στρατιωτικής κατοχής. Τη συμμαχική ζώνη στο νότο, και τη γερμανική ζώνη στο βορρά.

Όμως τους περίμενε μια μεγάλη έκπληξη. Στις 12 Σεπτεμβρίου, με μια τολμηρή επιδρομή με ανεμοπλάνα, οι Γερμανοί ελευθέρωσαν το Μουσολίνι από την κράτησή του στο Γκραν Σάσο και τον τοποθέτησαν στη βόρεια Ιταλία σαν αχυράνθρωπο ενός καθεστώτοςμαριονέτας της δικής τους ζώνης κατοχής. Η λεγόμενη Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία (RSI), που πρωτοδημιουργήθηκε στο Σαλό, ήταν από την αρχή προβληματική. Εντελώς εξαρτώμενη από το Γερμανικό Στρατό, δεν κατάφερε τίποτα εκτός από την πρόκληση απεργιακών κυμάτων και την έκρηξη ενός αποφασισμένου αντιστασιακού κινήματος. Η μοναδική της παρηγοριά βρισκόταν στο γεγονός ότι η κυβέρνηση του Μπαντόλιο στο νότο ήταν εξίσου ανίσχυρη.