Κριτικό σημείωμα για τις «Ώρες», στο «Οδός Πανός»

«Ώρες» (εκδόσεις Ιωλκός, 2019) της Ελένης Παπανδρέου

Μια υποκειμενική βίωση των χρονικών διαστημάτων επιχειρεί η ποιήτρια στη δεύτερη ποιητική της κατάθεση. Ίσως γιατί μόνον έτσι μπορεί να πάρει ο άυλος χρόνος την ανθρώπινη υπόσταση, ίσως πάλι γιατί έτσι γίνεται δυνατή η γραφή των στοχασμών. Οι Ώρες θα μπορούσαν να είναι ένα σύντομο φιλοσοφικό δοκίμιο σε ποιητική μορφή. Έντονη η διάθεση της ποιήτριας να δώσει το φιλοσοφικό υπόβαθρο της ζωής μέσα από την καθημερινή συνθήκη του πόνου, της απώλειας, του φόβου για το μέλλον. Δείτε πως όλα αυτά συμπυκνώνονται στους στίχους που ακολουθούν:

Αν όλοι δεν ήταν σημάδια λυπημένα
που ψάχνουν χώρο ν’ ανασάνουν
κι εγώ ένα κομμάτι πάγου
που κυλάει από τα σύννεφα
στην πόρτα του τρένου
κι αποκεί στο τέλος ενός αιώνα

Η τραγικότητα της υπόθεσης, εκφρασμένη με την ελάχιστη λέξη «αν», δίνει την ικανή πνοή στον ποιητικό λόγο. Η ποιήτρια δανείζει τη φωνή της σε δύο πρόσωπα (Πατέρας, Μητέρα) μοιράζοντας έτσι την οπτική γωνία στα δύο – στην ουσία υποδυόμενη η ίδια τους δυο ρόλους καθώς σκηνοθετικά τους καθοδηγεί. Ενδιαφέρουσα ποίηση χωρίς περιττό λυρισμό, με στέρεη καθημερινή γλώσσα∙ όπως, δηλαδή, θα πρέπει να γράφεται η καθαρή ποίηση για να δηλώνει τη συνειδητή στάση ζωής με τον απαραίτητο ρεαλισμό και το φιλοσοφικό υπόβαθρο, ίδιον του στοχαστικού ανθρώπου.

Διώνη Δημητριάδου, περιοδικό Οδός Πανός, τχ. 187, σελ. 114

***

Για τη συλλογή

«Πράγμα δικό σου πιότερο από τη μοίρα δεν υπάρχει. Στερεωμένη καλά στις πόρτες που θα διαβείς, στις ώρες που θα μετρήσεις σε παρακολουθεί σαν θεατής που έκλεψε τη συνέχεια απ’ τα χείλη του σκηνοθέτη. Υπομονετική, γυμνή, ανάλαφρη και πάλι βαριά σε κοιτάζει απ’ τη μισάνοιχτη πόρτα. Θα μπεις ή θα βγεις; Ποιος ξέρει; Ποιος νοιάζεται; Ποιος, άλλος από σένα, φωνάζει μέσ’ από την πόρτα καθώς διαλέγεις κάθε μέρα, κάθε ώρα –σαν να είσαι εσύ ένας μικρός Θεός– το σάβανο της ζωής σου. Μικρή ζωή, μικρός θάνατος. Μεγάλες μόνο οι ώρες που παραμονεύουν στο προσκέφαλό μας. Το ξέρω πως ξεχνάς. Μα κάθε πρωί να θυμάσαι πως είμαστε φτιαγμένοι από τη σκόνη των άστρων και λάμπουμε μες στο σκοτάδι της λήθης ζητώντας να επιστρέψουμε στην ευτυχία που μας γέννησε. Το ξέρω, είναι δύσκολο»