Κριτική του ποιητή Νίκου Παπάνα για τη συλλογή διηγημάτων της Γεωργίας Κοκκινογένη, «Ιστορίες του φεγγαριού» (εκδόσεις Ιωλκός, 2023), στη λογοτεχνική ιστοσελίδα Λόγω Γραφής.
«Ιστορίες του φεγγαριού», ένα κριτικό σημείωμα του ποιητή Νίκου Παπάνα για τη συλλογή διηγημάτων της Γεωργίας Κοκκινογένη [Εκδόσεις Ιωλκός, 2023]
Τόσο μου ομόρφηνες τη δυστυχία – που ξέρω:/Μόνο σε Σένα θα το πω παλιά θαλασσινή Σελήνη μου («Της σελήνης της Μυτιλήνης παλαιά και νέα ωδή»). Έτσι αφηγούμαστε, μονολογούμε και αντλούμε παρηγοριά στο φεγγαρόφωτο κατά τον Οδυσσέα Ελύτη. Χρόνια μετά στο νησί της Λέσβου η φιλόλογος-ανθρωπολόγος Γεωργία Κοκκινογένη μας αφηγείται τις δικές της Ιστορίες του φεγγαριού. Είναι το πρώτο της βιβλίο από τις Εκδόσεις Ιωλκός (2023). Πρόκειται για συλλογή διηγημάτων σε δύο ενότητες. Η πρώτη τιτλοφορείται Συναλλαγή και περιέχει 9 διηγήματα, η δεύτερη έχει τον τίτλο Διαπραγμάτευση και αποτελείται από 8 διηγήματα.
Όλα τα διηγήματα αφηγούνται ιστορίες γυναικών. Κάθε διήγημα περιγράφει με συντομία (σε δύο με τρεις μικρού σχήματος σελίδες) την ιστορία ζωής μιας γυναίκας. Κοινό γνώρισμα όλων των σύντομων αυτών ιστοριών ζωής είναι τα βάσανα που αντιμετώπισαν οι γυναίκες: από την καταπίεση της οικογένειας, τις συμβάσεις της κοινωνίας και το ανελέητο παζάρι του συνοικεσίου μέχρι την ανάγκη της σκληρής εργασίας για βιοπορισμό, τα δεινά της φτώχιας στη μεγάλη πόλη, την εγκατάλειψη και την κατάθλιψη.
Χαρακτηριστικό της πρώτης ενότητας είναι το τέλος της ιστορίας «Το διαμάντι»: Η Διαμάντη που πέθανε πάνω στη γέννα και η κόρη της που πέθανε από έρωτα είναι αντικείμενα συναλλαγής, όπως ακριβώς αντικείμενα συναλλαγής είναι και τα προϊόντα στην αγορά. Στη δεύτερη ενότητα οι γυναίκες είναι πιο αυτόνομες: τραγικές, θαρρείς, ηρωίδες, αγωνίζονται ή «διαπραγματεύονται» τα βάρη και τους περιορισμούς. Οι συνθήκες είναι συχνά σκληρές: Στη δουλειά κλείστηκε ολομόναχη στο γραφείο, ανίκανη προς εργασία και στον υπολογιστή που είχε μπροστά της, μπορούσε να καθαρίζει ολημερίς τα πλήκτρα με οινόπνευμα και πάλι απ’ την αρχή. Η εργασία της μερίμνησε να νοσηλευτεί σε ψυχιατρική κλινική και να βγάλει τη σύνταξή της αναπηρική («Η Σοφία»).
Η εποχή στην οποία ξετυλίγονται οι ιστορίες δεν μπορεί πάντα να αναγνωριστεί με απόλυτη σαφήνεια. Συχνά δίνει την εντύπωση ότι τοποθετείται στις αρχές του εικοστού αιώνα, ιδίως στην πρώτη ενότητα του βιβλίου. Άλλοτε πάλι φαίνεται να βρισκόμαστε στη δεκαετία 1990-2000, ιδίως στη δεύτερη ενότητα. Δεν επικρατεί στην περιγραφή κάποια συγκεκριμένη εποχή του χρόνου. Επικρατεί, όμως, το περιβάλλον του νησιώτικου χωριού, ιδίως στην πρώτη ενότητα. Στη δεύτερη ενότητα συχνά βρισκόμαστε στο αστικό περιβάλλον της Αθήνας ή των Ιωαννίνων.
Η αφήγηση είναι λιτή και ρεαλιστική. Δεν υπάρχουν αναλυτικές περιγραφές φύσης ή αντικειμένων. Οι περίοδοι μερικές φορές είναι μικρές, ακόμη και χωρίς ρήματα. Επισημαίνεται ότι μερικές φορές χρησιμοποιούνται λατινικές ή ιταλικές εκφράσεις, συνήθως ειρωνικά.
Οι αφηγούμενες ιστορίες μπορούν να οξύνουν την παρατηρητικότητα και να διευκολύνουν τη σκέψη. Όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο, η δημιουργός ξετρυπώνει τον πόνο και τον μετουσιώνει σε λόγο με την ελπίδα ότι θα κινήσει και πάλι το ενδιαφέρον, θ’ ακουμπήσει καρδιές, θα έλξει.
Οι ιστορίες αυτές αξίζουν να διασωθούν. Και με το βιβλίο της η Γεωργία Κοκκινογένη αναβιώνει (όπως διαβάζουμε στο διήγημα «Το φεγγάρι») τη μελαγχολική αφήγησή τους:
Παραδώσαμε, όμως, τόσες φορές τα μυστικά μας, να τα φυλάξει καλά μες στο κίτρινο φως του φεγγαριού, κι όταν εκείνο λείπει, στη σπίθα των αστεριών.
Όταν έρχεται, ζητάει επίμονα συγχώρεση, δικαίωση, μετάνοια… Στέκεται εκεί σιωπηλό και ζυγιάζει καθενός τα πεπραγμένα, μέσα σε μια τεράστια ολοστρόγγυλη υπενθύμιση!
Κι όπως είναι περαστικό, φοβάσαι μη σε πάρει μαζί του, γιατί θα σε πάει κάπου που θα έχει νύχτα…
Πηγή: Λόγω Γραφής
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.