7/8/1964: Η Τουρκία βομβαρδίζει παρανόμως την περιοχή Τηλλυρίας στην Κύπρο, χτυπώντας ακόμη και νοσοκομεία. Στόχος να προκαλέσει πόλεμο, επιταχύνοντας την εισβολή της. Οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις ανθίστανται σθεναρά. Η κατάσταση θα ηρεμήσει με την παρέμβαση του ΟΗΕ. Δέκα χρόνια αργότερα θα πετύχει το στόχο της…
***
Οι τουρκικές δυνάμεις σταθερά προσπαθούσαν να επεκτείνουν τους τουρκοκυπριακούς θύλακες, ώστε να δημιουργήσουν ευρείες περιοχές τα οποία θα σχημάτιζαν τα καντόνια της διχοτομικής λύσης που επεδίωκαν. Ένας από τους θύλακες που είχαν σχηματιστεί ήταν στις ακτές της Τηλλυρίας, στη ΒΔ Κύπρο: Ο θύλακας Μανσούρας-Κοκκίνων, που χρησιμοποιούνταν για ανεφοδιασμό, εκπαίδευση και υποδοχή ενισχύσεων και βαρέων όπλων από την Τουρκία. Ο ιδιαίτερα επικίνδυνος ως προγεφύρωμα για τουρκική επέμβαση θύλακας, είχε έκταση 20 τ. χλμ., περιλάμβανε έξι χωριά και κατεχόταν από δύναμη δύο ταγμάτων, που καθημερινά προωθούσε τις θέσεις της, αποκόπτοντας τις συγκοινωνίες τής περιοχής και ενισχύοντας τους γειτονικούς θύλακες Λιμνίτη, Λεύκας αλλά και χωριά της Πάφου.
Στις 9 Ιουλίου, τουρκική μονάδα κατέλαβε το ζωτικής σημασίας ύψωμα Λωρόβουνο, υπό την αδιαφορία της ειρηνευτικής δύναμης που αρνήθηκε να το ανακαταλάβει παρά τις επίμονες παραστάσεις της κυπριακής κυβέρνησης. Καθημερινά νέες δυνάμεις έφταναν στο θύλακα από την Τουρκία και νέες προκλήσεις σημειώνονταν με στόχο μια ελληνική επίθεση, που θα αποτελούσε πρόσχημα για την τουρκική εισβολή και την επιβολή της διχοτόμησης. «Ένα επεισόδιο με διεθνή αντίκτυπο για να γίνουν πραγματιστές οι Έλληνες επί των προτάσεων Άτσεσον», όπως ζητούσε ο Ερίμ από τη Γενεύη. Η Λευκωσία προειδοποίησε τα Ηνωμένα Έθνη ότι αν δε σταματούσαν την επέκταση του τουρκικού θύλακα, τότε θα έπαιρνε μέτρα η ίδια, και στις 30 Ιουλίου ο Μακάριος δημοσιοποιούσε –όπως είδαμε– την αντίθεσή του στο Σχέδιο Άτσεσον.
Στις 2 Αυγούστου, ο Άτσεσον ενημέρωσε το Γ. Παπανδρέου ότι υπάρχουν εξαιρετικά ισχυρές πιέσεις στην Τουρκία για επέμβαση, αλλά ο Παπανδρέου συνέχισε να απορρίπτει τις απ’ ευθείας ελληνοτουρκικές συνομιλίες. Τρεις μέρες αργότερα συμφωνούσε με το Γρίβα, που είχε επιστρέψει στην Αθήνα, να αποδεχτούν το αναθεωρημένο Σχέδιο Άτσεσον και να μην προκληθούν νέες συγκρούσεις στην Κύπρο. Στο νησί, όμως, οι εξελίξεις ήταν πια καταιγιστικές. Η ειρηνευτική δύναμη εγκατέλειπε το παρακείμενο στο θύλακα των Κοκκίνων ύψωμα Ακόνι, που έλεγχε την οδό προς το ελληνικό χωριό Πηγαίνια. Πριν αυτό καταληφθεί από τους Τούρκους, εγκαταστάθηκε εκεί ελληνικός λόχος. Την επόμενη (6 Αυγούστου) και ενώ στη Γενεύη ο Άτσεσον παρουσίαζε το σαφώς πιο ευνοϊκό για την Ελλάδα αναθεωρημένο Σχέδιο του, τουρκικό τμήμα επιτέθηκε εναντίον του υψώματος Ακόνι, αλλά αποκρούστηκε ενώ η ειρηνευτική δύναμη έσπευσε να… απομακρυνθεί.
Κώστας Χατζηαντωνίου, «Κύπρος 1954-1974», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 137-138.
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.