Κριτική του Γιώργου Κωνσταντίνου Μιχαηλίδη για την ποιητική συλλογή «Ετερόλεκτον» (εκδόσεις Ιωλκός, 2023) του Παναγιώτη Ι. Ηλιόπουλου δημοσιευμένη στο περιοδικό Θράκα.
Ποιητική Κατοίκηση στον Κόσμο
Παναγιώτης Ι. Ηλιόπουλος, «Ετερόλεκτον» (εκδόσεις Ιωλκός, 2023).
Του Γιώργου Κωνσταντίνου Μιχαηλίδη
Θα ήθελα να ήμουν εκεί, στο oratorio της σιωπής, στο εργαστήρι, ώστε να δω και να ακούσω τον πυρήνα της ποιητικής συλλογής, Ετερόλεκτον, του Παναγιώτη Ι. Ηλιόπουλου, η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωλκός.
Οι λόγοι είναι δύο και απλοί: πρώτον θέλω να δω τον τρόπο που μεταστοιχειώνει εικόνες δοσμένες από τον Λόρκα, τον Νερούδα και τον Βαλιέχο σε μαγικούς αμφιβραχείς στίχους, τους οποίους πρέπει οι καθηγητές Ελληνικής φιλολογίας να διδάσκουν στα πανεπιστήμια ως υποδείγματα στους φοιτητές τους‧ δεύτερον, τον τρόπο με τον οποίο ο νεανικός ενθουσιασμός για τον έρωτα συνδυάζεται με τη στωική ωριμότητα, δηλαδή τον τρόπο συμπλοκής των αισθήσεων, των συμπλεγμάτων των αισθήσεων, με τη διαύγεια της φιλοσοφικής εποπτείας– αυτή η συμπλοκή φαίνεται έντονα στο ποίημα, «Οι Καθρέφτες»:
Δίχως κορμί τι να ζητάει;
Στέκεται μόνη.
Προεικάζει στο σκοτεινό της δέρμα
των νεφελωμάτων
την άγρυπνή της πηγή.
Λούζω τα μαλλιά μου στον κρύο
ιδρώτα της νύχτας,
τα δάχτυλά μου κεριά, μαυλιστικό το φως
διαπερνώντας την τρέλα, καίγεται
κι αφήνει αποκαΐδια
δίπλα σ’ έναν κέδρο.
Ανασαίνω γυμνός την ανάσα της.
Κάποτε που θα μένω μόνος
θα συναντώ σ ’ένα συρτάρι
τους καθρέφτες της.[1]
Η ποίηση του Παναγιώτη Ι. Ηλιόπουλου είναι κοινωνική, έντονα διαπροσωπική και αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τον φόβο: φοβόμαστε τον άγνωστο κόσμο και προσπαθούμε είτε μέσα από τον έρωτα, είτε μέσα από τη φιλοσοφία ή και τα δύο μαζί, να γνωρίσουμε τον κόσμο σε βάθος, γνωρίζοντας ταυτόχρονα σε αυτό το ταξίδι, σε αυτή τη δοκιμασία, τον εαυτό μας– αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στο ποίημα, «Γραφή» και στην τελευταία στροφή του ποιήματος, «Ετερόλεκτον»:
Χορεύεις τις νύχτες, χωρίς να φοβάσαι
αν έρθει ζηλιάρα νωρίτερα η μέρα,
χορεύεις σαν λίμνη που αρχίζει πιο πέρα
να λάμπει υγρή στο κορμί και θυμάσαι
πώς μέσα σου θα ‘ρθω, σαν άγριο φεγγάρι,
να βρέξω στα χείλη γλυκό το νερό σου,
το σώμα, τη δίψα και τον πυρετό σου
να φέρω κοντά μου κι ευθύς να σε πάρει
η τρέλα, καρδιά μου, που νιώθω για σένα.
Μαζεύοντας τ’ άστρα στα στήθη σου πάνω
θα σε καταλύσω, θ’ αρπάξω το φως σου,
γραφή θα το φτιάξω να γράφει για μένα
θα κάψω τη μέρα, φωτιά θα τα κάνω
τα όσα μιλούν και δεν λεν τ’ όνειρό σου.[2]
Ανοίγω τα παράθυρα προς τον κόσμο
προσέχοντας μη θρυμματίσω τα ξερά φύλλα
που είναι εκεί σταματημένα
από το περσινό φθινόπωρο.
Κοιτάζοντας τους μεγάλους ζωγράφους
στα σύννεφα προετοιμάζω
την ψυχή ενός νέου μου δωματίου.[3]
Λέξεις πυκνές, γεμάτες νοηματικούς χυμούς και ρυθμό κοσμούν την ποιητική συλλογή, Ετερόλεκτον, βάζοντας εκ νέου τη μεγαλύτερη υπαρκτική προβληματική του ανθρώπου: ο έρωτας ως φιλοσοφία του κόσμου και η φιλοσοφία ως έρωτας του κόσμου. Και στις δύο περιπτώσεις μιλούμε για την ποιητική κατοίκηση στον κόσμο, δηλαδή το κράμα του ιδιόκοσμου, του διάκοσμου και του βιόκοσμου μας.
Αυτό είναι η ποιητική συλλογή του Παναγιώτη Ι. Ηλιόπουλου, Ετερόλεκτον: απόπειρα ποιητικής κατοίκησης στον κόσμο.
[1] Παναγιώτης Ι. Ηλιόπουλος, Ετερόλεκτον (Αθήνα: Ιωλκός, 2023), 41.
[2] Στο ίδιο, 19.
[3] Στο ίδιο, 73.
Πηγή: Θράκα
***
Για το βιβλίο
Στα σαράντα τέσσερα ποιήματα της συλλογής, κύρια θέματα είναι ο έρωτας, ο θάνατος, ο αναστοχασμός μέσα στη Φύση, η εύρεση του υποκειμένου, πίσω και πέρα από το «πράγμα», με κύριο υπόβαθρο τη μεταφυσική ικανότητα του ανθρώπου να αντιλαμβάνεται την ουσία σε ένα σύμπαν που προτιμά να κρύβει τις ιδιότητές του και να τις διατηρεί σκοτεινές. Περισσότερο, όμως, είναι η αναδίφηση της δυνατότητας για τη γνώση των λεκτών, εκείνων που εκφέρονται από έναν «άγνωστο» έτερο, όχι από την οικεία, ατομική συνείδηση. Από αυτή την αντίληψη αντλείται η θεματική, ενίοτε ανάμεσα σε δυο συνομιλητές οι οποίοι δε συμ-βιώνουν τις πράξεις, αλλά τις επιγιγνώσκουν μέσω του λόγου.
***
Για τον συγγραφέα
Ο Παναγιώτης Ι. Ηλιόπουλος είναι πανεπιστημιακός και ποιητής. Διδάσκει Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου και στο Πανεπιστήμιο Bogazici της Κωνσταντινούπολης. Έχει βραβευτεί με το μετάλλιο Orlyk για την ερευνητική του προσφορά από το National Dragomanov University του Κιέβου το 2019 και από την Ακαδημία Αθηνών, με το βραβείο Π. Οικονόμου, το 2021. Είναι μέλος του ΔΣ του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, όπως και μέλος πολλών διεθνών επιστημονικών οργανισμών. Είναι συγγραφέας πέντε εκτενών επιστημονικών μονογραφιών και πάνω από ενενήντα άρθρων σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά και πανεπιστημιακές εκδόσεις. Στον χώρο της λογοτεχνίας εμφανίστηκε το 2005 με τις πρώτες δημοσιεύσεις ποιημάτων του. Από τότε έχουν δημοσιευθεί ποιήματα και φιλολογικές μελέτες του σε λογοτεχνικά έντυπα, όπως: Οδός Πανός, Δέλεαρ, Σύγχρονη Σκέψη, η Λέξη, Αιολικά Γράμματα κ.ά. Τον Οκτώβριο του 2007 κυκλοφόρησε η πρώτη ποιητική συλλογή του, Ο Επιών Καιρός, από τις εκδόσεις Οδός Πανός, και το 2023 η παρούσα συλλογή του, με τίτλο Ετερόλεκτον, από τις εκδόσεις Ιωλκός. Ανάμεσα σε άλλες διακρίσεις, έχει βραβευτεί για το ποίημα «Vergente Mundi Vespere» στον Β΄ Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό του περιοδικού Ύφος.
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.