Έφυγε από τη ζωή ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες

14/6/1986: Έφυγε από τη ζωή ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 20ου αιώνα, ο Αργεντινός λογοτέχνης Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

 

«Να βλέπεις πως ο θάνατος είναι ύπνος, / το δειλινό ένα χρυσάφι μελαγχολικό: αυτή είναι η ποίηση / η αθάνατη κι ασήμαντη. Μα η ποίηση / ξανάρχεται σαν την αυγή και σαν το δειλινό».

 

***

Παρά τη στροφή του Ρουμπέν Νταρίο και του Λεοπόλντο Λουγκόνες και την εγκατάλειψη των αρχών του Μοντερνισμού, υπήρξε μια ομάδα ποιητών που παρέμεινε πιστή σ’ αυτές τις αρχές και φόρμες.
Ανάμεσά τους υπήρχαν μερικές ποιήτριες των οποίων οι στίχοι έκαναν μεγάλη εντύπωση για το λυρισμό και τα θέματά τους όπως: η μητρότητα, ο έρωτας, ο υπερβατισμός, η κοινωνική διαμαρτυρία, οι δυσκολίες των γυναικών μέσα στο σκληρό κόσμο των ανδρών. Από αυτές τις ποιήτριες η Χιλιανή Γκαμπριέλα Μιστράλ (Gabriela Mistrál, 1889-1957) τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ το 1945.

Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υιοθετήθηκαν τα μηδενιστικά ρεύματα, ο ελεύθερος στίχος. Υπήρξαν ποιητές της Αβάν Γκαρντ των οποίων το έργο είχε κοινωνικές πολιτικές προεκτάσεις, ενώ η Αφρικανική παράδοση αναδείχθηκε από τον Πορτορικάνο ποιητή Λουίς Παλές Μάτος (Louis Palés Mátos, 1899-1959) και τον Κουβανό μιγάδα Νικολάς Γκιγιέν (Nicolás Guillén, 1902-1989), τα τραγούδια και η ποίηση των οποίων ήταν υψηλού επιπέδου.

Οι περίοδοι του Μοντερνισμού και του Μεταμοντερνισμού δεν έχουν σαφή διαχωριστικά όρια. Αναφορά πρέπει να γίνει στο Χιλιανό ποιητή Βισέντι Ουϊδόμπρο (Vicente Huidobro, 1893-1948) που εγκαινίασε ένα εφήμερο Κίνημα, τον Κρεασιονισμό (Creacionismo) και ο οποίος πίστευε ότι ο ποιητής είναι δημιουργός ενός τέλειου αυτόνομου κόσμου.

Ο Αργεντίνος Χόρχε Λουίς Μπόρχες (Jorge Luis Borges, 1899-1986) εισήγαγε το Κίνημα του Ουλτραϊσμού το 1921 από την Ισπανία και επρόκειτο για μια προσαρμογή του Ντανταϊσμού, του Κυβισμού και του Φουτουρισμού στο Ισπανικό πνεύμα, σε αναζήτηση καθαρού λυρισμού, στηριγμένου στις μεταφορές και τις εικόνες χωρίς στοιχεία αφήγησης ή συναισθηματισμού. Ο Ουλτραϊσμός έσβησε στη Λατινική Αμερική το 1923. Επηρέασε μόνον ορισμένους Μαρξιστές ποιητές της επόμενης δεκαετίας. Η ποίηση του Χ.Λ. Μπόρχες αντικατοπτρίζει την αγάπη του για το Μπουένος Άιρες, τη σχέση του με ξένες λογοτεχνίες, τις μεταφυσικές αναζητήσεις του.

Ελένη Β. Πίππα, «Παγκόσμια Ποίηση» (Τόμος Γ’), εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 405-406.