Απόπειρα Τούρκων για απόβαση στην Κύπρο

27/12/1963: Απόπειρα Τούρκων για απόβαση στην Κύπρο διά θαλάσσης.

***

Στις 26 Δεκεμβρίου, με πρωτοβουλία Βενιζέλου οι εγγυήτριες δυνάμεις συμφώνησαν να υπαχθούν από την επόμενη τα αποσπάσματά τους σε ενιαία βρετανική διοίκηση και βρετανικά στρατιωτικά τμήματα να παρεμβληθούν μεταξύ των κοινοτήτων στις περιοχές των συγκρούσεων. Ταυτόχρονα, ο Βρετανός στρατιωτικός ακόλουθος εκφόβιζε το Μακάριο με πληροφορίες για βέβαιη τουρκική επέμβαση και ζητούσε την άμεση ανάπτυξη αγγλικών δυνάμεων, για να εμποδίσουν την τουρκική προέλαση. Ο στόχος ήταν σαφής, η «ντε φάκτο» διχοτόμηση, αφού δεν ξεκαθάριζε αν οι αγγλικές δυνάμεις θα αναπτύσσονταν στις ακτές ή στην ενδοχώρα. Η πρόταση –ευτυχώς– απορρίφθηκε, ενώ λίγο αργότερα οι Άγγλοι διαμήνυαν στον Αρχιεπίσκοπο ότι οι «πληροφορίες» τους ήταν λανθασμένες και ότι ο τουρκικός στόλος επέστρεφε στις βάσεις του.

Η αλήθεια είναι ότι τη νύχτα της 27ης προς 28η Δεκεμβρίου τα τουρκικά πλοία (αν και οι Τούρκοι δε διέθεταν τότε αποβατικά σκάφη) είχαν εισέλθει στα κυπριακά χωρικά ύδατα και η Λευκωσία ενημέρωνε την Αθήνα ότι επίκειται τουρκική απόβαση. Ο Σ. Βενιζέλος ενημέρωσε τον Αμερικανό πρέσβη στην Αθήνα Χένρι Ρίτσαρντσον Λαμπουίς και η παρέμβαση του προέδρου των ΗΠΑ Τζόνσον έθεσε τέλος στις τουρκικές απειλές. Στο Συμβούλιο Ασφαλείας ο Τούρκος αντιπρόσωπος διέψευδε ότι υπήρχε πρόθεση επέμβασης. Αυτός ο πόλεμος νεύρων θα συνεχιστεί για χρόνια, με τουρκικές δυνάμεις να συσσωρεύονται απέναντι από την Κύπρο και την εκάστοτε τουρκική κυβέρνηση να προειδοποιεί τις συμμαχικές κυβερνήσεις ότι θα αναγκαζόταν να επέμβει λόγω των «πιέσεων» της τουρκικής κοινής γνώμης.

Η εκεχειρία, με την παρεμβολή αγγλικών δυνάμεων, είχε ως αποτέλεσμα την επιβολή ενός διαχωρισμού, που αποτέλεσε την απαρχή της «ντε φάκτο» διχοτόμησης. Στη Λευκωσία, με το πράσινο μολύβι του στρατηγού Γιανγκ χαράχτηκε η «πράσινη γραμμή», που αναγνωρίστηκε στις 30 Δεκεμβρίου από τους Μακάριο, Κιουτσούκ και Σαντς και διαιρεί μέχρι σήμερα τη Λευκωσία. Η Τουρκία πέτυχε με την αιματηρή κρίση να καταδείξει από τη δική της οπτική ότι το Σύνταγμα του 1960 ήταν «νεκρό» και να υποστηρίζει ως μόνη λύση μια συγκαλυμμένη ή μη διχοτόμηση.