Η Ιερά Σύνοδος αφορίζει την «Πάπισσα Ιωάννα»

4/4/1866: Η Ιερά Σύνοδος αφορίζει το μυθιστόρημα «Η Πάπισσα Ιωάννα» του Εμμανουήλ Ροΐδη!

 

***

 

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης είναι το προηγούμενο χρονολογικά, θύμα της απερίγραπτης, ανάλγητης και εκδικητικής ιερατικής εξουσίας. Η Ιερά Σύνοδος στις 4 Απριλίου 1866 με την υπ’ αρ. 5688/5733 εγκύκλιό της αποκηρύσσει το βιβλίο του Ροΐδη «Η Πάπισ­σα Ιωάννα»:

«Περίληψις περί αποκηρύξεως βλασφήμου και κακοήθους βιβλίου.

ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ -Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Προς τους κατά την Επικράτειαν Σεβασμιωτάτους Ιεράρχας.

Μυθιστόρημά τι επιγραφόμενον “η Πάπισσα Ιωάννα”, εκδο­θέν έναγχος ενταύθα υπό Ε. Δ. Ροΐδου, γέμει δυστυχώς πάσης ασεβείας, κακοδοξίας και αισχρότητος· διότι ο συγγραφεύς αυτού, υπό πνεύματος αντιχριστιανικού φερόμενος και ζηλώσας την δόξαν των κατά καιρούς πολεμίων της Ορθοδόξου ημών πίστεως […]

Ο Ροΐδης αντιδρά με μια δυναμική, αποκαλυπτική και καυστική απάντηση στην εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου. Ταυτόχρονα με την εκπληκτική του γραφίδα, απαντά με τέσσερις επιστολές, (Επιστολαί ενός Αγρινιώτου) τις οποίες υπογράφει ως Διονύσιος Σουρλής κι οι οποίες αποτελούν ένα εκπληκτικό δείγμα της ευφυΐας και του ταλέντου του Ροΐδη. Οι επιστολές αυτές αναβλύζουν καυστικότητα και σαρκασμό εναντίον του εκκλησιαστικού και εκδοτικού κατεστημένου, αλλά κι ανυπέρβλητο χιούμορ. Μέσα απ’ τις τέσσερις αυτές επιστολές, υπεραμύνεται της ελευθερίας του λόγου και του δικαιώματος στην αλογόκριτη έκφραση. Αξίζει τον κόπο να θυμηθούμε την ανυπέρβλητη πένα του Ροΐδη, με ένα μικρό δείγμα από τις «επιστολές του Αγρινιώτη»:

«…Ένας κάποιος φίλος μου, κάτοικος Αθηνών, εις τον οποίον είχα στείλει μερικάς οκάδας ξανθόν καπνόν του Αγρινίου, μου έστειλεν ως αντάλλαγμα εν νεοφανές βιβλίον, επιγραφόμενον “Πάπισσα Ιωάννα” και τυπωμένον εις τα αξιότιμα πιεστήριά σας. Θέλων δε και να μου δείξη πόσον πολύτιμον ήτο το δώρον του, ότι δηλαδή ο καπνός μου ήτο καλοπληρωμένος, είχε περιτυλίξει το βιβλίον εις ένα σωρόν εφημερίδας Χάρτην, Αλήθειαν, Independance, Παλιγγενεσίαν, Αυγήν, Εθνοφύλακα, Ομόνοιαν, Βυζαντίδα, Χρυσαλλίδα κτλ. κτλ., αι οποίαι το εσύσταινον ως ευφυέστατον, λίαν κακόηθες, χαριτόβρυτον, βορβορώδες, πολυμαθέστατον, κακόσχολον, θελκτικώτατον, αηδές, αξιάγαστον, ατιμωτικόν και ένα σωρόν άλλα επίθετα, τα οποία εμάλωναν τον εν με το άλλο…»

Φιλοκτήτης Διακομανώλης, «Υπάρχει θεός;», εκδόσεις Ιωλκός, 2016 (2η έκδοση), σελ. 200-203