«Τέχνη προς αποφυγή» | Κριτική | Εφημερίδα «Documento»

Κριτική του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη για την ποιητική συλλογή «Τέχνη προς αποφυγή» (εκδόσεις Ιωλκός, 2023), της Καλλιόπης Αλεξιάδου, στην εφημερίδα «Documento» (1/10/2023).

 

Ποιητικός λόγος γένους θηλυκού

Όπως γνωρίζουμε από την κοινωνιολογία, όλα εκκινούν από το προσω­πικό σύμπαν και τίποτε δεν σταμα­τάει εκεί. Είμαστε παιδιά της εποχής και του περιβάλλοvτός μας, αέναα συνδεδεμένοι με το «εκεί έξω» που επηρεάζει το «εδώ μέσα» και τού­μπαλιν. Θέλησαν οι περιστάσεις, ιδί­ως η μεταπολιτευτική πολιτισμική έκρηξη, να εμπλακούμε δυναμικά με τον φεμινισμό, ενίοτε με τις (τότε) πιο ακραίες εκφάνσεις του – π.χ. Αν Κεvτ, «Ο μύθος του κολπικού ορ­γασμού», μια ρηξικέλευθη μπρο­σούρα που προκάλεσε πυρωμένες συζητήσεις. Ανάμεσα στα βιβλία που διαβά­ζαμε περιπαθώς ήταν το πολυσέλι­δο περιεκτικό πόνημα «Η γυναίκα ευνούχος» της Ζερμέν Γκριρ, το εμβληματικό «Για ένα δικό σου δωμάτιο» της Βιρτζίνια Γουλφ και βέβαια τα «Ποιήματα» της σπαραγμένης και σπαρακτικής Σίλβια Πλαθ. Εκ­δίδονταν περιοδικά όπως η «Σκούπα», η «Δίκη» και η «Πόλη των γυναικών», ενώ μια κρίσιμη καμπή σημειώθηκε όταν ήρθαμε σε επαφή με το έργο και τον βίο της αεί­μνηστης Σούζαv Σόνταγκ – μια επαφή που παραμένει αρραγής.

Φέτος κάποια πολιτιστικά γεγο­νότα επέτειναν τη συζήτηση σχετικά με τον γυναικείο λόγο. Αρχικά η προβολή, σε αποκατεστημένη κόπια, της καθηλωτικής ταινίας «Zαv Ντίλμαν» (πρωτότυπος τίτλος: Jeanne Dielman, 23 qιιai du Commerce, 1080 Bruxelles) της Σαντάλ Ακερμάν (Chantal Akerman, 1950- 2015). Το ότι αυτό το φιλμ ανέβη­κε στην πρώτη θέση των ταινιών από καταβολής κινηματογράφου του περιοδικού «Sight and Sound» σηματοδοτεί την ανάγκη επιστροφής σε έναν κινηματογράφο, μια λο­γοτεχνία, μια ζωγραφική κ.λ.π. που εκ νέου επικεντρώνονται στον άν­θρωπο και στη διαλεκτική προσωπικο-κοινωvικά, παραμερίζοντας φα­ντασμαγορικά ψιμύθια, άσφαιρους εντυπωσιασμούς και παρωχημένες νοοτροπίες υπερπαραγωγής.

[…]

Μισό αιώνα τώρα το Φεστιβάλ Βι­βλίου αποτελεί τη μεγάλη γιορτή εκδοτών, συγγραφέων, βιβλιόφιλων και είναι ευτυχής η επάνοδός του στο Πεδίοv του Άρεως. Φέτος και με τίτ­λο «Γυναίκα – πολυσύνθετο ανάγνω­σμα» το 51ο Φεστιβάλ Βιβλίου ήταν αφιερωμένο στον γυναικείο λόγο.

Με τον leader των ιστορικών εκ­δόσεων Ιωλκός Κωνσταντίvο Κορίδη είχαμε τη χαρά να παρουσιάσουμε έντεκα ποιήτριες στην Κεντρική Σκηνή Μελίνα Μερκούρη. Ο λόγος τους
ξεχωριστός, η γραφή τους τεταμένη, η ποιητική οπτική τους σημαίνουσα. Διαπιστώσαμε ότι το ποιητικό έργο της Κικής Δημουλά, της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, της Τζένης Μαστοράκη, της Ζέφης Δαράκη, της Μαρίας Λαϊνά (για να μιλήσω για τις πιο πρόσφατες προδρόμους) σε συνδυασμό με την πεζογραφία που διακονούν η Μαρία Μήτσορα, η Ζυράννα Zατέλn,η Σώτη Τρια­νταφύλλου, καθώς και με τις φιλο­σοφικές αναζητήσεις της Τζούvτιθ Μπάτλερ και της Τζούλια Κρίστε­βα, έχουν σημαδέψει τον σύγχρονο ποιητικό λόγο.

Το τελευταίο διάστημα εντρύφησα στο έργο τριών εντυπωσιακών πρώτων εμφανίσεων. Η Καλλιόπη Αλεξιάδου (Αθήνα, 1987) μάς συστήνεται με την «Τέχνη προς αποφυγή» (εκδ. Ιωλκός), όπου αισθάν­θηκα σκιρτήματα από την κοφτερή ευφυΐα του λεγόμενου σέντερ φορ της περιλάλητης γενιάς του εβδο­μήντα, του Βασίλη Στεριάδη με την απαστράπτουσα ποπ εικονονοποιία του. Η Αλεξιάδου στέργει να χρησιμοποιεί λέξεις που η ποίηση αποφεύγει, καταφέρνει να αιφνιδιάζει, να εκπλήσσει, να προκαλεί ένα γόνιμο σάστισμα στον αναγνώστη, καλώντας τον να επανεξετάσει τη σχέ­ση ποίησης – καθημερινότητας. 

Έχει θητεύσει στα μπλουζ όπως δείχνει το ποίημα «Μάρθα Φιν» με τις ρυθ­μικές επαναλήψεις του: «Η Μάρθα Φιν κατεβαίνει τον δρόμο·/ φτάνει στο τέρμα/ μπαίνει στο πάρκο/ σκά­βει έναν λάκκο/ θάβει τον δυόσμο,/ τα χέρια μυρίζουν σκουριά/ τα μάτια αναβλύζουν στόχο./ Ενός λεπτού σιγή/ κι η Μάρθα Φιv ανεβαίνει τον δρόμο».

[…]

 

Πηγή: Documento (1/10/2023)