Συνέντευξη της Αν Απλμπάουμ στην εφημερίδα «Τα Νέα», στο Δημήτρη Δουλγερίδη. Από τις εκδόσεις Ιωλκός κυκλοφορεί το βιβλίο της «Γκουλάγκ».
Η βραβευμένη με Πούλιτζερ δημοσιογράφος μιλάει στα «ΝΕΑ» με αφορμή το βιβλίο της.
Συνέντευξη: Δημήτρης Δουλγερίδης (εφημ. «Τα Νέα» 27/2/2010)
Το βιβλίο της «Γκουλάγκ: Η αληθινή ιστορία» τιμήθηκε το 2004 με το Βραβείο Πούλιτζερ για μη λογοτεχνικό βιβλίο και στα επόμενα χρόνια γρήγορα μεταφράστηκε σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες.
Στις περίπου 800 σελίδες του βιβλίου, η διακεκριμένη Αμερικανίδα αρθρογράφος Αν Απλμπάουμ παρουσιάζει και αναλύει τα ευρήματα της εξαντλητικής έρευνας που έκανε γύρω από το σοβιετικό σύστημα καταναγκαστικής εργασίας, ανατρέχει σε αρχεία και απομνημονεύματα θυμάτων, ενώ συμπεριλαμβάνει και συνεντεύξεις που έκανε η ίδια με επιζήσαντες. Της μιλάμε με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου στα ελληνικά.
Πώς προέκυψε η ιδέα να γράψετε το βιβλίο;
Έμενα στην Πολωνία στα τέλη της δεκαετίας του 1990, την εποχή που έπεσε το Τείχος. Ταξίδευα πολύ στην Ανατολική Ευρώπη και την πρώην ΕΣΣΔ ως ανταποκρίτρια του «Εconomist», οπότε συναντούσα κάθε τόσο ανθρώπους που είχαν ζήσει την εμπειρία των γκουλάγκ. Η ιδέα για το βιβλίο συνέπεσε με το άνοιγμα των πρώτων αρχείων στη Μόσχα- ανάμεσά τους και οι διάλογοι των Σοβιετικών για τη λειτουργία του συστήματος. Και πρέπει να σας πω ότι οι αξιωματούχοι δεν με ενόχλησαν καθόλου. Ήμασταν στο 1990- ποιος ενδιαφερόταν για μια έρευνα αρχειακού υλικού, όταν τριγύρω του έπεφτε ο υπαρκτός σοσιαλισμός;
Αντιθέτως, πώς φαντάζεστε τον εαυτό σας να δουλεύει σήμερα ως δημοσιογράφος στη Ρωσία του Μεντβέντεφ και του Πούτιν;
Νομίζω ότι είναι κάτι που απαιτεί μεγάλη γενναιότητα και ειλικρινά δεν ξέρω αν την έχω. Είναι δύσκολοι οι καιροί για τους δημοσιογράφους στη Ρωσία. Γνώριζα την Άννα Πολιτόφσκαγια και σήμερα ξέρω αρκετούς φίλους που προσπαθούν πραγματικά να αντεπεξέλθουν στη λογοκρισία του Κρεμλίνου.
Υπάρχουν πράγματα που δεν ξέρουμε για τα γκουλάγκ ή που δε θα μάθουμε ποτέ;
Ναι, μάλλον μας λείπουν κάποια στοιχεία, επειδή δεν είναι ανοιχτά όλα τα αρχεία. Από την άλλη, η χρήση των αρχείων σήμερα είναι πιο δύσκολη απ΄ ό,τι δέκα χρόνια πριν. Το τελευταίο σας άρθρο στην Washington Ρost είχε τίτλο «Το μέλλον είναι η Ελλάδα» και αναφερόταν στα οικονομικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν οι ΗΠΑ αν δεν διδαχτούν απ΄ την ελληνική περίπτωση. Διαβάζοντας τον ξένο Τύπο, έχουμε γενικά την αίσθηση ότι οι δημοσιογράφοι έχουν ρίξει πολύ διάβασμα για την Ελλάδα. Ισχύει και στην περίπτωσή σας;
Να σας πω την αλήθεια, γνωρίζω κάποια γενικά πράγματα για τη χώρα σας, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είμαι ειδικός. Στην πραγματικότητα, μετά δυσκολίας θα μπορούσα να μιλήσω για το οικονομικό σας σύστημα, πέρα από τη συμμετοχή στο ευρώ. Αλλά γνωρίζω πλέον τα προβλήματα της γραφειοκρατίας, του απαρχαιωμένου κανονιστικού πλαισίου και της έλλειψης κτηματολογίου.
Πώς αντιμετωπίζετε ως αρθρογράφος τις κατηγορίες για παιχνίδια κερδοσκοπίας από αγγλοσαξονικούς κύκλους εις βάρος του ευρώ;
Νομίζω ότι πάντοτε ακούγονται τέτοιες κατηγορίες, έτσι δεν είναι; Το βασικό ζήτημα, όμως, είναι πώς ένα κράτος σε ανάγκη αντιμετωπίζει τις δομικές αδυναμίες του συστήματός του. Σ΄ αυτήν την περίπτωση, νομίζω ότι ελάχιστο μέρος ευθυνών έχουν οι Βρετανοί ή οι Αμερικανοί κερδοσκόποι.
Η οικονομική κρίση συνεχίζει να είναι το σημαντικότερο ζήτημα στα πρωτοσέλιδα των ΗΠΑ;
Κοιτάξτε, αυτό που καταλαβαίνει κανείς με το που πατάει το πόδι του στις ΗΠΑ (σ.σ.: η Απλμπάουμ ερχόταν μόλις από την Πολωνία) είναι η διαφορετική ιεράρχηση των ειδήσεων ανάλογα με την περιοχή στην οποία ζει. Εγώ, για παράδειγμα, μένω στην Ουάσιγκτον, όπου η οικονομία τα πάει περίφημα. Εδώ μην περιμένετε μεγάλους τίτλους για την ανεργία. Πρέπει να μετακινηθείτε σε άλλες πολιτείες αυτής της μεγάλης χώρας για να τους βρείτε. Είναι πάντοτε μια παγίδα να γενικεύει κανείς στα κείμενά του, όταν αναφέρεται στις ΗΠΑ.
Διάβασα σε ένα από τα άρθρα σας μία προτροπή προς τον Αμερικανό πρόεδρο, να αφήσει τη διπλωματία και να προχωρήσει σε μοναχικές αποφάσεις. Γιατί;
Σε γενικές γραμμές πιστεύω πολύ στη διπλωματία και καθόλου στη μοναδικότητα. Αλλά να που η διπλωματία αποδείχτηκε- στον ένα χρόνο προεδρίας, τουλάχιστον- μάλλον αδέξια. Ο Ομπάμα πίστεψε πως αρκεί να είσαι διαφορετικός και όλοι θα συμμορφωθούν, υπόθεση που δεν επαληθεύτηκε. Αυτό που όλοι περιμένουμε τώρα είναι τι θα κάνει σε μια σειρά σημαντικών προβλημάτων, με πιο σημαντικό το Ιράν. Εκεί δεν νομίζω ότι η διπλωματία που προαναφέρθηκε απέδωσε καρπούς.
Αυτή είναι μια γενική τάση απέναντι στον Ομπάμα; Πριν από μέρες ο Αμερικανός συγγραφέας Τζόναθαν Φράνζεν δήλωσε ότι είναι ο μόνος που μπορεί να κάνει τη «βρώμικη δουλειά» στην Αμερική…
Κατ΄ αρχάς η γενική τάση απέναντι στον Ομπάμα είναι οι πολύ υψηλές προσδοκίες του κόσμου. Κατά τ΄ άλλα καταλαβαίνω ότι αυτή τη στιγμή είναι ο μόνος γι΄ αυτή τη δουλειά, αλλά αυτό συμβαίνει επειδή είναι ο πρόεδρος. Δεν νομίζω ότι σε όλη τη χώρα δεν υπάρχουν άλλοι εξίσου ικανοί για τη βρώμικη δουλειά. Είναι, όμως, ο πρόεδρός μας και ελπίζω να πετύχει σε όλα. Αυτός, ξέρετε, είναι και ο ορισμός της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας (non partisan journalism) στις ΗΠΑ.
Μια μόνιμη κατηγορία εναντίον σας προέρχεται απ΄ όσους σας θεωρούν «νεο-συντηρητική».Το κύμα αυτό διογκώθηκε μάλιστα μετά το άρθρο σας για τον Ρομάν Πολάνσκι, όπου θεωρήθηκε ότι ελαχιστοποιούσατε την ευθύνη του.
Κατ΄ αρχάς, σε ό,τι με αφορά, δεν υπάρχει πιο κούφια λέξη απ΄ το «νεο-συντηρητική». Σκεφτείτε μόνο ότι οι μισοί με αποκαλούν συντηρητική και οι άλλοι μισοί αριστερόστροφη. Όσο για τον Πολάνσκι, επρόκειτο για ένα κείμενο σε μπλογκ, που πήρε άλλες διαστάσεις. Πίστευα ανέκαθεν ότι υπάρχει μία μερίδα αναγνωστών που αναζητά χίλιες αφορμές για να εκφράσει απλώς τον θυμό της.
Γράφετε συχνά για την Ευρώπη και τα διαφορετικά μοντέλα ηγετών της. Πόσες πιθανότητες θα είχαν οι Νικολά Σαρκοζί και Σίλβιο Μπερλουσκόνι να πετύχουν σε προκριματικές εκλογές των ΗΠΑ για το χρίσμα;
Καμία. Εδώ που τα λέμε, δεν πιστεύω ότι ο Μπερλουσκόνι θα είχε καν πιθανότητες στη Γαλλία. Όπου, αντιθέτως, ο Ομπάμα θα μπορούσε να κερδίσει.
Σε τι ποσοστό τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης καλύπτουν ειδήσεις από τα Βαλκάνια ή την Ανατολική Ευρώπη;
Ολοένα και λιγότερο. Κι αυτό είναι μια πραγματική συνέπεια της οικονομικής κρίσης. Η «Washington Ρost», όπως κι άλλοι, κλείνουν τα παραρτήματά τους παντού στον κόσμο. Σίγουρα υπάρχουν λιγότερες ειδήσεις από τα Βαλκάνια, ακόμη λιγότερες από την Κίνα και ακόμη λιγότερες από τη Ρωσία.
Οι «Νew Υork Τimes» θα επιτρέπουν την πρόσβαση στην ηλεκτρονική τους σελίδα έναντι αντιτίμου απ΄ το 2011. Είστε αισιόδοξη για το μέλλον των εφημερίδων;
Όχι. Όλα αυτά τα πειράματα- να βάλεις το κοινό να πληρώσει online- απέτυχαν. Ορισμένοι πιστεύουν ότι με το iphone ή το ipad τα πράγματα θα αλλάξουν. Ένα, όμως, κρίσιμο μέγεθος δεν φαίνεται να αλλάζει: οι νεαροί αναγνώστες δεν απέκτησαν καμιά τέτοια συνήθεια. Αμφιβάλλω εάν οι ηλεκτρονικές συνδρομές είναι η νέα πηγή εισοδήματος.
Εργάζεστε στην πιο εμβληματική εφημερίδα της ερευνητικής δημοσιογραφίας.Ποια ήταν η υπόσχεση που δώσατε στον εαυτό σας όταν πρωτομπήκατε σ΄ αυτήν;
Αν θυμάμαι καλά, είπα στον εαυτό μου: αποκλείεται ποτέ κανείς να έχει την πλήρη εικόνα της αλήθειας. Ας προσπαθήσει τουλάχιστον να καλύψει όσες περισσότερες πτυχές της μπορεί.
Η Αν Απλμπάουμ (Αnne Αpplebaum) είναι αρθρογράφος της «Washington Ρost» και του ηλεκτρονικού περιοδικού «Slate». Έχει εργαστεί ως συντάκτρια εξωτερικών ειδήσεων και βοηθός συντάκτη για το περιοδικό «Spectator» του Λονδίνου και ως ανταποκρίτρια στη Βαρσοβία για τον «Εconomist». Βιβλιοκρισίες και κριτικές της έχουν επίσης δημοσιευτεί στις σελίδες των «Νew Υork Review of Βooks», «Foreign Αffairs» και «Wall Street Journal». Είναι η συγγραφέας του βιβλίου «Βetween Εast and West: Αcross the Βor-derlands of Εurope» (1995). Είναι παντρεμένη με τον Πολωνό υπουργό Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι και έχουν δύο παιδιά.
Copyright | Πηγή: Δημήτρης Δουλγερίδης | εφημ. «Τα Νέα»
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.