«Στο κεντρί του έρωτα» | ΕΦ.ΣΥΝ. | Κριτική

Υπάρχουν πολλά κριτήρια για να βεβαιωθεί κανείς ότι ένα κείμενο που παρουσιάζεται με τη μορφή ποιήματος είναι πράγματι ποίημα. Κάποια κριτήρια είναι παλαιά, αλλά όχι όλα ξεπερασμένα, άλλα είναι νεότερα και όχι όλα πειστικά, μερικά απ’ αυτά θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι νεωτεριστικά ή μοντερνιστικά, όμως κατά τη γνώμη μου, ένα παραμένει διαχρονικά κριτήριο σε ισχύ: είναι το αν κάθε λέξη στο κείμενο που διαβάζει κανείς έχει βρει την οριστική της θέση από την οποία είναι αδύνατο να τη μετακινήσεις και αν αποπειραθείς να το κάνεις, καταστρέφεις ολόκληρο το κείμενο, και ακόμα περισσότερο το ότι κάθε ποίημα για να υπάρξει, πρέπει να έχει ένα τέλος, la chute όπως θα λέγαμε στη Γαλλία, στο οποίο δεν μπορείς να προσθέσεις ή να αφαιρέσεις ούτε μια λέξη.

Αυτό το τέλος που, ενώ μπορεί να δημιουργεί πολλαπλές και μεταβαλλόμενες συγκινήσεις, το ίδιο παραμένει σταθερό και αμετάβλητο. Αλλωστε, είναι χαρακτηριστικό ότι στην ελληνική γλώσσα από τη λέξη τέλος προέρχονται οι λέξεις τελειότητα και ατέλεια.

Για να αναφερθώ πλέον στο βιβλίο και μόνον του Νίκου Μπελιά, μπορώ να πω ότι τα ποιήματα που περιέχει «Στο κεντρί του έρωτα», στον καλαίσθητο τόμο των εκδόσεων Ιωλκός, ανταποκρίνονται θετικά και στα δύο παραπάνω κριτήρια. Και για να γίνω πιο πειστικός θα παραθέσω αρκετούς στίχους με εικόνες που αναδίδουν πολλαπλό φως αλλά στις οποίες καμία λέξη δεν μπορεί να μετακινηθεί, γιατί αλλιώς, αν τις μετακινήσεις, καταστρέφεις το ίδιο το ποίημα.

Από το ποίημα Συνταγή Ανάρρωσης «Στις εσοχές του χρόνου αγκάλιασέ με να κλείσει η πληγή που άφησες πάνω μου» και παρακάτω ο στίχος στο ίδιο ποίημα «…είχες γεύση ουρανού». Ακόμα από το ποίημα Αδύναμο Ονειρο «Σ’ ένα λαβύρινθο από αυταπάτες τα συναισθήματα εξαντληθήκαν…». Από το ποίημα Περιπέτεια «Ταξιδιώτης σε υπερταχεία φαντασιώσεων, λουσμένος από τον ιδρώτα της επιθυμίας…». Ή από το ποίημα Λήξη; «Χαθήκαμε μες στο συνωστισμό των άκεφων ημερών και μαζί μας χάθηκε και το “για πάντα”».

Και μερικοί στίχοι που σφραγίζουν το τέλος ενός ποιήματος. Από το ποίημα Ερως, από τα πρώτα ποιήματα του βιβλίου, σελίδα 11, «Ο έρωτας σαν γλυκό του κουταλιού» ή από το ποίημα Αδύναμο Ονειρο, οι τελικοί στίχοι «Ο χρόνος βάρυνε πάνω μας. Δε χωρέσαμε σε μια συγγνώμη» ή το ποίημα Παραδοχή «Τολμηρές εξομολογήσεις απ’ τις φτερούγες ανεμοστρόβιλου έρωτα» ή από το ποίημα Εμπρηστής, το τέλος του «Ηρθε ώριμη η ώρα της ανάφλεξης».

Οπως λέει και ο τίτλος του βιβλίου, ο έρωτας, κεντρίζοντας με το κεντρί του, κυριαρχεί στο βιβλίο, όμως, καθώς ο έρωτας είναι προσωπική υπόθεση, είτε με τις επιθυμίες, είτε με τα δράματα, είτε με τις εξάρσεις που προκαλεί, στα περισσότερα από τα ποιήματα του έρωτα κυριαρχεί το εγώ, όσο και αν δεν λέγεται ή δεν προφέρεται.

Σε λιγότερα ποιήματα υπάρχει και λέγεται το εσύ, αλλά και πάλι το δεύτερο πρόσωπο παραμένει αυτοτελές, δεν συνταυτίζεται με το άλλο πρόσωπο.

Σε ένα μόνο ποίημα υπάρχει αναφορά σε τρίτο πρόσωπο με τη χρήση της αιτιατικής «…τον οδηγούσαν σε ναρκοπέδιο…», «…πλησίαζε τις εκρήξεις που θα τον πλήγωναν…», αλλά αυτή η αιτιατική, αυτό το «τον», τελικά, ταυτίζεται με το πρώτο πρόσωπο, ταυτίζεται με το εγώ χωρίς να λέγεται.

Παρ’ όλα αυτά, η αγάπη, η υπέρβαση του εγώ μέσα στο οποίο ριζώνει ο έρωτας και η προσπάθεια ταύτισης και η πραγμάτωση της ταύτισης του ενός προσώπου με το άλλο πρόσωπο υπάρχουν σε τρία ποιήματα του βιβλίου από τα 48 που αποτελούν τη συλλογή. Παραθέτω το πρώτο ολόκληρο. Λέγεται Ηλιαχτίδα: «“Κρυώνω” είπα κι έσπρωξες ένα κομμάτι ζέστης. Πόσο σ’ αγαπώ παντοτινή μου αγάπη». Στο δεύτερο στο οποίο αναφέρεται η αγάπη είναι «…Εκλεβες απ’ την αγάπη» με τον τίτλο Τραυματισμένη άνοιξη και το τελευταίο με τίτλο Αγάπη μου «Κι αν πάψει η καρδιά κι αν το αίμα στερέψει θα σ’ αγαπώ με την ψυχή».

Διαβάζοντας τα ποιήματα του καλού ποιητή Νίκου Μπελιά σίγουρα θα τα απολαύσουμε.