Κριτική του Αναστάσιου Αγγ. Στέφου για την ποιητική συλλογή «Σκιαγραφήσεις» (εκδόσεις Ιωλκός, 2023), της Βασιλείας Κόρακα, δημοσιευμένη στο περιοδικό Fractal.
«Προσωπικές αναμνήσεις, βιωματικές εμπειρίες, αλλά και παγκόσμια γεγονότα»
Γράφει ο Αναστάσιος Αγγ. Στέφος //
Από τις εκδόσεις Ιωλκός κυκλοφόρησε πρόσφατα η πέμπτη ποιητική συλλογή της αγαπητής συναδέλφου Βασιλείας, διδάκτορος της Ακαδημίας του Στρασβούργου, καθηγήτριας Β/θμιας Εκπ/σης και εκλεκτής δοκιμιογράφου, με τον παραπάνω συμβολικό και πρωτότυπο τίτλο Σκιαγραφήσεις. Η λέξη (αρχ. σκιαγραφία, γαλ. Sciagraphie, αγγλ. sciagraphy) δηλώνει περιληπτική περιγραφή και αδρή διαγραφή των χαρακτήρων της προσωπικότητάς της. Ήδη το ομότιτλο ποίημα αναφέρεται στην περιγραφή συγκεκριμένων γεγονότων. Μιας πορείας σημαντικής / à ce qu’ il paraît (απ’ ό,τι λένε) / που πέρασε, όμως, σαν σκιά / Σκιαγράφησης Διακριτής. Η συλλογή περιλαμβάνει 29 συνθέματα, με τίτλους ευρηματικούς, με θαυμάσιο καλλιτεχνικό εξώφυλλο του Δημήτρη Κουρκούτη, αφιερωμένη στην Enza και στους φίλους της ποίησης και ποιητικό υποτιτλισμό του Οδυσσέα Ελύτη (Συν τοις άλλοις). Όλα τα ποιήματα (2020-2024) είναι γραμμένα σε άρτιο νεοελληνικό λόγο, με κυριαρχία της υπερρεαλιστικής γραφής (πρβλ. Ίδιο σουρεαλιστικό τοπίο) με ποικίλη στιχουργία, σε στίχο ελεύθερο, ανισοσύλλαβο και ανομοιοκατάληκτο, σε πρώτο και τρίτο πρόσωπο. Η θεματική, ευρέος φάσματος, ένας Θερισμός αναμνήσεων, πλαισιώνεται εύστοχα με αυτούσια παραθέματα στη γαλλική γλώσσα, απόρροια της γλωσσομάθειας της ποιήτριας. Ήδη, δύο ποιήματα τιτλοφορούνται με γαλλικό τίτλο La valeur intemporelle (Η υπερχρονική αξία), αναφερόμενο στη διαχρονική ανθρωπιά, με επίδραση του Λαμαρτίνου και Porter sa croix (Να μεταφέρεις τον σταυρό σου), αναφερόμενο, με αλληγορική έκφραση, στον σταυρό του μαρτυρίου που κουβαλάμε όλοι μας, με διαφορετικό νόημα: θαλασσόβραχος, θαλασσαετός, θαλασσόδαρτος, θαλασσόλυκος και θαλασσοπνιγμένος, συγχρόνως (en nême temps) ένας ζωγράφος θαλασσογραφιών στη μακρά διαδρομή του.
Ευφρόσυνες και αλγεινές εικόνες αναδύονται μέσα από την ποίησή της. Εορταστικές εκδηλώσεις, με θρησκευτική χροιά, Νύχτα της Ανάστασης· μια εικόνα apparement (φαινομενικά) λειτουργική, με κωδωνοκρουσίες, βεγγαλικά και μεγάφωνα. Στο ποίημα Λαμπρή 2023 Bonnes Pâques!, την ατμόσφαιρα εξωραΐζει το σπιθοβόλημα της Άνοιξης και την στερεώνει η ευλάβεια των δυνατών. Επιπρόσθετα, η μελαγχολία ενός ανήμπορου στην κλίνη (Η Ενθύμηση), τα Χριστούγεννα του 2020, προκαλεί οδύνη και θλίψη, μοναξιά και κένωση, με τη θέα του αρρώστου, «Γιατί απορείς με τις εξάρσεις της ψυχής;» (Η Απορία).
Θλιβερές εικόνες αναδύονται από την απώλεια προσφιλών προσώπων, με τον θάνατο να κυριαρχεί αμείλικτος. Είναι Η απώλεια του Ιωάννη Ν. στις 20/8/’22, ιατρού πιστού στο ιδεώδες και διδάχου έντιμου, ταπεινού και δυσεύρετου στον κόσμο τούτο! «Χάθηκε ακόμα μια ζωή, / μια ανάσα, / ένα άνθισμα / πνευματικό.».
Συγκλονιστικό, ωστόσο, είναι το εκτενές σύνθημα Σκιαγράφηση Ρ.Ο. Ένας άντρας ταλαιπωρημένος από τη ζωή, που νιώθει σαν ήταν ένα τίποτα, μαθαίνει τον ξαφνικό και αναπάντεχο θάνατο μιας δασκάλας ωραίας και ξεχωριστής γυναίκας της οποίας η παρουσία στη γειτονιά ήταν κάτι το σημαντικό και τώρα χάθηκε σαν σκιά.
Ο αφηγητής στοχάζεται πάνω στο θέμα της ζωής και του θανάτου.
Η αφόρμηση μπορεί να έχει γίνει από τον Γάλλο συγγραφέα Μαρσέλ Προυστ (Proust). Όμως εδώ, ο αφηγητής είναι απελπισμένος από τη μηδαμινότητα της ανθρώπινης παρουσίας… κουρασμένος, σκιά και ο ίδιος, όπως και η ανάμνηση της σπουδαίας δασκάλας.
Αναλυτικότερα το ποίημα αναφέρει:
Ένας άντρας κοιτάζει στον καθρέφτη τον εαυτό του, αφού έμαθε τον ξαφνικό θάνατο γνωστής του κυρίας. Τότε είδε τον εαυτό του μικρό και ασήμαντο κόκκο ύλης που είχε πολύ ταλαιπωρηθεί στον αγώνα της ζωής του που υπήρξε άχαρη.
Ακόμα και ο καθρέφτης έχει γεράσει όπως αυτός (κιτρινισμένος).
Το είδωλό του στον καθρέφτη μικρό και ασήμαντο «κουρελιασμένο» μέσα στα «χτένια» της βιοπάλης. Τα λόγια του κι αυτά άχαρα ένα τίποτα ό,τι πρόσφερε στη ζωή.
Τελικά άρχισε να θυμάται και να μιλάει.
Θυμήθηκε τη δασκάλα στο Saint-Mandé, πώς περπατούσε με το καρώ φόρεμά της, με τις θαλασσί άσπρες αποχρώσεις, την προσήνεια στο πρόσωπό της, έστριβε στην ταράτσα του γνωστού bistrot και εκείνη του μιλούσε ωραία και γλυκά μέσα από την καρδιά της. Και όλα αυτά ήταν χρόνια τώρα με βαθιά σχέση. Οι πάρα πολλές λεπτομέρειες που προσθέτει από το πέρασμά της είναι για να δείξει ότι όχι μόνο ο ίδιος είναι ασήμαντος αλλά και εκείνη, που ήταν σημαντική, σαν σκιά χάθηκε.
Ένα τίποτα είναι ο άνθρωπος και τίποτε είναι και το έργο του στη ζωή, καταλήγει με στοχαστική απογοήτευση.
Τραγικά επίκαιροι είναι και οι μονοσύλλαβοι στίχοι που αναφέρονται στο καταθλιπτικό σύνθεμα Ο πόλεμος (Τέλη Φεβρουαρίου 2022).
Στο στιχούργημα κάθε στίχος και μια δυναμική λέξη απομονώνει τη σοβαρότητα των συνεπειών.
Στην αρχή με ρήματα κατά λογάδην, μετά με ουσιαστικά, έπειτα με στοχασμούς, λάθος εκτιμήσεις, την εντύπωση, μετά την καταστροφή, και τελική κατάληξη: ο πόλεμος είναι θηριώδες κύμα σαν ζώο σαρκοφάγο.
Έτσι είναι ο πόλεμος; (C’ est comme cela, la guerre?) διερωτάται.
Γίνεται εκτενής αναφορά στις φλόγες στις παρυφές της Πάρνηθος (Φωτιά, Αθήνα, 3/8/’21), με στίχους που κατέθλιψαν, έλιωσαν, ακόνισαν την ψυχή: «Φοβερές – αναδυόμενες / φιγούρες της Θεογονίας / του Ησιόδου – / και αποκαρδιωτικές – εκρήξεις / λάβας ηφαιστείου-» και παραπέμπουν συνειρμικά στην αλληγορική σύνθεση, Μετά τη συμφορά, όπου «όλα ξαφνιάστηκαν / απ’ τον αυγουστιάτικο / πύρινο Επιδρομέα».
Όλα αυτά συνθέτουν ένα Καλοκαίρι αλλιώτικο, με βιβλιογραφικές παραπομπές και με «τόσες φωτιές στη Γηραιά Ήπειρο και στο Πεντελικό Όρος, αναλογίζεται με θλίψη η ποιήτρια.
Η αγαπητή συνάδελφος, με συγκινησιακή φόρτιση, μας μεταδίδει, με την υπερρεαλιστική της γραφή, προσωπικές αναμνήσεις, βιωματικές εμπειρίες, αλλά και παγκόσμια γεγονότα, με θέρμη, λυρική διάθεση και ερωτική έκφραση.
Συγχαίρουμε την αγαπητή συνάδελφο για τον πλουσιότατο αυτόν ποιητικό αμητό, ευχόμενοι ολόψυχα συνέχιση της συγγραφικής της δημιουργίας, σε όλες τις εκφάνσεις της.
*O Αναστάσιος Αγγ. Στέφος, δ.φ. είναι Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων και του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη»
Πηγή: Fractal
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.