«Σε ανακηρύσσω νικήτρια» | Κριτική του Μάξιμου Αλυγιζάκη

«Σε ανακηρύσσω νικήτρια», κριτική του Μάξιμου Αλυγιζάκη στο Σ. Φ. Γ. Τ. Καβάλας.

Για την ποιητική συλλογή «Σε ανακηρύσσω νικήτρια» του Νίκου Παπάνα (Εκδόσεις Ιωλκός, Οκτώβριος 2021)

του Μάξιμου Αλυγιζάκη

 

Διάβασα πρόσφατα την όμορφη ποιητική συλλογή του Νίκου Παπάνα Σε ανακηρύσσω νικήτρια (Εκδόσεις Ιωλκός, 2021). Νικητής ή νικήτρια είναι πάντα το ανέφικτο, τόσο στον έρωτα όσο και στη ζωή. Μα είναι ακριβώς αυτό το μακρινό κι απλησίαστο που μας κινεί. Εμάς και τον κόσμο όλο. Οι μαρτυρίες είναι βέβαια λιγοστές: «… μένει μόνο έν’ ασημένιο θρόισμα,/ όταν οι ψυχές μας ─ άθελά τους ─/ νομίζουν ότι συναντιούνται/ σε κάποιο ντροπαλό μονοπάτι/ στο δάσος του ανεκπλήρωτου» (Αχρηστία). Είναι ακόμη αυτό τ’ ανεπίτευκτο που μας διδάσκει: «Έμαθα μαζί σου να κρατώ ευλαβικά σ’ ένα σκαλιστό παλιό πειρατικό σεντούκι τα λάφυρα της προσμονής » (Έμαθα μαζί σου).

Δεν υπάρχει ευτυχής αγάπη

Οι σκέψεις του ποιητή επικεντρώνονται στην αφάνταστη δυσκολία της ολοκλήρωσης του έρωτα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ένα απ’ τα κομβικά, κατά τη γνώμη μου, ποιήματα της συλλογής δανείζεται τον τίτλο του απ’ το μεγάλο Γάλλο λογοτέχνη Λουί Αραγκόν: «Il n’y a pas d’amour heureux» (Δεν υπάρχει ευτυχής αγάπη). Ποίημα γραμμένο το 1943 για την αγαπημένη του Έλσα Τριολέ (αλλά και με δυνατές νύξεις για την Γαλλική αντίσταση), ο Αραγκόν, με ρομαντικό καημό και με βαθιά διαλεκτική, υμνεί το μεγαλείο αλλά και το ασύλληπτο της αγάπης.

Από τη πλευρά του, ο Νίκος Παπάνας έχει ανοικτό διάλογο με την θεματική που εισάγει ο τίτλος του αριστουργήματος του Αραγκόν. Συμφωνούν οι δημιουργοί ότι δεν υπάρχει ευτυχής αγάπη. Αφήνει όμως ο Παπάνας, στο τέλος, κάποιες αμυδρές ενδείξεις ελπίδας: «Το σίγουρο είναι: κρίμα που δεν έχω ένα βασίλειο,/ πρόθυμα να το ανταλλάξω/ μ’ ένα σου μήνυμα, τηλεφώνημα, ταχυδρομικό περιστέρι,/ έστω και σήματα καπνού». Μ’ άλλα λόγια, υπό ορισμένες συνθήκες, ίσως να υπήρχε κάποιο μικρό μαντάτο αγάπης.

Ο ποιητής μπορεί να έχει, μήνες πολλούς μετά την πτώση από τα υψίπεδα του έρωτα, ζαλάδες (Ίλιγγος). Αλλά δεν πειράζει. Συνεχίζει να μαζεύει τα θραύσματά του και να προχωρά: «Καλά το ξέρω:/ Η αγάπη σου ψέμα/ κι όμως, τη θέλω.» «Αλήθεια; Ψέμα;/ Τι φωτεινό σκοτάδι ─/ αγκάλιασέ με!» (Μια ιστορία σε θραύσματα).

Πηγή: Σ. Φ. Γ. Τ. Καβάλας