«Σε ανακηρύσσω νικήτρια» | @dromospoihshs

Η ποιητική συλλογή του Νίκου Παπάνα «Σε ανακηρύσσω νικήτρια» (εκδόσεις Ιωλκός, 2021), παρουσιάζεται στο @dromospoihshs (Instagram).

 

Καλά το ξέρω:
Η αγάπη σου ψέμα
κι όμως, τη θέλω

***

Σε ανακηρύσσω νικήτρια

Αποκλειστικό θέμα της συλλογής ο έρωτας: έρχεται απρόσμενα και ανακηρύσσεται νικηφόρος. Ωστόσο, δεν καταφέρνει την επιθυμητή ολοκλήρωση – χάσκει λειψός. Απομένουν τ’ ανείπωτα λόγια, οι κρυστάλλινες μοναξιές, η αφροσύνη δυο ψυχών.

Η συλλογή ξεχωρίζει για την ενότητα και τη δραματική ένταση: τα ποιήματα αλληλοσυμπληρώνονται, σαν να αφηγούνται μιαν ερωτική ιστορία. Αυτήν την ιστορία και τους σταθμούς της αφηγείται κι ολοκληρώνει η πρώτη ενότητα.

Στη συνέχεια, η δεύτερη ενότητα επαναλαμβάνει κι ολοκληρώνει πάλι τον ίδιο κύκλο αφήγησης με αλληλοσυνδεόμενα χαϊκού. Η τριβή των λέξεων γεννά σπινθήρες λυρισμού και απροσδόκητες παραστατικές εικόνες.

 

***

Για τον συγγραφέα

Ο Νίκος Παπάνας εμφανίστηκε στα γράμματα το 1988. Έχει δημοσιεύσει ποιήματα, μεταφράσεις ποιημάτων και δοκίμια για την ποίηση στα περιοδικά «Νέα Πορεία», «Ευθύνη», «Νέα Εστία», «Εντευκτήριο», «Ο Παρατηρητής», «Πλανόδιον» κ.ά. Είναι μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης κι έχει υπηρετήσει στο διοικητικό συμβούλιο αυτής. Το 2004 έλαβε τιμητική διάκριση από το «Σύνδεσμο Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας».

***

Το δεύτερο τμήμα της συλλογής αποτελείται από 17 χαϊκού. Όπως γίνεται αντιληπτό και από τον μεσότιτλο, παρά την ειδολογική και μορφική αυτονομία των ποιημάτων, πρόκειται ουσιαστικά για μία ιστορία σε θραύσματα, τα οποία ενώνονται όχι μόνο θεματικά, αλλά και σε επίπεδο εικονοποιίας και λεξιλογίου. Λέξεις και εικόνες από το ένα χαϊκού απαντούν σε άλλα, δημιουργώντας, έτσι, τόσο «υπέργειες» όσο και «υπόγειες» συνάψεις μεταξύ τους. Η θεματολογία, ωστόσο, των ποιημάτων δεν εξαντλείται στην ερωτική ιστορία, όπως προαναφέρθηκε. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, ο αναγνώστης διακρίνει κι εδώ τον βαθύτερο προβληματισμό του ποιητή για την ίδια την τέχνη του. Χαρακτηριστικά, στο όγδοο χαϊκού, το ποιητικό υποκείμενο απευθύνεται στον Matsuo Bashο, τον κορυφαίο Ιάπωνα ποιητή – δεξιοτέχνη, μεταξύ άλλων, του χαϊκού:

Εικόνες μόνο;
Θέλω και καρδιοχτύπι,
ένδοξε Basho.

Ο γνωστός λογοτεχνικός κανόνας ότι στο είδος του χαϊκού πρέπει να δίνεται έμφαση στις εικόνες, και δη τις φυσικές, τίθεται σε αμφισβήτηση, καθώς και τα συναισθήματα, κατά τον Παπάνα, αξιώνουν μια θέση, στην, έστω «στενόχωρη» αυτή τρίστιχη φόρμα των πέντε-επτά-πέντε συλλαβών σε κάθε στίχο. Αρκεί να το καταφέρει ο ποιητής:

Πέντ’ εφτά πέντε·
ψυχής πεσμένα φύλλα,
πώς να χωρέσουν;

Αναφορά και αυτό-αναφορά, ερωτική και ταυτόχρονα καλλιτεχνική αναζήτηση και προβληματισμός προσδίδουν στα ποιήματα μια ενδιαφέρουσα πολυσημία. Ο έρωτας αναδεικνύεται και πάλι ως γενεσιουργός βιωμάτων, αλλά και λέξεων – αρχέγονων όσο και εντελώς καινούργιων. Τετριμμένων, στην υπερτοπική και διαχρονική επανάληψή τους, όσο και καινοφανών για το εκάστοτε άτομο που επιχειρεί με τρόπο δημιουργικό την καλλιτεχνική αναπαράσταση της εμπειρίας.

Πηγή: Σπύρος Κιοσσές | Παρέμβαση