Η ποιήτρια Αναστασία Στέρπα δίνει συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Μανίκα σχετικά με την ποιητική συλλογή της, «Κομβίο αναμονής» (εκδόσεις Ιωλκός, 2021).
***
Συνέντευξη: 10+1 Ερωτήσεις στην Αναστασία Στέρπα
Η Αναστασία Στέρπα συνομιλεί με τον Κωνσταντίνο Μανίκα, με αφορμή την κυκλοφορία της ποιητικής της συλλογής “Κομβίο αναμονής” από τις εκδόσεις Ιωλκός.
1. Πώς θα περιγράφατε συνοπτικά την τελευταία σας δημιουργία “Κομβίο αναμονής”;
Η ποιητική συλλογή “Κομβίο Αναμονής” αποτελείται από ποιήματα τα οποία πραγματεύονται τη σχέση του ανθρώπου με τον χρόνο, και μέσα από αυτό το πρίσμα , γίνεται αναφορά στα συναισθήματα που γεννώνται. Η νεότητα, η φθορά, η διαχείριση των ψυχικών τραυμάτων, ο απολογισμός ζωής, η σχέση και η στάση μας απέναντι στον φόβο και την ατολμία καθώς και τα συναισθήματα που γεννούν οι καταστάσεις αυτές, είναι έννοιες που θα προβληματίσουν τους αναγνώστες και ενδεχομένως μέσα από τα μηνύματα των ποιημάτων να δίδεται η αφορμή προβληματισμού για επανατοποθέτηση, αναφορικά με το τι μπορεί ο κάθε άνθρωπος σκεπτόμενος αυτά, να αποφασίσει διαφορετικά “από εδώ και πέρα” για τη ζωή του.
2. Η έμπνευση ή η σκληρή δουλειά, παίζει το σημαντικότερο ρόλο για ένα επιτυχημένο έργο;
Το ταλέντο του δημιουργού παίζει κατά τη γνώμη μου καθοριστικό ρόλο για να μπορεί ένα έργο να είναι πετυχημένο, πρέπει το ταλέντο αυτό να ξεχωρίζει. Εφόσον λοιπόν υπάρχει ταλέντο, θα διακρίνει και θα μπορεί πάντα ο δημιουργός να διακρίνει, τη μαγική στιγμή ώστε να μπορέσει να “ξεκλειδώσει” το έργο του. Η έμπνευση λοιπόν είναι σημαντική, αλλά προϋποθέτει το ταλέντο, ώστε να μπορέσει να αξιοποιηθεί. Αναφορικά με τη σκληρή δουλεία, θα σας απαντήσω πως η γραφή χρειάζεται να καλλιεργείται σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους και όχι συνεχώς γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να υποπέσει ο δημιουργός στο σφάλμα της μανιέρας, να γίνει δηλαδή η γραφή του με τυποποιημένη διεργασία. Αυτό που προσωπικά θεωρώ απαραίτητο και το κατατάσσω κατά κάποιο τρόπο στη σκληρή δουλειά είναι η διαρκής μελέτη, πολλών λογοτεχνικών ειδών.
3. Τι κάνει μια ποιητική συλλογή ξεχωριστή;
Για μένα η ποίηση δεν πρέπει να είναι ούτε απόλυτα κατανοητή ούτε όμως και απόλυτα ακατανόητη, και μέσα σ’ αυτή την απόσταση να μπορεί ο κάθε αναγνώστης να προβληματίζεται, να αισθάνεται, το πνεύμα και τα μηνύματα αλλά και να οπτικοποιεί τις εικόνες που παραθέτει ο δημιουργός. Σε μία συλλογή είναι επίσης σημαντικό τα ποιήματα, να μην είναι επαναλαμβανόμενα ως προς το περιεχόμενό τους, και ο αναγνώστης να φτάνει να ξεχωρίζει το καθένα ως αυτόνομη οντότητα, πάντα βέβαια μέσα στο πνεύμα ολόκληρης της συλλογής.
Στην περίπτωση που μιλάμε για παράδειγμα για τη δεύτερη κατά σειρά συλλογή του ίδιου δημιουργού, είναι σημαντικό η δεύτερη συλλογή να έχει προχωρήσει, συγκριτικά με την προηγούμενη να μπορεί δηλαδή ο δημιουργός να επικοινωνήσει και την ποιητική εξέλιξή του. Όταν λοιπόν ο αναγνώστης φτάσει στο σημείο να βιώσει μία τέτοια κατάσταση, και να εισπράξει και το προσωπικό του μήνυμα, τότε η ποιητική συλλογή που κρατά στα χέρια του είναι ξεχωριστή.
4. Αγαπάμε την ποίηση όσο της αξίζει, ειδικά σε μια χώρα που βραβεύτηκε με δυο βραβεία Νόμπελ;
Κατ΄ αρχήν θα ήθελα να σας πω ότι η άποψη μου είναι ότι ως χώρα μας αδικούν τα δύο Νόμπελ, είχαμε ποιητές που θα μπορούσαν να μας έχουν φέρει ένα τρίτο και ένα τέταρτο Νόμπελ, ενώ και στην εποχή μας υπάρχουν επίσης πολύ αξιόλογοι ποιητές που εκτιμώ ότι θα μας δώσουν αυτή τη μεγάλη χαρά μελλοντικά. Θα ήθελα να κάνω μία εισαγωγή ως προς αυτό που με ρωτάτε κ. Μανίκα, δίνοντάς σας ένα παράδειγμα σχετικά με την ποίηση. Είναι πολλές οι φορές που την παρομοιάζω με το άκουσμα ενός τραγουδιού σε μία ξένη γλώσσα που δεν γνωρίζουμε. Σε πολλούς από εμάς έχει συμβεί να ακούμε ένα ιταλικό τραγούδι και ενώ, όπως σας προανέφερα, δε γνωρίζουμε τη γλώσσα, συγκινούμαστε, δακρύζουμε και λέμε: “Είναι πολύ ωραίο αυτό το τραγούδι”. Και γιατί αυτό; Γιατί μας αρέσει η μελωδία, η χροιά του τραγουδιστή και αυτό που υποθέτουμε ότι θέλει να πει.
Και τι θέλω να πω με αυτή τη παρομοίωση, ότι δυστυχώς -και παραθέτω φυσικά την προσωπική μου άποψη- ως Έλληνες δεν έχουμε μάθει να προσεγγίζουμε την ποίηση με τον τρόπο που της αξίζει, με αποτέλεσμα να έχουμε λάθος προσδοκίες από την αυτή, και αυτό ξεκινάει φυσικά από την παιδεία μας και το σύστημα εκπαίδευσης που κληθήκαμε να ακολουθήσουμε.
Η ποίηση είναι ένα παζλ
Θα σας αναφέρω κάτι που είχα διαβάσει παλαιότερα και μου άρεσε πολύ ως παράδειγμα. Η ποίηση είναι ένα παζλ, του οποίου όμως του λείπουν κάποια κομμάτια και τα οποία πρέπει να τα κατασκευάσεις και να τα προσθέσεις εσύ… μέσα απ’ την αισθητική σου, τα συναισθήματά σου, την εμπειρία σου και την αντίληψή σου. Όταν καταφέρουμε να είναι αυτό το ζητούμενο μας, τότε θα μπορέσει να παίρνει το ποίημα μία προσωπική εξέλιξη/κατεύθυνση για τον καθένα μας, ίσως με τον τρόπο αυτό αγαπήσουμε την ποίηση περισσότερο και αναγνωρίσουμε την αξία της. Να υπογραμμίσω φυσικά ότι τα προαναφερόμενα δεν αποτελούν μομφή προς τους εκπαιδευτικούς αλλά εστιάζουν στον εν γένει σχεδιασμό του εκπαιδευτικού συστήματος. Βέβαια αυτό είναι μία μακρά συζήτηση, και αν επεκταθώ παραπάνω θα κατασπαταλήσω τον πολύτιμο χρόνο σας, οπότε μένω σ΄ αυτό.
5. Πώς σας επηρέασε δημιουργικά ο εγκλεισμός λόγω της πανδημίας;
Με επηρέασε καταλυτικά. Ήταν μία περίοδος που υπήρξε διακοπή αρκετών δραστηριοτήτων, έντονης εσωτερικότητας, σιωπής και ησυχίας, που με βοήθησε πολύ να καταλάβω καλύτερα τον εαυτό μου και να αφουγκραστώ πολύ ουσιαστικά τις ανάγκες μου. Η άγνωστη αυτή κατάσταση γέννησε πολλά και έντονα συναισθήματα που δεν είχα βιώσει στο παρελθόν, συνεπακόλουθο των οποίων ήταν να βιώσω μία πολύ πλούσια περίοδο γραφής. Ο εγκλεισμός απενεργοποίησε το προσωπικό μου Κομβίο Αναμονής, με αποτέλεσμα να γεννηθεί το Κομβίο Αναμονής.
6. Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;
Αν με ρωτάτε για τη σχέση του φυσικού βιβλίου και του e-book, ως προς τη σχέση αυτών των δύο είμαι πολύ κλασσική, καθότι πιστεύω ότι το βιβλίο και η ψηφιακή εποχή είναι δύο κόσμοι διαφορετικοί, και η δεύτερη δεν βλάπτει αλλά ούτε και δεν θα βλάψει το βιβλίο. Προσωπικά δε μπορώ σε καμία περίπτωση να συγκρίνω την ανάγνωση του “φυσικού” βιβλίου με το e-book. Γενικότερα όμως η μεγάλη ροή πληροφοριών, ο εύκολος τρόπος ανεύρεσης τους, δρουν παραπλανητικά καθότι διαβάζονται πράγματα αποσπασματικά και υπάρχει η πλάνη ότι με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται γνώση.
Ζούμε σε μία εποχή που η ταχύτητα και η ευκολία ανεύρεσης πληροφοριών, αλλά και γενικότερα η αμετροεπής χρήση του διαδικτύου λειτουργούν ως συνιστώσες εκτόπισης της γνώσης, αλλά και ως συνιστώσες εκτόπισης των βιβλίων. Βέβαια όπως σας προανέφερα, είμαι κλασσική και πιστεύω ότι ο σκληρός πυρήνας των βιβλιόφιλων δεν θα διασπαστεί, συνεπώς το βιβλίο θα έχει ένα βασικό ρόλο ακόμη και στη ψηφιακή εποχή.
7. Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;
Τάδε έφη Ζαρατούστρα του Φ. Νίτσε, Ασκητική και Αναφορά στον Γκρέκο του Ν. Καζαντζάκη, Τα Ποιήματα του Κ. Π. Καβάφη και Ο κόσμος της Σοφίας του J. Gardner.
8. Διαλέγετε παρέα για ολιγοήμερη απόδραση. Ποιους λογοτέχνες, ανεξαρτήτως ιστορικής περιόδου δράσης, θα συμπεριλαμβάνατε;
Τους δημιουργούς των παραπάνω έργων.
9. Ποια θεωρείτε την πιο χαρακτηριστική φράση από το βιβλία σας;
“Είναι, βλέπεις, κάποιες κραυγές που μπορούν να ειπωθούν μόνο σε χάρτινες σιωπές, φυλαγμένες σε γυάλινα μπουκαλάκια για να μη σπάσουν άλλοι κόσμοι πιο εύθραυστοι”.
Είναι στίχος από το ποίημα Γυάλινα Μπουκαλάκια, της ποιητικής συλλογής Κομβίο Αναμονής, από τις εκδόσεις Ιωλκός.
10. Με ποιο τραγούδι ή και άλμπουμ θα “ντύνατε” μουσικά ένα έργο σας;
Το Chi Mai του Ennio Morricone.
11. Χρειάζεται περισσότερος ρομαντισμός ή ρεαλισμός στις ζωές μας;
Μετά λύπης μου παρατηρώ ότι πολλοί άνθρωποι στην εποχή μας δεν αποδέχονται την πραγματικότητα. Βέβαια η πραγματικότητα είναι αυτή καθαυτή και όσο πιο κοντά πλησιάζει αυτό που ο καθένας μας αντιλαμβάνεται ως πραγματικότητα, με την καθαυτή πραγματικότητα, τόσο πιο εύκολη θα είναι η ζωή του ,και τόσες περισσότερες διεξόδους ρομαντισμού μπορεί να εξασφαλίσει για τον εαυτό του, συνεπώς ο ρεαλισμός είναι η βάση για αυτή τη ζωή σ’ αυτή τη γη. Με λίγα λόγια σας απαντώ χρειάζεται περισσότερος ρεαλισμός για να μπορεί ακριβώς να εξασφαλιστεί ο ρομαντισμός.
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.