Καζαντζάκης και Σικελιανός υποψήφιοι για το Νόμπελ Λογοτεχνίας

***

***

Νίκος Καζαντζάκης

Για να γίνεις ένας ποιητικός συγγραφέας πρέπει να έχεις έναν τρελαμένο νου, που αναζητάει, διερωτάται, αμφισβητεί, φοβάται και γενικώς δεν αντέχει ψυχικά και πνευματικά τα γεγονότα της ζωής και τα μυστήρια της ύπαρξης. Υποφέρει, είναι έρμαιο μέσα σε αυτά, χωρίς να ξέρει γιατί.

Ποίηση ή αλήθεια ;

Ψάχνει γι’ απαντήσεις, για στόχους, κι όσο δε βρίσκει τόσο ποιητικότερος γίνεται. Τόσο ο νους αγγίζει την ψυχή. Δεν ξέρω αν ο Καζαντζάκης προτιμούσε την ποίηση από την αλήθεια ή αντιστρόφως· αυτό θα το δούμε αργότερα. Μας δείχνει, όμως, σαφώς ότι δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με το ανεξήγητο της ύπαρξης –ή όχι– του Θεού. Είχε, επίσης, έμμονη ιδέα με το Χριστό ελπίζοντας να βρει κάποιαν απάντηση από Εκείνον. Τη φρίκη των σκέψεών του κουβαλούσε στην καρδιά του σαν κραυγή θεού που φώναζε ΒΟΗΘΕΙΑ εγκλωβισμένος μέσα σε κάθε άνθρωπο.

Αν ελευθέρωνε από μέσα του το Θεό θα ελευθερωνόταν και ο ίδιος. Το πιστεύω αυτό γιατί περίπου κάτι τέτοιο είχα βιώσει κάποτε, σαν αυτό που λέμε «εσωτερική εμπειρία». Τέτοιου είδους εμπειρίες έχουν πολλοί άνθρωποι, επώνυμοι κι ανώνυμοι. Άλλοι προσπερνούν κάποιαν αλήθεια που βίωσαν χωρίς να της δίνουν σημασία, άλλοι την κάνουν ποίηση, άλλοι τη βάζουν σε μεγαλειώδη μυθιστορήματα κι άλλοι μπαίνουν σε ψυχιατρείο. Ίσως, λοιπόν, να υπάρχει μέσα μας ένα Ον, που πιο αβοήθητο και μοναχικό δε γίνεται, που δεν ξέρει και αυτό ούτε γιατί υπάρχει ούτε από πού δεν έρχεται ούτε πού δεν πηγαίνει!

Δεν έχει προσωπική ζωή κι έτσι έφτιαξε τον άνθρωπο για να βρει τον εαυτό του μέσ’ απ’ αυτόν. Αλλά έκανε το λάθος να τον φτιάξει με ελεύθερη βούληση –έτσι μας λένε– και παγιδεύτηκε μες στις επιθυμίες του, τις αδυναμίες του και όλα του τα αμαρτήματα. Και ζητάει βοήθεια το Ον για να δραπετεύσει, αλλά κανείς δεν το ακούει γιατί λίγοι ξέρουν πως η βοήθεια από τον ΑΝΘΡΩΠΟ πηγαίνει στο Θεό και όχι αντιστρόφως.

Μαρία Πολενάκη, «Κραυγάζοντας με τον Καζαντζάκη», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 11-12.

***

Άγγελος Σικελιανός

Ποιητής. Συγγραφέας. Δραματουργός. Γεννήθηκε στη Λευκάδα. Επτανησιακής και Ηπειρωτικής καταγωγής. Πρόγονοι αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης. Παράδοση της Επτανησιακής Ποιητικής Σχολής. Το ήρεμο νησιωτικό τοπίο της Λευκάδας και η απέναντι βουνίσια περιοχή της Στερεάς επηρέασαν τον ψυχισμό του Σικελιανού, που τη φύση δεν την κοιτούσε ή τη θαύμαζε απλώς, αλλά συμμετείχε στη ζωή και τα φαινόμενά της, πράγμα που μεταφέρεται και στους στίχους του. Ήταν μαθητής γυμνασίου όταν άρχισε να γράφει ποίηση και η τεχνική του ήταν ήδη αξιοθαύμαστη. Ο γάμος του με την πλούσια Αμερικανίδα Εύα Πάλμερ (της οποίας η παιδεία ήταν κλασική και ο θαυμασμός της για την Ελληνική Αρχαιότητα απέραντος) υπήρξε αποφασιστικό γεγονός στη ζωή του γιατί του αφοσιώθηκε, προέβαλε την ποίησή του και χρηματοδότησε τις Δελφικές Εορτές, που είχαν διεθνή απήχηση.

Ο Σικελιανός δεν ήταν μόνο ποιητής. Οραματίστηκε να ιδρύσει στους Δελφούς (που οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν «ομφαλό της γης», εκεί που το Ελληνικό Πνεύμα επιχείρησε να ενώσει το Διονυσιακό και το Απολλώνιο στοιχείο), μια παγκόσμια πνευματική αμφικτιονία, μια «Δελφική Ένωση», ένα «Δελφικό Πανεπιστήμιο», μια βάση για το ξεκίνημα μιας πνευματικής ανεξαρτησίας και ψυχικής λύτρωσης των λαών, μια ενοποίηση πάνω από τις διαφορετικές θρησκείες. Οι Δελφικές Eορτές εγκαινιάσθηκαν το 1927 στους Δελφούς. Εδόθησαν παραστάσεις αρχαίου δράματος, οι τραγωδίες παίχθηκαν στο αρχαίο θέατρο, τα κοστούμια ήταν υφαντά, η κίνηση του χορού και η μουσική εμπνευσμένες από την Αρχαιότητα και το Βυζάντιο αντίστοιχα. Η Εύα Πάλμερ ήταν η καρδιά και ο νους όλων αυτών των εκδηλώσεων. Επίσης έγιναν γυμνικοί αγώνες και εκθέσεις υφαντών. Οι δραστηριότητες του Σικελιανού ως προς τα Δελφικά του οράματα συνεχίστηκαν μέχρι το 1932. Τελικά το όραμά του δεν πραγματοποιήθηκε αλλά εξακολουθεί να πλανάται και να στεφανώνει τον ποιητή.

Ελένη Β. Πίππα, «Παγκόσμια Ποίηση» (Τόμος Β’), εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 114-115.