Κριτική του Αθανάσιου Φραγκούλη για τη συλλογή διηγημάτων της Γεωργίας Κοκκινογένη, «Ιστορίες του φεγγαριού» (εκδόσεις Ιωλκός, 2023), στο emprosnet.
Κοκκινογένη Γεωργία, «Ιστορίες του φεγγαριού»
Μεγάλη χαρά ένιωσα, όταν έλαβα στα χέρια μου το βιβλίο της κ. Κοκκινογένη Γεωργίας, Φιλολόγου και Διευθύντριας του Γυμνασίου Φίλιας, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ιωλκός με τίτλο Ιστορίες του φεγγαριού (σσ. 75). Οι αρχαίοι έλεγαν «αρχή μελέτης ονομάτων επίσκεψις» που σημαίνει πως η μελέτη ενός βιβλίου πρέπει να αρχίζει από τη μελέτη του τίτλου του. Ιστορίες του φεγγαριού είναι ο τίτλος του βιβλίου. Η ίδια η συγγραφέας αφήνει τον αναγνώστη να καταλάβει τι εννοεί. Στις σελίδες 29-31 υπάρχει ένα διήγημα με τίτλο Το φεγγάρι. Σε αυτό διαβάζουμε: «Παραδώσαμε, όμως, τόσες φορές τα μυστικά μας, να τα φυλάξει καλά μες στο κίτρινο φως του φεγγαριού, κι όταν εκείνο λείπει, στη σπίθα των αστεριών». Διαβάζουμε, ακόμη, «Στέκεται εκεί σιωπηλό (ενν. το φεγγάρι) και ζυγιάζει του καθενός τα πεπραγμένα, μέσα σε μια τεράστια ολοστρόγγυλη υπενθύμιση» ή «Πρόσωπα που ’φυγαν, άνθρωποι που λείπουν, αγάπες που κλαίνε, ήρωες που αγωνίζονται, παιδιά που μοχθούν, όνειρα που ταξιδεύουν ….». Και κλείνει αυτό το όμορφο διήγημα που δεν έχει κεντρικό πρόσωπο κάποια γυναίκα με τα εξής χαρακτηριστικά: «Το φεγγάρι φέρνει στο νου μας ιστορίες μακρινές, καιρούς αλλοτινούς, σκέψεις αλλιώτικες. Ζωές άλλες, που πέρασαν και θα περάσουν. Άλλα νοήματα κι άλλες ελπίδες υπενθυμίζει στο πέρασμά του….».
Αυτές είναι οι ιστορίες του φεγγαριού. Δεκαεπτά σύντομα διηγήματα κατανεμημένα σε δύο ενότητες που τιτλοφορούνται Συναλλαγή και Διαπραγμάτευση. Η ίδια η συγγραφέας δίνει την ουσία αυτών των δεκαεπτά ιστοριών λέγοντας στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Δεκαεπτά γυναικείες μορφές από την ελληνική ύπαιθρο ως το μεγαλοαστικό επίκεντρο βιώνουν τη θέση τους και τη σχέση τους με το άλλο φύλο. Μια διαλεκτική και εν εξελίξει αναφορικότητα του Εγώ και του Εσύ στο φίλτρο της έμφυλης ταυτότητας. Ο τρόπος αυτός της κοινωνικής δόμησης διαπερνά τις εκφάνσεις σκέψης και πράξης θέλοντας και μη, συνειδητά ή ασυνείδητα, ξυπνώντας πάθη, ένστικτα, ανταγωνισμούς και εμπνεύσεις». Με αυτά τα δεδομένα οι δεκαεπτά αυτές ιστορίες περιέχουν πολλά ηθογραφικά, ρεαλιστικά, κοινωνικά και ψυχολογικά στοιχεία.
Αξίζει να σημειώσουμε πως η κ. Κοκκινογένη στην πρώτη της λογοτεχνική απόπειρα καταπιάνεται με το διήγημα που είναι σήμερα διεθνώς ένα από τα πιο δημοφιλή, αλλά και πιο δύσκολα λογοτεχνικά είδη, με ένα είδος της αφηγηματικής πεζογραφίας που υπηρέτησαν και τίμησαν στη χώρα μας λογοτέχνες, όπως ο Βιζυηνός, ο Παπαδιαμάντης, ο Καρκαβίτσας ο Θεοτόκης, ο Τερζάκης ο Σαμαράκης κ.ά., ένα είδος που απαιτεί πρωτοτυπία, σαφήνεια και αρμονία. Και ομολογουμένως αυτή πετυχαίνει τους στόχους αυτούς σε θαυμαστό βαθμό.
Οι ιστορίες που περιέχονται σε αυτό το βιβλίο είναι μικρές, αλλά έχουν αρχή, μέση και τέλος. Η αφήγηση είναι σύντομη και συνδυάζει τη λιτότητα με την πυκνότητα τόσο στη γλώσσα όσο και στο περιεχόμενο. Η συγγραφέας μέσα από την αφήγηση ενός μεμονωμένου επεισοδίου περνά από το ειδικό στο γενικό και προσφέρει στον αναγνώστη μια πλήρη ηθογράφηση και ψυχογραφία του πρωταγωνιστή και μια γενική αίσθηση της ζωής του. Και αυτό το κατορθώνει με ένα επιτυχημένο συνδυασμό αφήγησης και διαλόγου, σωστής χρήσης της γλώσσας και αρχιτεκτονικής διάρθρωσης της πλοκής και με την κατάλληλη αξιοποίηση των δευτερευόντων πρόσωπων ή επεισοδίων που είναι σύντομα και έχουν βασικό τους στόχο να φωτίσουν το βασικό γεγονός ή να συμπληρώσουν την ψυχογραφία του πρωταγωνιστή. Η συγγραφέας συλλαμβάνει κάποιο μοναδικό γεγονός και προσπαθεί να αναπτύξει την υπόθεσή του με ένταση και αφηγηματική πύκνωση δίνοντας στο κείμενο μια διαχρονική γοητεία. Τα μικρά δράματα που περιγράφονται υπερβαίνουν κατά κανόνα το πλαίσιο της τοπικής κοινωνίας, όπου κινούνται οι χαρακτήρες που αναλύονται, και αποκτούν διαχρονική διάσταση.
Κάποιος έλεγε πως, αν είναι να γράψεις όπως όλος ο κόσμος είναι ανώφελο να πιάνεις την πένα. Η κ. Κοκκινογένη φαίνεται πως το εκτιμά πολύ αυτό και προσπαθεί να πετύχει ένα δικό της, προσωπικό, ιδιαίτερο και πρωτότυπο ύφος. Έχει συνειδητοποιήσει πως τα πράματα που λέμε δεν κάνουν εντύπωση παρά μόνο με τον τρόπο που τα λέμε. Αντιλαμβάνεται την αξία που έχουν οι λέξεις και οι σχέσεις μεταξύ τους. Και είναι περίεργο ότι, ενώ είναι πολύ φειδωλή στη χρήση «κοσμητικών», όπως συνηθίζουμε να λέμε, επιθέτων, λέξεων που εκφράζουν ποιοτικά χαρακτηριστικά, ο λόγος της είναι πολύ ελκυστικός και η έκφραση της με τη συντομία της αποκτά μια γοητεία της απλότητας που ευχαριστεί τον αναγνώστη και καθόλου δεν τον κουράζει. Δίνει μεγάλη προσοχή στον τρόπο που εκφράζει τις ιδέες της, τις λέξεις που θα βρει, για να χτυπήσουν όμορφα στα αφτιά του αναγνώστη, τις εικόνες που θα ζωγραφίσει, για να δώσουν συγκίνηση και θα τραβήξουν, και, κοντά σε όλα τα άλλα. τις σκηνές που θα συνθέσει, για να κρατήσουν το ενδιαφέρον και να κάνουν εντύπωση στη συγκεκριμένη στιγμή και το συγκεκριμένο θέμα. Ο Γκι ντε Μωπασάν είχε πει κάπου πως οι λέξεις έχουν ψυχή. Όταν ο συγγραφέας κατορθώνει να βρει την ψυχή των λέξεων που φαίνεται στο συσχετισμό τους με τις άλλες λέξεις, τότε κατορθώνει να φωτίσει το κείμενό του με ένα φως άγνωστο και δυσκολοφανέρωτο. Και η κ. Κοκκινογένη ξέρει πραγματικά τον τρόπο να βρίσκει την ψυχή των λέξεων.
Ο Έντγκαρ Άλαν Πόε θεωρούσε ότι το διήγημα είναι το κείμενο που «μπορεί να διαβαστεί σε μια καθισιά». Εγώ θα έλεγα πως το βιβλίο αυτό θα μπορούσε να διαβαστεί ολόκληρο «σε μια καθισιά», γιατί είναι πολύ γοητευτικό, ευχάριστο και ελκυστικό. Εύχομαι στην κ. Κοκκινογένη να προχωρήσει ακόμη περισσότερο και να ξεδιπλώσει όλο το λογοτεχνικό ταλέντο που διαθέτει.
Πηγή: emprosnet
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.