22/2/1928: Γεννήθηκε ο Γρηγόρης Αυξεντίου. Θα καταγραφεί στην Ιστορία ως ήρωας. Ο Ελληνοκύπριος αγωνιστής έχασε τη ζωή του το 1957 (κάηκε ζωντανός), πολεμώντας κατά της βρετανικής κατοχής και υπέρ της αυτοδιάθεσης της Κύπρου.
«…Προδομένος ο Γρηγόρης Αυξεντίου γνώρισε μαρτυρικό θάνατο»
«Κύπρος 1954-1974: Από το Έπος στην Τραγωδία», Κώστας Χατζηαντωνίου, εκδ. Ιωλκός, σελ. 64.
***
Κλιμάκωση της βίας
Την ίδια εποχή, η ΕΟΚΑ δεχόταν αλλεπάλληλα πλήγματα. Στις 18 Ιανουαρίου 1957 έπεφτε ηρωικά ο Μάρκος Δράκος, στις 21 Ιανουαρίου συλλαμβάνεται για τρίτη φορά ο Γεωρκάτζης και στις 30 ο Σαμψών. Στις 17 Φεβρουαρίου τραυματίζεται θανάσιμα ο Στυλιανός Λένας και στις 3 Μαρτίου, προδομένος ο Γρηγόρης Αυξεντίου γνώριζε μαρτυρικό θάνατο, φλεγόμενος στο κρησφύγετό του στο Μαχαιρά. Λίγες μέρες μετά, στις 14 Μαρτίου, η Ελλάδα συγκλονιζόταν από τον απαγχονισμό του 17χρονου μαθητή Ευαγόρα Παλληκαρίδη και στις 21 Μαρτίου έπεφτε νεκρός άλλος ένας 17χρονος, ο Πετράκης Κυπριανού. Η κλιμάκωση της βίας προκαλούσε και επίταση των αμερικανικών πιέσεων για συμβιβαστική λύση, ενώ στις 14 Μαρτίου, η ΕΟΚΑ (μετά από μήνυμα πάλι του προξένου Βλάχου στο Διγενή) «διά να διευκολύνη την επανάληψιν των διαπραγματεύσεων», προσέφερε αναστολή των επιχειρήσεων «ευθύς ως ήθελεν απελευθερωθή ο Εθνάρχης Μακάριος». Την ίδια μέρα ο Καραμανλής στη Βουλή τόνιζε:
«Η Ελλάς είναι υποχρεωμένη να διεξάγη τον Κυπριακόν Αγώνα εις το πλαίσιον των συμμαχιών της. Αυτό καθιστά το Κυπριακόν ένα πρόβλημα με δραματικάς αντιφάσεις. Υπάρχουν στιγμαί κατά τας οποίας μια ενέργεια προωθούσα το Κυπριακόν είναι δυνατό να είναι επιβλαβής δια την ελευθέραν Ελλάδα. Υπάρχουν αντιθέτως άλλαι περιπτώσεις κατά τας οποίας μια ενέργεια ορθή δια την εθνικήν πολιτικήν γίνεται επιζημία δια την Κύπρον».
Η απελευθέρωση του Μακάριου
Σε αναγνώριση των διαλλακτικών προθέσεων της Αθήνας, οι πιέσεις των ΗΠΑ προς το Λονδίνο για απελευθέρωση του Μακάριου εντάθηκαν και ευοδώθηκαν. Στις 28 Μαρτίου, οι Άγγλοι θα ανακοινώσουν την απόλυση του Μακάριου, χωρίς όμως να επιτρέπουν την επιστροφή του στην Κύπρο. Ο Μακάριος αφέθηκε ελεύθερος μετά από εξορία ενός χρόνου και στις 17 Απριλίου 1957 έφτανε στην Αθήνα, όπου έτυχε παλλαϊκής υποδοχής. Η Τουρκία αντέδρασε με νέες απειλές, όπως και οι ακραίοι κύκλοι των Συντηρητικών. Ο υπουργός Δικαιοσύνης λόρδος Σόλσμπερι παραιτήθηκε, τονίζοντας ότι «εβλάπτετο η στενή και ειλικρινής συνεργασία με την Τουρκία». Η Αθήνα θα απορρίψει ως μη ικανοποιητική τη μεσολάβηση του ΝΑΤΟ και τις πιέσεις για τριμερή ή πενταμερή διάσκεψη, αλλά θα πιέσει παράλληλα το Μακάριο και το Γρίβα για αναστολή του αγώνα της ΕΟΚΑ.
Κώστας Χατζηαντωνίου, «Κύπρος 1954-1974», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 64-65
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.