Φεύγει από τη ζωή ο Νικηφόρος Βρεττάκος

4/8/1991: Φεύγει από τη ζωή ο Νικηφόρος Βρεττάκος.

 

«Σαν είμουνα μικρός καθρεφτιζόμουνα στα ρυάκια / της πατρίδας μου / δεν είμουν πλασμένος για πόλεμο».

 

«Επαφές και προσεγγίσεις» [επιμ. Ηλίας Σιμόπουλος], εκδόσεις Ιωλκός, σελ 120-121.

***

Ποιητής και πεζογράφος. Γεννήθηκε στις Κροκεές της Σπάρτης. Έγκαταστάθηκε στην Αθήνα όταν ήταν έφηβος, εσπούδασε Νομικά αλλά αφοσιώθηκε στην Ποίηση. Πλούσιο λογοτεχνικό έργο όπου εκφράζονται οι ποικίλες εμπειρίες της ζωής του. Έχει βραβευθεί επανειλημμένως. Το έργο του έχει μεταφρασθεί σε πολλές γλώσσες. Ο Νικηφόρος Βρεττάκος ανήκει στη γενιά του 1930 και η επίδραση του «Καρυωτακισμού» είναι έντονη και μακρά. Εδημοσίευσε την πρώτη συλλογή του το 1929.

Αργότερα υπάρχει αλλαγή της ποιητικής του ατμόσφαιρας. Υπάρχει ωριμότητα που τη χαρακτηρίζουν λυρική διάθεση αισιοδοξίας «νεοχριστιανική» και πάνω απ’ όλα αγάπη για τον Άνθρωπο (πολιτικές πεποιθήσεις αριστερές). Στο πέρασμα του χρόνου, υπάρχουν στοιχεία επιστροφής στη φύση, στον τόπο γέννησής του όπου αναγνωρίζεται επαφή με τη δημοτική παράδοση.

Ο εσωτερικός κόσμος του Νικηφόρου Βρεττάκου περιστρέφεται γύρω από δύο άξονες, της αγάπης και της διαμαρτυρίας, που τον κινητοποιούν συνεχώς καθώς συγκρούονται μέσα του. Στην ανθρώπινη και ποιητική εξέλιξή του μεγάλος είναι ο ρόλος των ακόλουθων παραγόντων: εφηβικές του ανησυχίες όταν φθάνει στην πρωτεύουσα, ο Πόλεμος του 1940, ο Εμφύλιος, η Αντίσταση, το Στρατιωτικό Πραξικόπημα του 1967 και η αυτοεξορία του. Οι αλλεπάλληλες απογοητεύσεις δεν αποκαρδιώνουν τον ποιητή και αυτό οφείλεται στην έννοια του χρέους που κυριαρχεί στην προσωπικότητα και το έργο του. Η διαμαρτυρία και η πολιτική ευθύνη διαπερνούν το έργο του και δεν έχει σχέση μόνον με την πατρίδα του αλλά και όπου υπάρχει αδικία επάνω στη γη.

Ποιητής ελεύθερης φαντασίας, λυρικής ονειροπόλησης άλλοτε γράφει μετρικούς στίχους, άλλοτε ελεύθερους. Φύση ευαίσθητη και συναισθηματική, καθαρά λυρική, ο Νικηφόρος Βρεττάκος μεταφέρει στα ποιήματά του την τρυφερότητα και ευκαμψία της φαντασίας του. Υπάρχει περίοδος ηρεμίας στο έργο του, αλλά και πάλι κινητοποίηση.

Η ψυχολογική του διάθεση περιπλανιέται σε μέρη μακρινά όπου συναντά εικόνες και σύμβολα ενός κόσμου άλλου, καινούργιου, ενώ ένα πνεύμα ανησυχίας διαχέεται. Βαθύτατα ανθρώπινος, στοχαστικός, μας μεταγγίζει τις διακυμάνσεις της ευαισθησίας του με τη δύναμη της μουσικής υποβολής και τελικά μας χαρίζει ελπίδα. Τα πεζογραφήματά του τα χαρακτηρίζει σαφήνεια και βαθύς στοχασμός. Υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία. Η κριτική του για τον Καζαντζάκη αποτελεί αξιοσημείωτο βιβλίο.

Ελένη Β. Πίππα, «Παγκόσμια Ποίηση» (Τόμος Β’), εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 246-247.