Η Ελλάδα εισέρχεται στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο

17/6/1917: Η Ελλάδα εισέρχεται επίσημα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ.

 

***

Οιωνοί

Το έτος 1917 εισήλθε με τους χειρότερους οιωνούς για τους Συμμάχους στο μακεδονικό μέτωπο. Η Ρουμανία είχε καταρρεύσει κι οι Γερμανοί, απαλλαγμένοι από ένα μέτωπο, είχαν κατακτήσει επιπλέον σημαντικά αποθέματα σίτου και πετρελαίου. Πολλοί θεωρούσαν καταδικασμένο αυτό το μέτωπο. Η Γαλλία πρότεινε ανοιχτά την ανατροπή του Κωνσταντίνου, μα οι άλλοι σύμμαχοι αντέδρασαν. Επιβλήθηκε ωστόσο αυστηρός αποκλεισμός του κράτους των Αθηνών παρά την αντίδραση των Ιταλών. Εκείνοι για ευνόητους λόγους… υπεραμύνονταν της ελληνικής ουδετερότητας.

Σειρά γεγονότων όμως (κυβέρνηση Λόιντ Τζορτζ στην Αγγλία, ρωσική επανάσταση, πτώση του τσάρου Νικολάου Β΄, κυβέρνηση Ριμπό στη Γαλλία), προδίκασαν την τύχη του Κωνσταντίνου. Στον Άγιο Ιωάννη της Μοριένης οι Σύμμαχοι αποφάσισαν στις 6/19 Απριλίου 1917 την ικανοποίηση των ιταλικών αξιώσεων στη Μικρά Ασία. Αποφασίστηκε μεν να μην επιδιωχθεί ανατροπή του Κωνσταντίνου, αλλά, αν αυτό γινόταν απαραίτητο, σε καμιά περίπτωση να μην εκδιωχθεί και η δυναστεία, όπως επιθυμούσαν η Γαλλία και ο Βενιζέλος, που προτιμούσε (με επιστολή στον πρέσβη Ρομάνο στις 22 Απριλίου) νέο βασιλιά από το βρετανικό δυναστικό οίκο ή, αν ήταν εφικτό, ανακήρυξη δημοκρατίας.

Επίθεση των Συμμάχων

Στις 11/24 Απριλίου (λίγες μέρες μετά την είσοδο στον πόλεμο των ΗΠΑ) εκδηλώθηκε η εαρινή επίθεση των Συμμάχων στο μακεδονικό μέτωπο, με βρετανική επίθεση στην περιοχή Δοϊράνης. Γαλλικές δυνάμεις ανέλαβαν την κύρια ενέργεια προς Χόμα-Γευγελή. Οι ελληνικές δυνάμεις (το 1ο και το 2ο σύνταγμα Σερρών) επιτέθηκαν προς Ειδομένη και Γευγελή. Έπειτα από σκληρό αγώνα κατέλαβαν το Ραβινέ.

Οι δυνάμεις της Αμύνης, που προκαλούσαν το θαυμασμό για το αξιόμαχό τους, στα τέλη Μαΐου έφθαναν τις τρεις μεραρχίες (Σερρών, Κρήτης, Αρχιπελάγους). Το κίνημα της Εθνικής Αμύνης δεν είχε αντιδυναστικό χαρακτήρα, αλλά η ανάγκη για ενοποίηση της Ελλάδας γινόταν όλο και πιο επιτακτική. Η Γαλλία θα αναλάμβανε την επιχείρηση εκθρόνισης του Κωνσταντίνου. Στις 29 Μαΐου/1 Ιουνίου 1917 ο γερουσιαστής Ζονάρ, συνοδευόμενος από μοίρα του γαλλικού πολεμικού στόλου, κατέλαβε τον Ισθμό της Κορίνθου. Έπειτα, επέδωσε τελεσίγραφο στην κυβέρνηση Ζαΐμη απαιτώντας να παραιτηθεί ο Κωνσταντίνος. Παράλληλα αποβιβάστηκε στον Πειραιά ένα συμμαχικό άγημα. Ο Κωνσταντίνος, αφού συγκάλεσε Συμβούλιο του Στέμματος, αποφάσισε να εγκαταλείψει την Ελλάδα, χωρίς να παραιτηθεί, αφήνοντας ως διάδοχό του το δευτερότοκο πρίγκιπα Αλέξανδρο. Ο αποκλεισμός ήρθη, ενώ ηγετικά στελέχη του αντιβενιζελισμού εκτοπίστηκαν ή τέθηκαν υπό επιτήρηση. Στις 13 Ιουνίου ο Βενιζέλος σχημάτισε στην Αθήνα τη νέα κυβέρνηση, που αποκαθιστούσε την κρατική ενότητα. Οι Έλληνες όμως δεν ήταν ενωμένοι.

Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 397-398