Συνέντευξη της Ελένης Καραμαγκιώλη [«Μονωτική ταινία» (εκδόσεις Ιωλκός, 2021)] στο e-thessalia.gr.
Ελένη Καραμαγκιώλη: «Ένα διήγημα αφήνει να υπονοηθούν περισσότερα από αυτά που γράφονται»
«Μονωτική ταινία», ο τίτλος της συλλογής διηγημάτων σας, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ιωλκός». Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία του βιβλίου;
Στη «Μονωτική ταινία» συμβαίνει σε κομμάτια, σε στιγμιότυπα, αυτό που μας συμβαίνει στην καθημερινή ζωή. Σκαρφιζόμαστε τρόπους και κόλπα, για να αποφύγουμε αυτό που μας δυσαρεστεί, που δε μας αφήνει να ησυχάσουμε. Στις δεκάξι ιστορίες οι ήρωες πότε βιάζονται, πότε αναβάλλουν και πότε πότε αποσύρονται, αλλά στο τέλος κάθε ιστορίας με έναν τρόπο όλοι τους, εξουθενωμένοι από την προσπάθεια, κατεβάζουν τα όπλα και ομολογούν την αδυναμία τους. Νομίζω ότι το κλειδί στη «Μονωτική ταινία» βρίσκεται στην απόσταση, που οι ίδιοι καλλιεργούμε, ανάμεσα στο τι αληθινά είμαστε και στο τι πιστεύουμε και αφήνουμε τους άλλους να πιστέψουν ότι είμαστε. Με ενδιαφέρει αυτή η «ιδιοκατασκευή», που σε μερικές ιστορίες παρουσιάζεται ως η μόνη λύση και σε άλλες ως μέρος μιας αλλόκοτης και, συχνά παραμορφωμένης, καθημερινότητας.
Ποια ήταν η αφορμή, το πρώτο διήγημα, ίσως, ώστε να γράψετε και τα επόμενα που διαβάζουμε στην ανά χείρας συλλογή;
Όταν τέλειωσα το «Χρυσό άλογο», το προτελευταίο διήγημα της συλλογής, σκέφτηκα ότι αυτός ο ήρωας, ο ερωτευμένος στα όρια της ψύχωσης με τη γυναίκα του, θα μπορούσε να είναι φίλος με τον άντρα στην «Αουζένσια», που βάζει ηλεκτρική σκούπα στη μνήμη της πρώην γυναίκας του ή θα είχε ενδιαφέρον να συναντηθεί σε ένα από τα μπαρ, «τα πάρκινγκ των χαμένων ψυχών», με τον καθηγητή και το παράξενο κορίτσι στη «Μονωτική ταινία», το ομότιτλο της συλλογής διήγημα ή τη νέα γυναίκα, που ζει από τη σύνταξη της μάνας της στο «Μπακάρντι και κουρτινόξυλα». Έπρεπε με κάποιον τρόπο να συνδεθούν, να κάνουν παρέα ο ένας στον άλλον, μου έμοιαζαν τόσο πολύ και, συγχρόνως, φάνταζαν τόσο διαφορετικοί, όπως, άλλωστε, είναι και το σύνηθες σε μια οικογένεια με πολλά παιδιά. Οπότε, τους έβαλα, κατά κάποιον τρόπο, να ζήσουν στο ίδιο σπίτι.
Πώς συνδυάζετε το επάγγελμα της δικηγόρου με τη συγγραφική ενασχόληση;
Είναι δεδομένες κάποιες ώρες την ημέρα για τη δουλειά και κάποιες άλλες, μετά από αυτήν, για το διάβασμα και το γράψιμο. Μια χαρά τα πάνε μεταξύ τους, δεν ενοχλεί η μία την άλλη, δεν μπλέκεται η λογοτεχνία στα πόδια της νομικής επιστήμης, ούτε η τελευταία δίνει και τόση σημασία στη λογοτεχνία. Μάλιστα, μέχρι στιγμής, μπορώ να πω ότι η δικηγορία, συχνά και χωρίς να το καταλαβαίνω, με τροφοδοτεί με ιστορίες και ήρωες, κι η λογοτεχνία προσδίδει μια άλλη διάσταση στην καθημερινότητα. Άρα, όσο τηρείται η απόσταση ασφαλείας, επωφελούμαι από τους δύο «κόσμους» και τους ακολουθώ παράλληλα.
Με δεδομένο ότι πρόκειται για το πρώτο σας βιβλίο, πόσος χρόνος χρειάστηκε για τη συγγραφή και επιλογή των διηγημάτων;
Χρειάστηκαν περισσότερα χρόνια για να πεισθώ ότι θα πρέπει να στείλω τα διηγήματα σε εκδότες, παρά για να τα γράψω. Θέλει χρόνο για να υπερνικήσεις τη συστολή, τον δισταγμό, την όποια ανασφάλεια για αυτό που έχεις γράψει. Είναι έκθεση το βιβλίο, ξεγύμνωμα. Όχι ότι πιστεύω ότι αυτό σταματάει στα επόμενα βιβλία, αλλά επειδή, πια, ξέρεις πώς είναι, τι σε περιμένει, το τολμάς και πιο εύκολα. Τουλάχιστον, έτσι θέλω να πιστεύω. Σε όσους προσπαθούμε μάλιστα να εκδώσουμε για πρώτη φορά, λειτουργεί πολύ αποτρεπτικά η δυσκολία να βρεις εκδότη, να πιστέψει κάποιος σε αυτό που έχεις γράψει, θέλει πολλή δύναμη και ψυχραιμία να αντιμετωπίσεις την απόρριψη και την έλλειψη επικοινωνίας, συχνά, από πλευράς εκδοτικών οίκων, αφότου έχεις στείλει το χειρόγραφο.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;
Διάβασα παράλληλα, ευτυχής αναγνωστική συγκυρία, το «Όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο» του Λαμπατούτ, εκδόσεις Δώμα, και τον «Χρονοσεισμό» του Βόννεγκατ, από τον Πατάκη. Ο Λαμπατούτ συνδυάζει την επιστήμη με την επινόηση, το κάνει με τρόπο ζηλευτό, σε σωστές αναλογίες, για να κρατάει σε εγρήγορση το μυαλό, αλλά και για να αισθάνεται ο αναγνώστης κοντά σε μεγάλα επιστημονικά μυαλά, που ήταν και άνθρωποι με τις αδυναμίες τους και τα πάθη τους, είναι πράγματι ένα βιβλίο-είδος ξεχωριστό από μόνο του. Ο «Χρονοσεισμός», αυτοβιογραφικό βιβλίο κατά πολύ του συγγραφέα, μου επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά την αστείρευτη φαντασία, την οξυδέρκεια και το ευφυέστατο χιούμορ του μεγάλου Βόννεγκατ.
Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι συγγραφείς;
Είναι αληθινά πάρα πολλοί, ας ξεχωρίσω, προς το παρόν, τον Μίλαν Κούντερα, τον Φίλιπ Ροθ, τη Λουσία Μπερλίν, τον Τζούλιαν Μπαρνς, τον Γιόζεφ Ροτ, τον Ηλία Παπαδημητρακόπουλο.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Συγγραφικά, την τόλμη, το θάρρος να σκάψει κανείς βαθιά και να φτάσει στην πηγή, στην αλήθεια, να καταφέρει να προχωρήσει πέρα από τον εαυτό του και τα δικά του τραύματα ή ερεθίσματα, να πλησιάσει τον άλλον, τους άλλους, χωρίς προκαταλήψεις. Στη ζωή, την αγάπη, θεραπεύει, ομορφαίνει, δίνει νόημα και μεταμορφώνει.
Θα συνεχίσετε τη συγγραφή στη μικρή λογοτεχνική φόρμα; Τι σας έλκει σε αυτή;
Δε νομίζω ότι ποτέ θα σταματήσω να σκέφτομαι μικρές ιστορίες, τώρα εάν αυτές θα τις ενώνω, γράφοντας, ή θα τις αφήνω να ενεργούν μόνες τους, εξαρτάται από τη διάθεση και την επίδραση που θα έχω την εκάστοτε στιγμή. Η μικρή φόρμα με παρακινεί να είμαι σαφής, περιεκτική και, συγχρόνως, μου προσφέρει τη δυνατότητα, να αφήσω τον υπαινιγμό να κάνει τη δουλειά του. Αυτό το βρίσκω υπέροχο. Μου αρέσει που ένα διήγημα, ακόμη και στο τέλος, δεν τα λέει όλα, αφήνει να υπονοηθούν περισσότερα από αυτά που γράφονται, ίσως αυτό το ατελεύτητο, το διαρκώς μεταβαλλόμενο να με εντυπωσιάζει, μου υπενθυμίζει συνεχώς ότι ποτέ στη ζωή δεν υπάρχει ένας τρόπος, μια κατάληξη, ένα σενάριο.
Γράφετε κάποιο νέο βιβλίο;
Γράφω, ναι, αλλά έχω δρόμο μπροστά μου, τελικά δεν είναι η δικηγορία το πρόβλημα, που λέγαμε παραπάνω, αλλά η διαχείριση του χρόνου και η συγκέντρωση, ειδικά το καλοκαίρι.
Πηγή: e-thessalia
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.