6/9/1998: Έφυγε από τη ζωή ο Ιάπωνας σκηνοθέτης Ακίρα Κουροσάβα.
***
Το πρόσφατο αφιέρωμα του National Film Theatre στις ταινίες του γιαπωνέζου σκηνοθέτη Ακίρα Κουροσάβα μας έδωσε την ευκαιρία να δούμε μερικές από τις άγνωστες στη Δύση ταινίες του σκηνοθέτη αυτού, καθώς και να ξαναδούμε μερικά από τα γνωστά του αριστουργήματα (Ρασομόν/Rashomon, Εφτά Σαμουράι/Seven samourai, Θρόνος του αίματος/Throne of Blood), πιστοποιώντας έτσι για άλλη μια φορά πως ο Κουροσάβα είναι ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες του σύγχρονου κινηματογράφου.
Με την ευκαιρία του αφιερώματος αυτού, θα θέλαμε να σταματήσουμε σε τρεις, ιδιαίτερα, ταινίες του Κουροσάβα: Μεθυσμένος άγγελος (Drunken angel, 1948), Το λυσσασμένο σκυλί (Straiy dog, 1949) και Ο κοκκινογένης (Red beard, 1955). Οι δυο πρώτες ταινίες γυρίστηκαν λίγα χρόνια ύστερα από το τέλος του τελευταίου παγκόσμιου πολέμου και μας παρουσιάζουν μερικές συγκλονιστικές εικόνες της μεταπολεμικής Ιαπωνίας. Χρησιμοποιώντας και στις δυο τα καλούπια του «θρίλερ» –στη δεύτερη μάλιστα ο σκηνοθέτης της παραδέχεται πως θέλησε να μεταφέρει το έργο του Ζορζ Σιμενόν στα γιαπωνέζικα πλαίσια– ο Κουροσάβα κατάφερε να χρησιμοποιήσει με μαεστρία και εφευρετικότητα έναν ρεαλισμό που ξεπερνά εκείνον των Ιταλών της ίδιας εποχής –ιδιαίτερα των Ντε Σίκα και Ζαβατίνι. Τα εξωτερικά ντεκόρ –το μεταπολεμικό Τόκιο με τις φτωχοσυνοικίες του, ο υπόκοσμος, τα νυχτερινά κλαμπ– τα σφιχτοδεμένα σενάρια αλλά και οι κατάπληκτικές ερμηνείες που δίνει και στις δυο ταινίες ο Τοσίρο Μιφούνε, κάνουν τις ταινίες ακόμη και είκοσι τόσα χρόνια ύστερα από το γύρισμά τους να βλέπονται με μεγάλο ενδιαφέρον.
Ένα αναμφισβήτητο όμως αριστούργημα του σκηνοθέτη, που μας αποκάλυψε το αφιέρωμα αυτό, πέρα από τα άλλα γνωστά αριστουργήματα του Κουροσάβα, ήταν ο Κοκκινογένης (Red Beard), μια τρίωρη ταινία στην οποία ο Μιφούνε ερμηνεύει έναν γιατρό στην Ιαπωνία του περασμένου αιώνα, και που χάρις στην αφοσίωση, το θάρρος και την ανθρωπιά του καταφέρνει να αλλάξει εντελώς τον χαρακτήρα ενός νεαρού και πρωτόπειρου γιατρού. Βασικά η ταινία του Κουροσάβα στρέφεται γύρω από τις σχέσεις των δυο πρωταγωνιστών, του έμπειρου γιατρού που είναι γνωστός με το παρατσούκλι Κοκκινογένης και του νεαρού γιατρού, αλλά ο σκηνοθέτης βρίσκει την ευκαιρία να φτιάξει μια απέραντη πινακοθήκη χαρακτήρων και να καταγράψει με αγάπη, αλλά και ανθρωπισμό και κριτικό μάτι, μια ολάκερη εποχή, φέρνοντας στο νου τούς χαρακτήρες και το έργο του Ντοστογιέφσκι.
Το νοσοκομείο, στο οποίο εργάζονται οι ήρωες, με τους «ταπεινούς και καταφρονεμένους» του, η «τρελή» που σκοτώνει κάθε άντρα που τη φλερτάρει, ο φτωχός άρρωστος εργάτης που εξακολουθεί να εργάζεται ακόμη και στο νοσοκομείο για να βοηθήσει οικονομικά τους άλλους αρρώστους που είναι πιο φτωχοί απ’ αυτόν, ένας σιωπηλός γέρος που πεθαίνει χωρίς να παραπονεθεί για τίποτα και που η σιωπή του κρύβει μια ολάκερη τραγωδία, είναι μερικά από τα επεισόδια που ο σκηνοθέτης καταγράφει με αδρότητα και θέρμη, αναλύοντας τις καταστάσεις και τα ανθρώπινα συναισθήματα με γνώση και συμπόνια, για να μας παρουσιάσει, χωρίς καμιά προκατάληψη ή δισταγμό, όχι μόνο το μεγαλείο αλλά και τη μικρότητα και την κακία των ανθρώπων.
Μέσα σ’ έναν τέτοιο πολύπλοκο κόσμο κινείται ο Κοκκινογένης, ο κεντρικός ήρωας της ταινίας, που αντιπροσωπεύει κάθε τι το καλό και αγνό, κάθε τι το γενναίο και ηρωικό που έχει να μας παρουσιάσει η ανθρωπότητα. Με πραγματικά καταπληκτική ωριμότητα, ο Μιφούνε, με τη θαυμάσια διεύθυνση του σκηνοθέτη, φτιάχνει έναν Κοκκινογένη που παίρνει ξεχωριστή θέση στα πορτραίτα των διαφόρων ηρώων που μας έχει δώσει ο παγκόσμιος κινηματογράφος.
Νίνος Φένεκ Μικελίδης, «Μαγικά ταξίδια», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 380-382.
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.