Έφυγε από τη ζωή ο Δημήτρης Γληνός

23/12/1943: Φεύγει από τη ζωή ο σπουδαίος εκπαιδευτικός, δημοτικιστής και μεταρρυθμιστής, Δημήτρης Γληνός.

***

Ο δημοτικισμός αντεπιτέθηκε με το έργο του Φ. Φωτιάδη «Το γλωσσικόν ζήτημα και η εκπαιδευτική μας αναγέννησις» (1902) και κυρίως με την ίδρυση την 1η Ιανουαρίου 1903 του πολιτικολογοτεχνικού περιοδικού «Νουμάς» υπό τη διεύθυνση του Δημ. Ταγκόπουλου, αλλά η αντίδραση συνεχίστηκε με νέα επεισόδια το Νοέμβρη του 1903 («Ορεστειακά») για τη μετάφραση της Ορέστειας του Αισχύλου. Τα χρόνια που ακολούθησαν, η προσφορά του «Νουμά» θα είναι τεράστια. Βήμα για την ανάπτυξη εθνικού ριζοσπαστισμού (στη γλώσσα, τη λογοτεχνία, την πολιτική), συγκέντρωσε γύρω του ό, τι πιο γνήσιο και δημιουργικό είχε ο τόπος στην αρχή του αιώνα. Το 1904 δημοτικιστές ίδρυσαν και την εταιρεία «Εθνική Γλώσσα» με στόχο τη μελέτη και την εξάπλωση της ζωντανής ελληνικής γλώσσας σ’ όλους τους κύκλους της κοινωνικής ζωής και σ’ όλα τα είδη του γραπτού λόγου, ενώ οι καθαρολόγοι απαντούσαν διά του Γ. Μιστριώτη με την «Επιτροπεία προς έννομον προστασίαν της εθνικής γλώσσης».

Το 1907 ο παιδαγωγός Αλέξανδρος Δελμούζος ιδρύει το Ανώτερο Δημοτικό Παρθεναγωγείο Βόλου, με τη δημοτική ως όργανο διδασκαλίας, για να αντιμετωπίσει τρία χρόνια αργότερα, το 1910, την οργισμένη αντίδραση του συντηρητισμού και τα περίφημα «Αθεϊκά» του Βόλου. Στη συζήτηση που προκλήθηκε στη Βουλή, ο Λορ. Μαβίλης υπερασπίστηκε τον Παλαμά, το Δελμούζο και τη δημοτική γλώσσα, με την επιγραμματική φράση δεν υπάρχει χυδαία γλώσσα αλλά μόνο χυδαίοι άνθρωποι. Η Βουλή, μετά από παρέμβαση του Βενιζέλου για συμβιβαστική λύση, αναγνώρισε τελικά με τη συνταγματική αναθεώρηση του 1911 την καθαρεύουσα ως επίσημη γλώσσα. Αλλά, ήδη από την προηγούμενη χρονιά, μέσα στο κλίμα της φιλελεύθερης ανθοφορίας από την άνοδο του βενιζελισμού, είχε ιδρυθεί ο Εκπαιδευτικός Όμιλος, ως όργανο μελέτης και προβολής εκπαιδευτικών και γλωσσικών θεμάτων, καθώς και των κοινωνικών προεκτάσεων, μέσα από την οπτική του δημοτικισμού. Πρωτεργάτες του οι Δ. Γληνός, Μαν. Τριανταφυλλίδης, Αλέξ. Δελμούζος, Φ. Φωτιάδης, Μ. Τσιριμώκος και Δ. Σαράτσης.

Απ’ αυτούς εκπορεύτηκε η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1917, που τόνωσε τα πνευματικά ενδιαφέροντα και την επαγγελματική συνείδηση των εκπαιδευτικών. Μετά το 1922 και την εμφάνιση του κομμουνιστικού κινήματος, ο Εκπαιδευτικός Όμιλος διασπάστηκε και παρήκμασε. Το γλωσσικό ζήτημα στη συνέχεια κομματικοποιήθηκε, με συνέπεια η υλοποίηση ενός εθνικού αιτήματος να βραδύνει. Η επίσημη καθιέρωση της δημοτικής συντελέστηκε μόλις το 1976 από την κυβέρνηση Καραμανλή και συνδυάστηκε με εκτεταμένη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.