Δόγμα Μονρόε

2/12/1823: Παρέμβαση ΗΠΑ για την ελληνική επανάσταση (δόγμα Μονρόε).

 

***

 

Φιλελληνικό κίνημα εκδηλώθηκε και στις Κάτω Χώρες (στο Άμστερνταμ με το Ζ. Φάμπιους αλλά και στο Βέλγιο), ενώ στη Β. Αμερική πρωταγωνιστεί ο φίλος του Κοραή, εκδότης της Βορειοαμερικανικής Επιθεωρήσεως, θερμός κλασικιστής Εντ. Έβερετ. Φιλελληνικές φωνές ακούγονται και στο Κογκρέσο, όπως του Ντάνιελ Ουέμπστερ. Το μήνυμα του προέδρου Μονρόε ενόψει του 1823 έκανε ευμενή αναφορά στον ελληνικό Αγώνα, ενώ στο διάγγελμα ενόψει του 1824 (γνωστό για τις εξαγγελίες του ως «δόγμα Μονρόε») την τελευταία στιγμή απαλείφθηκε από τον υπουργό Εξωτερικών ευχή για την αποκατάσταση της ελληνικής ανεξαρτησίας. Η πρώτη αναγνώριση ήλθε στις 15 Ιανουαρίου 1822 από τον πρόεδρο της Αϊτής Μπουαγιέ.

Το 1825 νέα κομιτάτα ιδρύονται με πιο δραστήρια αυτά του Παρισιού και της Γενεύης. Η δράση των νέων γαλλικών φιλελληνικών επιτροπών στο Παρίσι και τη Μασσαλία δεν είναι άσχετη με τη μεταβολή της επίσημης γαλλικής στάσης στο ελληνικό ζήτημα. Η αγγλική παρέμβαση αναγκάζει και τη Γαλλία να επιτρέπει την αναχώρηση εθελοντών και την αποστολή υλικού στους επαναστάτες. Ακόμη και μοναρχικοί όπως ο Σατωβριάνδος (συγγραφέας του μανιφέστου Υπόμνημα περί της Ελλάδος) και καθολικοί κύκλοι προωθούν τις φιλελληνικές θέσεις. Δραστήριες η Εταιρεία Χριστιανικής Ηθικής και η Επιτροπή Παρισίων προσφέρουν υποτροφίες σε παιδιά αγωνιστών. Η Επιτροπή αυτή εξελίχθηκε σε κέντρο της πανευρωπαϊκής φιλελληνικής κίνησης, ενώ νέο κύμα εθελοντών καταφθάνει, κυρίως από τη Γαλλία. Τη στρατιωτική ηγεσία του φιλελληνικού τακτικού σώματος αναλαμβάνει ο Φαβιέρος και σοβαρή προβάλλει η υποψηφιότητα του δούκα της Ορλεάνης για τον ελληνικό θρόνο.

Στον οικονομικό αναβαθμό κυριαρχεί η προσωπικότητα του Ελβετού τραπεζίτη Εϊνάρδου. Επίμονος, ακάματος, με οργανωτική σκέψη και ανθρωπιστικά αισθήματα, πρωτοστάτησε στην οργάνωση της κίνησης. Με ένα πυκνό δίκτυο αλληλογραφίας ενημερωνόταν για τις εξελίξεις και παρενέβαινε άμεσα. Μεγάλες ήταν οι φροντίδες του για την ορθή διαχείριση των δανείων, για τη γρήγορη παράδοση των πλοίων που είχαν παραγγελθεί με αυτά στην Αγγλία και τις ΗΠΑ και για τη σύσταση ελβετικού μισθοφορικού σώματος. Μεγάλες ήταν επίσης οι προσωπικές εισφορές του, ενώ από το 1827 ως το 1832, ως ανεπίσημος εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης (ήταν στενός φίλος του Καποδίστρια από παλιά), χειρίστηκε με επιτυχία τα διπλωματικά προβλήματα της Ελλάδας.

Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 94-95