Γεννήθηκε ο Σωκράτης

5/1/469 π.Χ.: Γεννήθηκε ο Σωκράτης.

 

«Όσους περπατούν κάτω απ’ τον ήλιο, τους ακολουθεί αναγκαστικά η σκιά. Όσους περπατούν κάτω απ’ τη δόξα, τους ακολουθεί ο φθόνος».

 

«Ανθολόγιο Ιδεών» (επιμ.: Ι. Ευαγγέλου, Μ. Κώνστα), εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 62.

***

Ο Σωκράτης γεννήθηκε το 469 π.Χ. στο δήμο Αλωπεκής της Αθήνας. Πατέρας του ήταν ο λιθοξόος Σωφρονίσκος και μητέρα του η μαμή (μαία) Φαιναρέτη. Φαίνεται ότι και ο ίδιος ακολούθησε το επάγγελμα του πατέρα του. Παντρεύτηκε την Ξανθίππη με την οποία απόκτησε τρεις γιους.

Η ζωή του χαρακτηριζόταν από την εμμονή σε αυτό που θεωρούσε σωστό. Πιστός στην πόλη του, την Αθήνα, υπηρέτησε ως οπλίτης κατά τη διάρκεια του πελοποννησιακού πολέμου και έδειξε μεγάλη αντοχή στις κακουχίες και τα βάσανα της στρατιωτικής ζωής αλλά και γενναιότητα στο πεδίο της μάχης, ιδίως στη μάχη στο Δήλιο (424 π.Χ.), όπου οι Αθηναίοι ηττήθηκαν. Εκλέχτηκε βουλευτής το 406 π.Χ. και δε δίστασε να αντισταθεί στην καταδίκη των οχτώ Αθηναίων στρατηγών, που είχαν άδικα κατηγορηθεί, διότι μετά τη ναυμαχία των Αργινουσών δε φρόντισαν να περισυλλέξουν τους ναυαγούς και τους νεκρούς Αθηναίους. Επί τυραννίας των τριάκοντα αρνήθηκε να εκτελέσει εντολή τους και να εκτελέσει ένα συμπολίτη του, κρίνοντας την εντολή αυτή άδικη και παράνομη.

Από νωρίς ενδιαφέρθηκε για τη φιλοσοφία και στράφηκε στη φυσική φιλοσοφία, γρήγορα όμως, απογοητευμένος από την αντιφατικότητα των ερμηνειών των φιλοσόφων για τον κόσμο και τη λειτουργία του, ενδιαφέρθηκε για τον άνθρωπο και τα προβλήματά του. Σε αντίθεση με τους σοφιστές ο Σωκράτης δίδασκε χωρίς να εισπράττει χρήματα· η μόνη του ανταμοιβή ήταν η ηθική βελτίωση των μαθητών του.

Η διδασκαλία του, που με τον έλεγχο που ασκούσε στο τρόπο ζωής των συμπολιτών του ενοχλούσε πολλούς, αλλά πιθανόν και οι σχέσεις του με εχθρούς της δημοκρατίας (ο Αλκιβιάδης, και ο τύραννος Κριτίας υπήρξαν μαθητές του) ήταν τα αίτια της μήνυσης που υποβλήθηκε εναντίον του το 399 από τους Άνυτο, Μέλητο και Λύκωνα. Αυτοί τον κατηγορούσαν ότι με τη διδασκαλία του διαφθείρει τους νέους, ότι δεν πίστευε στους θεούς της πόλης και ότι εισήγε καινούργιους θεούς.

Ο Σωκράτης κρίθηκε με μικρή πλειοψηφία ένοχος. Σύμφωνα με το αθηναϊκό δίκαιο κλήθηκε να προτείνει ο ίδιος την ποινή που θεωρούσε πρέπουσα και εξέπληξε τους δικαστές του με την πρότασή του να σιτίζεται ισόβια στο πρυτανείο δημοσία δαπάνη. Εναλλακτικά πρότεινε να καταβάλει ως πρόστιμο ένα χρηματικό ποσό που θα του έδιναν οι φίλοι του. Η πρότασή του αυτή, που πήγαζε από τη βαθιά του πεποίθηση ότι ήταν αθώος και ότι ποτέ δεν έβλαψε την πόλη του, εξόργισε τους δικαστές, που, με μεγαλύτερη πλειοψηφία τώρα, τον καταδίκασαν σε θάνατο.

Μολονότι οι ισχυροί του φίλοι προσφέρθηκαν να τον βοηθήσουν να δραπετεύσει από τη φυλακή, εντούτοις αρνήθηκε μη θέλοντας να παραβιάσει τους νόμους της πόλης και ήπιε το κώνειο το 399 π.Χ.

Ο Σωκράτης δεν άφησε κανένα γραπτό κείμενο, η επίδρασή του όμως στη φιλοσοφία και τη σκέψη ήταν καταλυτική. Η επίδρασή του συγκρίνεται με αυτήν του Χριστού, που επίσης δεν άφησε κανένα γραπτό κείμενο. Στοιχεία για τη ζωή του αντλούμε κυρίως από τους μαθητές του, Ξενοφώντα και Πλάτωνα αλλά και από κωμωδιογράφους που τον διακωμώδησαν, κυρίως τον Αριστοφάνη. Σημαντική πηγή για τη διδασκαλία του είναι και το έργο του Αριστοτέλη.

Πηγή: Η ζωή του Σωκράτη