Κριτική του Θανάση Φροντιστή για την ποιητική συλλογή «Ουσιαστικά» (εκδόσεις Ιωλκός, 2017), της Αφροδίτης Σφαιροπούλου, στον ιστότοπο frear.gr.
Για τα «Ουσιαστικά» της Αφροδίτης Σφαιροπούλου – γράφει ο Θανάσης Φροντιστής
Αφροδίτη Σφαιροπούλου, Ουσιαστικά, εκδ. Ιωλκός, Αθήνα 2017.
Διαβάζοντας την πρώτη της ποιητική συλλογή Ουσιαστικά, ο αναγνώστης αποκομίζει την βεβαιότητα, ότι η Αφροδίτη Σφαιροπούλου ήρθε για να μείνει στην ποίηση. Με καθαρό, στιβαρό στίχο, χωρίς καλολογικά περιτυλίγματα, η ποιήτρια δεν καταθέτει μια συλλογή από στιχουργήματα, αλλά τους ανασασμούς της ψυχής της. Με σεβασμό στη γλώσσα και στις απαιτήσεις της στίξης. Ερωτοτροπεί η ποιήτρια με τις λέξεις, με τις συλλαβές, με τα νοήματα, χρησιμοποιώντας τα για να συνθέσει το δίχτυ, τον καμβά πάνω στον οποίο να απλώσει τα μηνύματά της.
να νιώσεις ποια κόλαση δε γνώρισες ποτέ και ποιος παράδεισος σε περιμένει
Με τον έρωτα αρχίζει να καλπάζει η ποίηση της Σφαιροπούλου. Με τον έρωτα κατακτητή, με τον έρωτα ανάμνηση, ή με τον έρωτα φλογερή υπόσχεση. Ποιοι ποιητές δεν πέρασαν από την επικράτειά του; Πολλοί ξέμειναν εκεί αχόρταγοι και πολλοί πάντα πεινασμένοι. «Εμάς μαζί μας ονομάζουν έρωτα, εμάς μαζί μας ονομάζουν σύμπαν» λέει, η ποιήτρια, μα πιο κει αχνίζουν τα ερωτηματικά «που βρίσκεται τώρα που έχει γίνει ολάκερη ένα φλεγόμενο νησί παρατημένο στην απέραντη θάλασσα της δικής σου ανάμνησης… εκεί όπου την άφησες, εκεί σε περιμένει….. ή αφέσου έστω για λίγο, …μόνο να νιώσεις ποια κόλαση δε γνώρισες ποτέ και ποιος παράδεισος σε περιμένει».
Ζήσε αν τολμάς… και τόλμα να πεθάνεις
Ύστερα έρχεται η ενδοσκόπηση, στην αναμονή για «κείνο το τελικό πρόσταγμα που δεν έρχεται ποτέ… εκείνο το λυτρωτικό πυρ… παραμένω εκεί για να πονέσω, να ματώσω ν’ αγαπηθώ». Η δίψα για την πλήρωση με την αγάπη, την απώτερη ουσία της ύπαρξης και η πάλη για ανάδυση από την ανυπαρξία. «…για να μπορούν και πάλι να χαρίζουν τα πιο όμορφα βλέμματα, τα πιο ωραία χαμόγελα». «Ζήσε αν τολμάς… και τόλμα να πεθάνεις» λέει η ποιήτρια με σθένος, απευθυνόμενη σε κείνους που βλέπουν μόνο συννεφιασμένους ουρανούς, καμμένους αγρούς, φουρτουνιασμένες θάλασσες». Ένα μήνυμα αισιοδοξίας πολύ κεντρικό στην ποίηση της Σφαιροπούλου, που βγαίνει και από την προτροπή της: «Να μην ξεχάσεις ότι ζεις κι… αρχίνα ευθύς το μέτρημα της ευτυχίας».
Απόψε ο Θεός, λες βάλθηκε να στάξει Σωτηρία
Το θείο αφήνει ένα αχνό, αλλά εμφανές αποτύπωμα στην ποίηση της Σφαιροπούλου, στις στροφές εκείνες όπου την απασχολεί το ερώτημα του θανάτου. «Μόνο η ψυχή παραμένει ακέραιη μέσα στη λαίλαπα του αφανισμού… μετά το Μηδέν, ακολουθεί η Μονάδα» λέει, ενώ στην «κουμαριά» την αγγίζει «ένα θρόισμα, άγια πνοή» και ευθύς ψυχή απόθεσα και γεύτηκα Θεό» και πιο κάτω «Απόψε ο Θεός, λες βάλθηκε να στάξει Σωτηρία». Η ποιήτρια σ’ όλη τη ροή του βιβλίου εκφράζει μια σιγουριά, μια αισιοδοξία. Διαβάζοντας κανείς τους στίχους της και χωρίς να την έχει γνωρίσει, θα μπορούσε να την σκιαγραφήσει, να την περιγράψει ως μία στέρεη, σίγουρη, αποφασιστική ύπαρξη. Μακριά από την παραίτηση, τη λήθη, την απόγνωση, με τα Ουσιαστικά της η Σφαιροπούλου παροτρύνει στην τόλμη να ζήσει, να γίνει «ένα μεγάλο θορυβώδες σήμαντρο», που θυμίζει, ότι πετά, ότι κινείται, ότι αναπνέει, ότι ζει!
Και το μήνυμα της ελπίδας περνάει ήρεμα μέσα από τον εφιάλτη του σήμερα με τον στίχο της Σφαιροπούλου «Κι όμως, κάπου εδώ κάτω, είναι μια γη, που θάλπει απελπισμένους….» Μια γη «εξ ης ελήφθημεν» θα πρόσθετα…. Σ’ αυτή την intermezzo απογραφή της, η ποιήτρια δεν ψάχνει για την Ιθάκη της πια. Ύστερα από μια περιπλάνηση με «Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες», νίκησε τη νέμεση και στο ήρεμο λιμάνι θα καρτερεί, αυτό ποθεί, να δώσει απάντηση στο ερώτημα κάποια στιγμή «αν η Ιθάκη σού ’δωσε αυτά που σού ’χε τάξει». Και τα Ουσιαστικά της, «καρφιτσωμένα σε πινάκιο παράλογων προσδοκιών… αναμένουν να αντέξουν στο παρόν» γιατί φαίνεται ότι κάτι περιμένουν. Όπως και εμείς, οι αναγνώστες της περιμένουμε τον επόμενο ποιητικό καλπασμό της ποιήτριας.
Τα Ουσιαστικά της Αφροδίτης Σφαιροπούλου είναι ποιήματα που αξίζει να μελετηθούν. Κομίζουν κάτι φρέσκο στην ποιητική σύλληψη και έκφραση.
30 Νοέμβρη 2018
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.]
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.