Κριτική για την ποιητική συλλογή «Βελονιές σκιάς» (εκδόσεις Ιωλκός, 2023), της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή, στον εξαιρετικό ιστότοπο «Στο δρόμο της ποίησης».
Βελονιές σκιάς στο ποιητικό πλεκτό της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή
Αντί Προλόγου
Τα αυτοαναφορικά έργα, στα οποία και ο αναγνώστης μπορεί να βρει τον εαυτό του έχουν μια ιδιαίτερη αξία. Ιδίως, όμως, όσα είναι ικανά να αγγίξουν τις ταλαιπωρημένες σκέψεις και ψυχές, να τις ανακινήσουν ενέχουν μια πιο ξεχωριστή θέση. Εκείνα, βέβαια, που μοιάζει να σου απλώνουν ένα χέρι βοηθείας, κατανόησης, όπως άλλωστε κάνει πάντοτε η ποίηση, είναι λυτρωτικά. Στις βελονιές σκιάς της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωλκός συναντά κανείς όλα αυτά τα στοιχεία σε ένα μονάχα δημιούργημα.
Λίγα λόγια για το περιεχόμενο
27 βελονιές σκιάς θα βρει κανείς στο βιβλίο ποίησης, χωρισμένο σε έξι ενότητες με κοινές μεν απολήξεις, ξεκάθαρες δε θεματικές. Η συλλογή ξεκινά με ποιήματα ποιητικής. Η ποίηση λειτουργεί ως δρομοδείκτης προς το χάος, προς τη θλίψη, προς τη γέννηση, προς τη φυγή, ίσως προς τη θεραπεία.
Ο ‘Ερχομός’ σηματοδοτεί την έλευση της ζωής, την πρώτη γνωριμία με την ποιήτρια, εν είδει εισαγωγής σε αυτό που θα ακολουθήσει, μια κατάθεση ψυχής. Αν και στα ποιήματα της ενότητας αυτής βρίσκουμε ψήγματα πιο ώριμα και διόλου παιδικά αυτοσύστασης. Οξύμωρα και η γέννηση εκκινεί με μια απώλεια, προϊδεάζοντάς μας για όσα θα λεχθούν εν συνεχεία.
Στο ‘Μεγάλωνα’ αποτυπώνεται η διαδρομή της ζωής με τους ανθρώπους, τους τόπους, τις μνήμες, τα πάθη και τα λάθη της. Μια πορεία ενηλικίωσης που συντροφεύει μια ευρεία χρονική περίοδο εντός της οποίας η ποιήτρια εκτίθεται στα ερεθίσματα του κόσμου που την περιβάλλουν αλλά όχι με την αθώα παιδική ματιά, αλλά με το γεμάτο περιέργεια και πόθο για ζωή και όσα ακολουθούν βλέμμα.
Στο κομμάτι ‘Γέρνοντας΄ παρώνυμο και κάποιες φορές επακόλουθο της λέξης ‘Γερνώντας’ έρχεται η ώρα η γράφουσα να περάσει σε μια ενδοσκόπηση, την οποία συνεπικουρεί ο χρόνος που περνά. Το γήρας, η φυσική συρρίκνωση προς τα έξω και το άνοιγμα προς τα μέσα, η ενατένιση όσων πέρασαν και το μυστηριακό του όσα θα έρθουν είναι τα κυρίαρχα μοτίβα.
‘Τ’ αστέρια μου’, η προτελευταία ενότητα του έργου αποτελείται από τρία μόλις ποιήματα αφιερωμένα σε εκείνους τους διάττοντες αστέρες της ζωής και της ύπαρξης που ακόμα και εν τη απουσία τους είναι πανταχού παρόντα. Αυτοί είναι οι άνθρωποί μας.
Η τελευταία ενότητα “Του μικρού μου αδελφού” πραγματεύεται την απώλεια, ένα εσωτερικευμένο και ώριμο πένθος. Την εικόνα ή έστω την ανάμνηση του άλλου αναζητά το ποιητικό υποκείμενο στο φόντο της θάλασσας ανάμεσα σε άμμους και κοχύλια. Η απουσία είναι αισθητή, πονά και είναι το πιο δυνατό κλείσιμο της ποιητικής συλλογής.
Λίγα λόγια για την ποιητική
Τα ποιήματα της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή είναι ολιγόστιχα κατά κύριο λόγο, αλλά απόλυτα περιεκτικά. Χωρίς εξάρσεις, αλλά όχι και υποτονικά, άλλοτε πιο σκοτεινά και άλλοτε περισσότερο φωτεινά παραμένουν ποτισμένα με ένα καθαρό συναίσθημα. Αυτό ποικίλλει. Μπορεί να είναι η θλίψη ενόψει της ματαίωσης ή της απουσίας, η ελπίδα ενόψει της προσδοκίας, ο πόθος και η αγάπη που έγινε βίωμα, ανάμνηση. Αναλόγως διαφοροποιείται και το ύψος. Σε κάποια σημεία είναι πιο αισιόδοξο και ζωντανό, ενώ σε άλλα παραδίνεται. Η αυτοαναφορικότητα των ποιημάτων δεν οδηγεί στην απώλεια της οικουμενικής τους διάστασης. Αντιθέτως, οι σκέψεις, οι περιγραφές, οι εικόνες αποδεικνύουν τη ρήση του Σεφέρη “είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας” με διπλή έννοια. Από τη μια, οι επιρροές των ανθρώπων της ζωής στην ποίησης της γραφούσης είναι εμφανέστατες, αφού αυτοί είναι οι ήρωες πολλών της στίχων. Ταυτόχρονα, τα λόγια της αγγίζουν τους αναγνώστες βαθιά και όλα όσα ο καθένας από αυτούς κυοφορεί.
Αντί Επιλόγου
Φυλαγμένα μέσα σε μια πολύ προσεγμένη έκδοση οι βελονιές σκιάς της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή είναι μια ανάσα ανακούφισης, αισιοδοξίας, αλλά και μια βαριά ανάσα πόνου και χαμού την ίδια στιγμή. Η διττή φύση των ποιημάτων με τα διάφορα δίπολά της: χαρά- στενοχώρια, εκκίνηση-παραίτηση, ύπαρξη- ανυπαρξία, παρουσία- απουσία και ζωή- θάνατος είναι ένα ειδοποιό γνώρισμα της ποίησης της γραφούσης. Για την τελευταία, η ποιητική πράξη είναι εκείνο το κατά τον Καβάφη φάρμακο που κάμνει- έστω για λίγο- να μην νιώθονται οι πολλές πληγές μας.
Πηγή: Στο δρόμο της ποίησης
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.