Η Ελένη Γκίκα γράφει για το λεύκωμα «Τα όνειρα της καμήλας και άλλες ιστορίες για τη Συρία» (εκδόσεις Ιωλκός, 2023), της Ελένης Παπανδρέου, στο Fractal.
✩ Editorial: «Ταξιδεύοντας, επιστρέφουμε…»
Ταξιδεύοντας, επιστρέφουμε…
«Η αβάσταχτη μοναξιά των αιώνων πήρε τη θέση της. Οι μέρες έσερναν τις ώρες σαν βρεγμένα τσουβάλια με χώμα. Χώμα έγινε η μικρή Σούχα, χώμα οι έμποροι, οι δούλες και οι περαστικοί. Με λυπήθηκε ο χρόνος κι άρχισε να τρώει από πάνω μου γωνίες και σκαλίσματα. Ελευθερώθηκα απ’ τη φθαρτή ομορφιά μου. Έτσι γυμνή περίμενα τους βαρβάρους που ήρθαν, όπως είχε οριστεί.
»Η πόλη ξηλώθηκε. Οι τοίχοι έγιναν κλωστές, που η μία τραβούσε την άλλη. Ήταν αχόρταγες οι φωτιές. Έκρυψαν σε μαύρο σεντούκι τη ζωή, που τόσο προσεκτικά είχαν σκαλίσει οι γενιές των ανθρώπων. Μ’ έναν υπόκωφο ήχο ξάπλωσα πάλι στη γη. Οι περαστικοί είπαν:
“Κοιτάχτε! Μια κολόνα χωρίς σπίτι!”»
Αυτό το μικρό απόσπασμα είναι από την «Ιστορία μιας κολόνας». Περιλαμβάνεται στο περίεργο κι ακατάταχτο βιβλίο της ποιήτριας Ελένης Παπανδρέου [Μάταιος Αύγουστος, Ώρες, Επτά και μισή λύπη] με τον τίτλο «Τα όνειρα της καμήλας και άλλες ιστορίες από τη Συρία» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ιωλκός και το οποίο αποδεικνύει ότι η δημιουργός, εκτός από σπουδαία ποιήτρια είναι και εξαιρετική φωτογράφος και θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπογράφει και εξαιρετικές ταξιδιωτικές ιστορίες. Οι οποίες ωστόσο ακροβατούν στην αλληγορία, την ποίηση, το παραμύθι, την προφητεία, τη γοτθική ιστορία.
«Ακροβατώντας στο σκοτάδι των ανθρώπων και στο φως των παραμυθιών» η Ελένη Παπανδρέου μας γνωρίζει την Συρία, διασώζοντας γεωγραφία και ανθρωπογεωγραφία, σταματώντας τον χρόνο:
στο «Πρόσκληση σε γεύμα», διασώσει μια Συνάντηση στη Στοά κρεοπωλών (23 Δεκεμβρίου 2008, ώρα 15:25).
«Το τέρας του πολέμου κοιμάται ακόμη βαθιά. Θα περιμένει τρία χρόνια για να κατασπαράξει τα περίφημα souqs και μαζί όλη τη πόλη. Το Χαλέπι έχει χαραγμένη στο στήθος του την ιστορία όλων των πόλεων που γκρεμίστηκαν για να φτιαχτούν από την αρχή. Στην καρδιά του άνθισαν, λίγο πριν όλα σιωπήσουν πίσω από τα εκκωφαντικά βήματα της ζωής που αποσύρεται. Άλλωστε πάντα μια επικείμενη καταστροφή κοιμάται μέσα μας. Μπορεί να είναι ένας πόλεμος, μια αρρώστια, μια απώλεια. Κάθε μέρα μας κλείνει το μάτι καθώς ψιθυρίζει: “Αύριο, ίσως”»
Κι αυτό το μαγικό και μαγεμένο βιβλίο μπορεί να έχει φωτογραφηθεί πριν την απώλεια, αλλά μιλά και γι’ αυτήν και για μετά την απώλεια.
«Κι αν ο χρόνος δεν υπάρχει, τότε ίσως να είναι ακόμη 23 Δεκεμβρίου 2008, ώρα μεσημεριανού φαγητού για μια παρέα από άντρες και παιδιά που μοιράζονται ένα ταψί φαγητό. Είναι όλοι ζωντανοί και γελούν με μικρά καθημερινά πράγματα. Το μαγαζί τους δεν έχει καταστραφεί. Στις 18:00 κλείνει η αγορά. Οι έμποροι μαζεύουν τις πραμάτειες τους, οι στοές σιωπούν και οι άντρες με τα παιδιά ξανοίγουν τα βήματά τους για το σπίτι. Στις κατσαρόλες βράζουν μπαχαρικά από τόπους μακρινούς και τα τραπέζια στρώνονται με προσδοκίες και όνειρα. Τα σκυλιά του πολέμου σωπαίνουν ναρκωμένα και οι βόμβες παραμένουν προσεχτικά τοποθετημένες σε παγωμένα ράφια».
«Το ταξίδι, όπως και η αγάπη, εκφράζει μια απόπειρα να μετατρέψουμε το όνειρο σε πραγματικότητα», ισχυρίζεται ο Alain de Botton. Και ο Edward Dahlberg πώς «Όταν κανείς συνειδητοποιεί ότι η ζωή του δεν αξίζει, είτε αυτοκτονεί είτε ταξιδεύει».
Ωστόσο προσωπικά τείνω να συμφωνήσω με αυτό που λέει ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε: «Το μόνο ταξίδι είναι αυτό μέσα μας».
Δεδομένου του ότι όπως υποστηρίζει ο Hippolyte Taine, Γάλλος κριτικός και ιστορικός «Ταξιδεύει κανείς για να αλλάξει, όχι μέρος, αλλά ιδέες».
Ωστόσο ναι, κάθε ταξίδι είναι ταυτόχρονα και μια επιστροφή. Στον πυρήνα μας. Κι αυτά που υπάρχουν κάτω από τη μύτη μας, πολλές φορές θα χρειαστεί να τα αντικρύσουμε όταν είμαστε μίλια μακριά.
Το ταξίδι, όπως κι ο χρόνος την έχουν αυτή τη δυνατότητα: να ξεχωρίζουν την ήρα από το στάρι.
Θέλουμε να πιστεύουμε ότι αυτό επιχειρούμε κάθε Τετάρτη και στο fractal. Με την ασφάλεια που μας προσφέρει πάνω απ’ όλα ο Χρόνος.
[…]Με μιαν αγάπη μέχρι τον Ουρανό,
Ελένη Γκίκα
Πηγή: Fractal
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.