«Η πιο ωραία μετοχή είναι η μετοχή αγαπώντας»
της Χρυσούλας Σπυρέλη
Κωνσταντίνος Γεωργίου: «Σε Πρώτο Πληθυντικό» – ποιήματα,
Εκδόσεις Ιωλκός, 2020 & Β’ έκδοση 2021, σελ. 104
Σε Πρώτο Πληθυντικό είναι ο τίτλος της πρώτης ποιητικής συλλογής του φιλολόγου Κωνσταντίνου Γεωργίου από το Αγρίνιο. Τα πενήντα έξι ποιήματα διαμοιράζονται σε τρεις ενότητες: «Εκμυστηρεύσεις σε μια Ανεμώνη» με 17 ποιήματα. «Ακροπατήματα στις σκιές των στίχων» με 27 ποιήματα και «Χειμερινό ηλιοστάσιο» με 12 ποιήματα.
Ακολουθώντας την ιδιωτική αναγνωστική διαδρομή μου θα αρχίσω με τα δύο πρώτα αυτοαναφορικά ποιήματα της συλλογής. Αναφέρονται στην ουσία της ποιητικής τέχνης, συνομιλούν μαζί της και καλούν τον αναγνώστη να αφουγκραστεί τον υπαινικτικό της λόγο. Στο εναρκτήριο ποίημα «ΠΟΙΗΤΙΚΟΝ ΠΑΘΟΣ» (σελ. 9), εσταυρωμένη η ποίηση αναπαριστά την διαδικασία της γραφής με αντίστοιχες χαρακτηριστικές εικόνες: Καρφιά, αίμα, πληγές ανεπούλωτες, Στίχοι τραυματισμένοι. Η παραστατικότητα του πάθους, όπως εκφράζεται, προκειμένου να αποτυπώσει σκέψεις και συναισθήματα, πληγές και προσμονές, αποκορυφώνεται με εικόνες του μαρτυρίου: «Καρφιά αιχμηρά / οι λέξεις / μπήγονται δυνατά / με το χτύπημα / του σφυριού, / κατάσαρκα / στο Σώμα / το Ποιητικόν, / το Άχραντον» (στίχοι: 1-9).
Το ενδιαφέρον προκαλεί και η τυπογραφική διάταξη του ποιήματος. Οι 25 στίχοι του στοιχίζονται στο κέντρο της σελίδας και ο κάθε στίχος έχει μια, δύο ή τρεις το πολύ λέξεις. Οπτικά, επομένως, κρέμονται στο νοητό ύψος ενός Σταυρού που αρχίζει να κατασκευάζεται με τις σκιές των λέξεων προϊδεάζοντας τον αναγνώστη για το νοηματικό πυρήνα που, ούτως ή άλλως, αυτοαποκαλύπτεται: «Ποίησις / η φέρουσα τον / Σταυρόν / η αίρουσα / τας αμαρτίας» (στίχοι: 20-24). Η συνήχηση φέρουσα-αίρουσα και η εκκλησιαστική υπενθύμιση (Σταυρόν, τας αμαρτίας) προσδίδουν ύφος σοβαρό, αντίστοιχο με το λειτουργικό δέος των ακολουθιών της Εβδομάδας των Παθών.
Με άλλα λόγια η Ποίηση σηκώνει στους ώμους της τον αγώνα και τις αγωνίες του ανθρώπου, το άγχος, τις ατυχίες και τις πληγές του. Σταυρώνεται και ανασταίνεται για χάρη της ανθρώπινης ίασης. Αυτό προφανώς αφορά τον δημιουργό ποιητή, αλλά και τον αναγνώστη. Ποιος δεν ανταμώνει τους στεναγμούς και τις προσδοκίες του με στίχους που αγαπά να διαβάζει ή να τους ακούει μελοποιημένους;
Το αμέσως επόμενο – και πολύστιχο – ποίημα του Κωνσταντίνου Γεωργίου φέρει τίτλο «ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ» (σελ. 10-13). Η συνομιλία με τις Δέκα Εντολές της Βιβλικής αφήγησης είναι ευδιάκριτη. Αν ο Μωυσής παρέλαβε τότε από το Θεό τις Εντολές (ένα νομικό και ηθικό κώδικα) και τις παρέδωσε στον «μεταπτωτικὸ» άνθρωπο για να ανορθωθεί, τώρα ο ποιητής ευαγγελίζεται μια νέα εποχή για την ηττημένη ανθρωπότητα που πλανήθηκε στη διαδρομή των αιώνων «ξεθεμελιώνοντας το συναίσθημα». Μιλάει εξ ονόματος όλου του κόσμου επί της γης και προτείνει να παραλάβουμε “καινούργιες” εντολές. Σύμφωνα με αυτές εξοβελίζεται το μίσος και η αντεκδίκηση «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» για να βασιλεύσει μόνον ο Έρωτας και το “ωραίον” σε όλες τις πτυχές των ανθρωπίνων σχέσεων.
Η διπλή εμφατική επανάληψη της εναρκτικής φράσης «Ήρθε ο καιρός…», με ελάχιστες παραλλαγές στο υπόλοιπο σώμα του στίχου, προσδίδει κάτι από τη μεγαλοπρέπεια της λειτουργικής / εκκλησιαστικής ποίησης (όσο ανακαλεί από το γλωσσικό παρελθόν το «ἤγγικεν γάρ..» του Ευαγγελίου) και εφιστά την προσοχή του αναγνώστη: «Ήρθε ο καιρός να παραλάβει η ανθρωπότης τις καινούργιες εντολές» (στίχος 1) και παρακάτω, σε πρώτο πληθυντικό, «Ήρθε ο καιρός να παραλάβουμε τις καινούργιες εντολές» (στίχος 35). Στη συνέχεια επιβεβαιώνεται η προαγγελία του ποιητικού υποκειμένου καθώς απευθύνεται στο κοινό που κρέμεται απ’ τα χείλη του προσμένοντας να ακούσει τις δέκα νέες εντολές, όπως ακριβώς η Ποίηση τις εγχάραξε στις χάρτινες σελίδες του παρόντος χρόνου:
[…] Ω, ναι, ήρθε ο καιρός…
Υψώνουμε τα χέρια μας στον ουρανό και κόβουμε μιαν αχτίδα ήλιου
για να γράψουμε στο σώμα της θαλάσσης
τον φωτερό αναλλοίωτο Νόμο της παντοδυναμίας του ανθρώπου,
για να ορίσουμε το βασίλειο των καθαγιασμένων αισθήσεων επί της γης,
για να καταλύσουμε το κράτος του φόβου και του θανάτου
εγκαθιδρύοντας την αυτοκρατορία της άνοιξης.
Με την χάριν της Ποιήσεως παραδίδεται τω ανθρώπω
ο καινούργιος δεκάλογος
προς αντικατάστασιν του παλαιού.
Εντολή 1η: Η πιο ωραία πρόθεσις είναι η πρόθεσις
σύν
Εντολή 2η: Το πιο ωραίο επίρρημα είναι το επίρρημα
μαζί
Εντολή 3η: Το πιο ωραίο ουσιαστικό είναι το ουσιαστικό
όνειρο – το άλλο όνομα της ομορφιάς –
Εντολή 4η: Το πιο ωραίο επιφώνημα είναι το επιφώνημα
μάτια μου!
Εντολή 5η: Η πιο ωραία αντωνυμία είναι η αντωνυμία
εσύ
Εντολή 6η: Το πιο ωραίο επίθετο είναι το επίθετο
ερωτικός
Εντολή 7η: Το πιο ωραίο άρθρο είναι το άρθρο
θηλυκού γένους
Εντολή 8η: Ο πιο ωραίος σύνδεσμος είναι ο σύνδεσμος
να
Εντολή 9η: Η πιο ωραία μετοχή είναι η μετοχή
αγαπώντας
Εντολή 10η: Το πιο ωραίο ρήμα είναι το ρήμα
ζω
Μ’ αυτές τις ανθρωπογέννητες εντολές φτιάξαμε από την αρχή την ζωή μας,
συγυρίσαμε την ψυχή μας και τραβήξαμε μπροστά χέρι με χέρι.
Από δω και πέρα γράφουμε το όνομά μας
σε πρώτο πληθυντικό πρόσωπο. […] (σ. 12-13).
Από την 1η έως και τη 10η εντολή επιστρατεύονται κατά σειρά, με το όνομά τους, τα μέρη του λόγου: προθέσεις, επιρρήματα, σύνδεσμοι, επιφωνήματα, ουσιαστικά, αντωνυμίες, επίθετα, άρθρα, μετοχές και ρήματα, όλα εν συνόλω αρθρώνουν με την ποιητική τους διάταξη έννοιες ηθικές που δίνουν αξία στη ζωή. Συν, μαζί, όνειρο, μάτια μου, ερωτικός, θηλυκού γένους, να, αγαπώντας, ζω! Λέξεις ιερές που αποκτούν το ύψιστο νόημα αποκλειστικά, όταν εννοούνται σε πρώτο πληθυντικό αριθμό, φράση που έγινε και τίτλος του βιβλίου, έντονα υπογραμμισμένος στο εξώφυλλο με το κόκκινο χρώμα της καρδιάς. Μόνο με το συν και το μαζί υψώνονται τα λάβαρα της Αγάπης και πορεύονται οι άνθρωποι σε πρώτο πληθυντικό, «τραγουδώντας τον θρίαμβο της νίκης στις πλατιές λεωφόρους του ονείρου». Γι’ αυτό και η δοξαστική κατακλείδα του ποιήματος: «Όλα εν σοφία, εποίησεν ο Λόγος ο Ποιητικός»!
Τα «Ακροπατήματα στις σκιές των στίχων» της επόμενης ενότητας, εν πρώτοις, ελκύουν τον αναγνώστη με τη συντομία και την θαυμάσια εναλλαγή (δίστιχα, τρίστιχα έως και εφτάστιχα «γήινα» ποιήματα) ενώ παράλληλα τον ευφραίνουν τα ολιγόστιχα διαμαντάκια του Έρωτα που λαμπυρίζουν στο χρόνο, πότε ως μνήμες και πότε ως διαρκές παρόν. Αυτά τα «Ακροπατήματα» είναι η ουσία της ύπαρξής μας, αφού διακόπτουν την άχαρη μονοτονία που απειλεί την καθημερινότητά μας («και ζω με κείνο το άξαφνα που έρχεται ακροπατώντας», γράφει στους Βωμούς ο προγονός μας Παλαμάς). Παραθέτουμε τρία ενδεικτικά παραδείγματα (σελ. 44-46):
ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΟΙ
Τα βράδια ανεβαίνουμε στα δέντρα για να βρούμε τις φωλιές
των πουλιών
κι από κει πάνου να πετάξουμε μαζί τους.
ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΡΜΟΝΙΑ
Κι όταν ακόμα όλος ο κόσμος καταστραφεί, θ’ ακούγεται
δυνατά στ’ αυτιά μου
ο προαιώνιος ήχος της καρδιάς σου.
ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Πέντε είναι τα πρωταρχικά στοιχεία της ζωής:
Χώμα και Νερό,
Αέρας και Φωτιά,
Εσύ.
Το δεύτερο ενικό «Εσύ» αποθεώνεται στον μονολεκτικό του στίχο, όπου αόρατο εγκατοικεί το «Εμείς» (εσύ + εγώ) και φθάνει στον αναγνώστη ως άκουσμα μελωδικό της δυνατής Αγάπης, ένα από τα στοιχεία για το οποίο αξίζει να υπάρχει ο κόσμος. Μας ανυψώνει ο Κωνσταντίνος Γεωργίου ελυτικά, όπως ο Αντιφωνητής στη Μαρία Νεφέλη: “και το τύμπανο το τύμπανο / ήλιος νερό / ήλιος νερό […] ο νους τα πουλιά κι όλο το δεντροκόμι τ’ ουρανού”.
Αλλά και στο «Χειμερινό Ηλιοστάσιο», την τρίτη ενότητα που σηματοδοτεί τη συνομιλία του με το Σεφέρη, ο ποιητής αναζητάει την άνοδο του ανθρώπου στην καθαρότητα του πνευματικού ουρανού και υπερασπίζεται το δικαίωμά του, στην ξηρασία των ημερών μας να σβήνει τη δίψα του με των ποιημάτων τη δρόσο.
ΓΥΜΝΑ ΔΕΝΤΡΑ
Οι φωνές μας ανυπόδητες περπατούσαν στα κλαδιά
των γυμνών δέντρων της άγονης χώρας.
Αντηχούν ακόμη στ’ αυτιά του Θεού
από το σπασμένο τζάμι της μνήμης
επαναλαμβάνοντας την εντολή που έλαβαν
από τις ανήλιαγες πηγές του Ωκεανού.
Διψούν για μια στάλα βροχής
μονήρης αναζήτηση των φύλλων
που έπεσαν στο κίτρινο χώμα. (σ. 73).
Η εικόνα των δέντρων επανέρχεται. Στο παραπάνω ποίημα «Ονειροπόλοι» οι άνθρωποι ανάλαφροι με την αγάπη αντάμα, σκαρφαλώνουν στα δέντρα να βρουν τις φωλιές των πουλιών και να πετάξουν μαζί τους. Αλλά και εδώ στα «Γυμνά Δέντρα» περπατούν φωνές ανυπόδητες στα κλαδιά τους και αντηχούν από το σπασμένο τζάμι της μνήμης… Παραστατικές εικόνες, απρόσμενοι μετασχηματισμοί ενεργοποιούν τις αισθήσεις μας. Η αφή, η δίψα, ο ήχος, η λαλιά και στη μέση το άρρητο και δυσερμήνευτο της ποίησης, οι «ανήλιαγες πηγές του Ωκεανού».
Ο νεοεμφανιζόμενος ποιητής, αισθαντικός και ερωτικός, έρχεται σαν έτοιμος από καιρό. Συνάντησε πρώτα ως αναγνώστης το απροσδόκητο της ποίησης και θαύμασε τις “ζαβολιές του ανυποδήτου ανέμου”. Ένοιωσε το ρίγος που προκαλεί το αστραποβόλημα των λέξεων, άνοιξε νοητό διάλογο με τα μεγάλα αστέρια της ποιητικής φεγγοβολής και έλαβε το χρίσμα. Σήμερα, χαράζει την πορεία του με το δικό του μοναδικό τρόπο.
Πηγή | Copyright: Fractal | Χρυσούλα Σπυρέλη
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.