«Σε πρώτο πληθυντικό» | Fractal

Η ποιητική συλλογή του Κωνσταντίνου Γεωργίου, «Σε πρώτο πληθυντικό» (εκδόσεις Ιωλκός, 2020), παρουσιάζεται στο Fractal, από τη Νόπη Ταχματζίδου.

 

Ο άνθρωπος είναι η απάντηση όποια κι αν είναι η ερώτηση

 

Γράφει η Νόπη Ταχματζίδου // *

 

Την ξεχασμένη αξία του ανθρωπισμού έρχεται να θυμίσει η πρώτη ποιητική συλλογή του Κωνσταντίνου Γεωργίου «Σε πρώτο πληθυντικό» (εκδόσεις Ιωλκός, 2021). Το έργο αποτελείται από 56 ποιήματα, τα οποία κατανέμονται σε τρεις ποιητικές ενότητες. Η πρώτη «Εκμυστηρεύσεις σε μια ανεμώνη» περιλαμβάνει 17 ποιήματα, η δεύτερη «Ακροπατήματα στις σκιές των στίχων» είναι η εκτενέστερη, αφού περιλαμβάνει 27 ποιήματα, ενώ τα υπόλοιπα 12 συνιστούν την τρίτη ποιητική ενότητα με τίτλο «Χειμερινό ηλιοστάσιο». Τα ποιήματα όλων των ενοτήτων είναι γραμμένα με τη μοντέρνα ποιητική τεχνοτροπία, διαφορετικής έκτασης μεταξύ τους (από πολύστιχα αφηγηματικά μέχρι ολιγόστιχα απολύτως συμπυκνωτικά νοημάτων ποιήματα), με ιδιαίτερα προσεγμένο λεξιλόγιο και με πολυτονική γραφή υμνούν τον ανθρωπισμό και τον προτείνουν ως συνειδητή στάση ζωής σήμερα. Θα παρουσιάσω δυο κυρίαρχες θεματικές αυτής της ποιητικής συλλογής, τον έρωτα και την (ποιητική) τέχνη, που εντοπίζονται και στις τρεις ποιητικές υποενότητες της συλλογής και στις οποίες υμνείται ο ανθρωπισμός ως συνειδητή επιλογή και στάση ζωής.

Ο ποιητής ξαναστήνει ολοζώντανες μπροστά μας τις από καιρό ξεχασμένες αξίες της αγάπης, της αποδοχής και της συντροφικότητας προτείνοντας έναν τρόπο θέασης των πραγμάτων που δεν περιορίζεται στον στενό ιδιωτικό χώρο αλλά επεκτείνεται πέραν αυτού, αφού τα χαρακτηριστικά αυτά ακολουθούν την ποιητική θέαση και στα θέματα του κοινού λεγόμενου δημόσιου χώρου.

 

Ἀναρωτιέμαι

πῶς μπορεῖ νὰ χωρέσει ἡ ἀγάπη μας σ’ ἕνα τόσο μικρὸ σπίτι;

 

Ἁπλώναμε τὰ χέρια μας,

ἀγκαλιάζαμε τὰ σύννεφα

καὶ ταξιδεύαμε μαζί τους

γνωρίζοντας τὸν κόσμο.

 

Ἀναρωτιέμαι

πῶς μπορεῖ νὰ χωρέσει ἡ καρδιά μας τόσο μεγάλα ὄνειρα;

(Από το ποίημα Αγάπη)

 

Αξίες απλές, που όμως αναδεικνύονται ως κυρίαρχες, υπό το βλέμμα του ποιητή, και παράλληλα αποδεικνύονται, με βάση την κοινωνική εμπειρία, όχι μόνο ως βάσεις προσωπικών επιλογών αλλά κυρίως ως αναγκαιότητες της σύγχρονης εποχής. Στην απαξίωση του έρωτα ο ποιητής προβάλλει την αξία του ως βίωμα ψυχικό αλλά και ως πηγή άντλησης συναισθημάτων όχι μόνο στη θεωρητική σφαίρα αλλά κυρίως στην καθημερινότητα, που πάσχει και βάλλεται ποικιλοτρόπως ιδιαίτερα στις μέρες μας.

 

Ἀγέρας γίνομαι καὶ σοῦ χαϊδεύω τὰ μαλλιὰ

κι ὅταν ἔρχεσαι κοντά μου καίγεσαι ἀπὸ φωτιά.

 

Νεράκι γίνομαι καὶ σοῦ ποτίζω τὴν καρδιὰ

κι ὅταν ἔρχεσαι κοντά μου ἀνθίζεις σὰν τὴν μυγδαλιά.

 

Φεύγω μόνο γιὰ μιὰ στιγμὴ

κι ἔπειτα γυρίζω νὰ σοῦ δώσω ἕνα φιλί.

(Από το ποίημα Κοντά μου)

 

Η εξύμνηση του έρωτα, ως φαινομένου του σώματος αλλά και της ψυχής, κυριαρχεί στη συλλογή και νομίζω ότι καθορίζει ένα από τα βασικότερα θέματα ποιητικής του Γεωργίου: ο ποιητής προτείνει τον έρωτα ως δύναμη ικανή να κινητοποιήσει τον άνθρωπο αποδεσμεύοντάς τον από τις στενές παραμέτρους του σώματος και ανάγοντάς τον στο πνεύμα και στην ψυχή.

 

Σὲ κοιτάζω ἐκστατικὸς…

Ἀλήθεια, πόσο ὄμορφη εἶσαι ὅταν σηκώνεσαι ἀπὸ τὸ κρεβάτι τὸ πρωὶ

μ’ αὐτὸ τὸ λευκὸ νυχτικὸ τὸ ὅλο κεντήματα ἀπὸ τὴν μάνα σου,

μὲ τὸ στεφανάκι τοῦ ἥλιου στὰ μαλλιά,

μ’ ἕνα κλωναράκι ἐλιᾶς στὰ χέρια.

Πάντα ἤσουν ὄμορφη ὅπως καὶ σὲ κείνη τὴν παλιὰ παιδικὴ φωτογραφία

ποὺ μοῦ ‘δειχνες ἄλλοτε.

Νὰ ξέρεις ὅτι σοῦ πάει πολὺ αὐτὸ τὸ χρῶμα.

Νὰ τὸ φορᾶς πάντοτε στοὺς περιπάτους σου τὶς ἡλιόλουστες Κυριακές.

(Από το ποίημα Εξομολόγηση μπροστά στον καθρέφτη)

 

Στην κατεύθυνση αυτή βασικό ρόλο παίζει η μνήμη και η λειτουργία της στον άνθρωπο ως μονάδα, θέμα που αναδεικνύεται εντέχνως στη συλλογή. Με γνήσιο λυρισμό καταθέτει ποιητικά ερωτικές εμπειρίες που μπορεί να αναφέρονται στο παρελθόν αλλά η επαναβίωση τους στο παρόν μέσω της μνήμης προσδίδει στα ποιήματα ιδιαίτερη αξία. Το ποιητικό υποκείμενο επαναφέρει νοερά στιγμές που βίωσε και τις προτείνει ποιητικά ως τρόπο αντιμετώπισης της σύγχρονης ζοφερής πραγματικότητας. Κυριαρχούν οι χαμηλοί τόνοι και οι εξομολογήσεις εξωτερικεύοντας την αγαλλίαση και την πληρότητα του έρωτα, που βιώθηκε από το ποιητικό υποκείμενο και τώρα απευθύνονται στο «όλον», στους δέκτες, σε όλους εμάς προτείνοντας μια διαφορετική θεώρηση, ικανή να απαλλάξει τον έρωτα από τα στενά σαρκικά του όρια και να του προσδώσει αξία, ψυχική και πνευματική, ώστε να λειτουργήσει ως κινητήριος μοχλός δημιουργίας κυρίως σε ατομικό επίπεδο.

 

Τότε ποὺ τυλίγαμε τὴν ἀγάπη μας μέσα στὰ χαρτιὰ

γιὰ νὰ σιγουρέψουμε ὅτι δὲν θὰ φύγει ποτέ.

Τότε ποὺ διπλώναμε τὴν ἀγάπη μας ὀχτὼ φορὲς

γιὰ νὰ χωρέσει στὴν τσέπη τοῦ φεγγαριοῦ.

Τὴν πλέκαμε ἀκούραστα σιγὰ σιγὰ μὲ λέξεις συνηθισμένες ἀλλὰ τόσο δροσερὲς

ὅσο καὶ τὸ νερὸ μιᾶς πηγῆς ποὺ ξεπηδώντας ὁρμητικὰ αὐλακώνει τὸ χῶμα καὶ

ἀφήνει σημάδι ἀνεξίτηλο μιὰ χαρακιὰ στὸ μέτωπο τῆς γῆς ὅτι ὑπήρξαμε,

ὥσπου νὰ γίνει ἕνα ποτάμι ποὺ κελαηδᾶ λόγια τῆς ἀγάπης,

μιᾶς Ἀγάπης Ἀνεκτίμητης

μακριὰ ἀπὸ τὸ ἀνοίκειο βλέμμα τῶν βέβηλων ἀνθρώπων,

μακριὰ ἀπὸ τὴν φθηνὴ συναναστροφὴ τοῦ ἀλαλάζοντος πλήθους,

μακριὰ ἀπὸ τὴν σεμνοτυφία ἑνὸς ἀνάπηρου καθωσπρεπισμοῦ,

μακριά, μακριὰ…

(Από το ποίημα Εξομολόγηση μπροστά στον καθρέπτη)

 

Έτσι προβάλλεται η γνησιότητα των αισθημάτων στο κεφαλαιώδους σημασίας για τον άνθρωπο θέμα του έρωτα και τονίζεται η ανάγκη αποδέσμευσής του αποκλειστικά από το σαρκικό περίβλημα, που κυριαρχεί σήμερα.

 

Δὲν ἔχει ἀρχὴ ὁ οὐρανός,

δὲν ἔχει τέλος ἡ ἀγάπη.

(Από το ποίημα Το στερνό αντίο)

 

Παράλληλα αποδεικνύεται ποιητικά σ΄ αυτή τη θεματική η αξία της προσωπικής εμπειρίας ως βάση της ποιητικής δημιουργίας ιδιαίτερα όταν αυτή αποδίδεται απλά, μεστά και ανυπόκριτα, όπως αρμόζει στο σύνθετο φαινόμενο του έρωτα.

 

Μια άλλη θεματική ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, μέσω της οποίας υμνείται ο ανθρωπισμός, είναι αυτή που αναφέρεται στην τέχνη της ποιήσεως. Ο ποιητής εξυμνεί την τέχνη του με ποιήματα ποιητικής όχι μόνο ως τρόπο εκδήλωσης και βίωσης του ανθρωπισμού αλλά –ίσως κυρίως- και ως μέσο αντιμετώπισης των φαινομένων που χαρακτηρίζουν την κοινωνική συμβίωση και συμβάλλουν στην ισοπεδωτική πρακτική, που κυριαρχεί σήμερα, η οποία πολύ συχνά αποτρέπει την αναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων είτε των στιγμών είτε των προσώπων. Στον εφησυχασμό και στην προσποίηση αντιτάσσει την εγρήγορση και τη γνησιότητα. Στην άκριτη αποδοχή ατεκμηρίωτων θέσεων, που κυριάρχησαν επί αιώνες και συνεχίζουν ακμαίες ακόμη και στις μέρες μας το καταστροφικό για το ανθρώπινο πνεύμα έργο τους, και στη στείρα επανάληψη είτε δοξασιών είτε πράξεων, που σχετίζονται μ’ αυτές, αντιτάσσει την προσωπική σκέψη και τοποθέτηση, έτσι όπως προκύπτει μέσω της έλλογης ποιητικής δημιουργίας.

 

Δυστυχῶς, πλανηθήκαμε ἀπὸ ἕνα κομμένο φτερὸ ἀγγέλου,

ἀπὸ μιὰ ἐπίχρυση προσωπίδα πρωτόπλαστων ποὺ μᾶς τὴν πούλησαν ἀκριβὰ

σ’ ἕνα φθηνὸ παλαιοπωλεῖο ἐκεῖ κοντὰ στὴν πλατεία Ἀβησσυνίας.

Ξεθεμελιώσαμε τὸ συναίσθημά μας γιὰ νὰ θεμελιώσουμε ἕναν ναό.

Θεμελιώσαμε μιὰ πίστη γιὰ νὰ ξεθεμελιώσουμε τὴν γνώση.

Χάθηκαν τόσοι ἄνθρωποι, χάθηκαν τόσα χρόνια.

Χάσαμε τὸν ἑαυτό μας προσπαθώντας νὰ βροῦμε τὸν Θεό.

Βλέπετε, δὲν πήραμε εἴδηση ἐγκαίρως ὅτι Θεὸς δὲν ὑπῆρχε,

ἀλλὰ ὅτι ὑπῆρχε μόνο ὁ γυμνὸς ἄνθρωπος καὶ ὁ Λόγος του, ἡ Ποίησις-

ἡ ἀπαστράπτουσα μονογενὴς Κόρη τῆς παρθενίας μας,

ἡ δηλούσα τὸ γνήσιον τῆς ἁμαρτάνουσας ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως,

ἕνα εἰδώλιο Ἀφροδίτης ἀνάμεσα στὰ σπαρμένα ἀφρογέννητα βότσαλα,

κεντήματα τῆς θάλασσας καὶ τοῦ ἀνέμου.

 

Η τελευταία παρουσιάζεται ως δύναμη απελευθερωτική του ποιητικού υποκειμένου και αποτελεί την έδρα πάνω στην οποία δομείται μεγάλο μέρος των εικόνων, που λειτουργούν παρακινητικά και απευθύνονται στους δέκτες. Ο ποιητής αναιρώντας πολλές από τις βάσεις λειτουργίας του ανθρώπου στο παρελθόν και στο παρόν προτείνει την υιοθέτηση νέων τρόπων συμπεριφοράς, που στο σύνολό τους διαμορφώνουν ένα «όλον» θα λέγαμε, μια κοσμοαντίληψη φρέσκια και ικανή να αποτραβήξει τον σκεπτόμενο άνθρωπο από τον καιάδα των σύγχρονων καιρών.

 

Ἦρθε ὁ καιρὸς νὰ παραλάβουμε τὶς καινούργιες ἐντολές.

Ὤ, ναί, ἦρθε ὁ καιρὸς. . .

Ὑψώνουμε τὰ χέρια μας στὸν οὐρανὸ καὶ κόβουμε μιὰν ἀχτίδα ἣλιου

γιὰ νὰ γράψουμε στὸ σῶμα τῆς θαλάσσης

τὸν φωτερὸ ἀναλλοίωτο Νόμο τῆς παντοδυναμίας τοῦ ἀνθρώπου,

γιὰ νὰ ὁρίσουμε τὸ βασίλειο τῶν καθαγιασμένων αἰσθήσεων ἐπὶ τῆς γῆς,

γιὰ νὰ καταλύσουμε τὸ κράτος τοῦ φόβου καὶ τοῦ θανάτου

ἐγκαθιδρύοντας τὴν αὐτοκρατορία τῆς ἄνοιξης.

(Από το ποίημα Δεκάλογος Ποιητικός)

 

Μάλιστα η νέα αυτή κοσμοαντίληψη ονομάζεται δεκάλογος (ονοματοποιία με εξαιρετικά έντονο συμβολισμό) από τον ποιητή γεγονός που αποδεικνύει την κρισιμότητά της σήμερα που οι αξίες του ανθρωπισμού όχι μόνο έμπρακτα καταπατώνται αλλά και θεωρητικά αμφισβητούνται πολλές φορές από κυρίαρχες φωνές, των ΜΜΕ παραδείγματος χάριν, που προτάσσουν απόλυτα τον ατομικισμό και το βόλεμα παραβλέποντας τα αποτελέσματα αυτής της στάσης στο σύνολο. Το πρώτο πληθυντικού πρόσωπο δεν συνιστά απλώς τον τίτλο της ποιητικής συλλογής αλλά το κυρίαρχο εκφραστικό μέσο που επιστρατεύεται από το ποιητικό υποκείμενο για την επιδίωξη συγκεκριμένων στοχεύσεων. Μέσω αυτού και της επανάληψης της χρήσης του προτρέπει σε κοινές στάσεις και δράσεις ικανές να συντελέσουν στη διαμόρφωση μιας νέας αντίληψης απέναντι στα πράγματα που ούτως ή άλλως μας αφορούν όλους: το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο, την αποδοχή της διαφορετικότητας, τον περιορισμό της ιδιοτέλειας, τη γνήσια κοινωνικότητα στην οποία έμμεσα συμπεριλαμβάνει ακόμη και το φυσικό περιβάλλον, αφού χωρίς αυτό δεν νοείται ζωή, τη λειτουργία της ψυχής αλλά και του πνεύματος, ακόμη και το όνειρο ή την ομορφιά.

 

Ἐντολὴ 1η: Ἡ πιὸ ὡραία πρόθεσις εἶναι ἡ πρόθεσις

σὺν

Ἐντολὴ 2η: Τὸ πιὸ ὡραῖο ἐπίρρημα εἶναι τὸ ἐπίρρημα

μαζὶ

Ἐντολὴ 3η: Τὸ πιὸ ὡραῖο οὐσιαστικὸ εἶναι τὸ οὐσιαστικὸ

ὄνειρο – τὸ ἄλλο ὄνομα τῆς ὀμορφιᾶς-

Ἐντολὴ 4η: Τὸ πιὸ ὡραῖο ἐπιφώνημα εἶναι τὸ ἐπιφώνημα

μάτια μου!

Ἐντολὴ 5η: Ἡ πιὸ ὡραία ἀντωνυμία εἶναι ἡ ἀντωνυμία

ἐσὺ

Ἐντολὴ 6η: Τὸ πιὸ ὡραῖο ἐπίθετο εἶναι τὸ ἐπίθετο

ἐρωτικὸς

Ἐντολὴ 7η: Τὸ πιὸ ὡραῖο ἄρθρο εἶναι τὸ ἄρθρο

θηλυκοῦ γένους

Ἐντολὴ 8η: Ὁ πιὸ ὡραῖος σύνδεσμος εἶναι ὁ σύνδεσμος

νὰ

Ἐντολὴ 9η: Ἡ πιὸ ὡραία μετοχή εἶναι ἡ μετοχὴ

ἀγαπώντας

Ἐντολὴ 10η: Τὸ πιὸ ὡραῖο ρῆμα εἶναι τὸ ρῆμα

ζῶ

 

Είναι μια πρόταση ικανή να αντιμετωπίσει τη ματαιότητα που βιώνει ο σκεπτόμενος άνθρωπος σήμερα κυρίως στο θέμα των προσωπικών και κοινωνικών σχέσεων. Παράλληλα η χρησιμοποίηση του ωραιότατου λεξιλογίου (ο ποιητής έχει τη σκευή του φιλολόγου) είτε στην κυριολεξία είτε στις συνυποδηλώσεις και οι εικόνες που πλάθονται ποιητικά μέσω αυτού συμβάλλουν στην ανταποκρισιμότητα του δέκτη και στην ισχυρή παρακίνηση θεωρητικής αποδοχής αλλά και εμπράγματης εφαρμογής των όρων και των αρχών του ανθρωπισμού.

 

Μ’ αὐτὲς τὶς ἀνθρωπογέννητες ἐντολὲς φτιάξαμε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τὴν ζωή μας,

συγυρίσαμε τὴν ψυχή μας καὶ τραβήξαμε μπροστὰ χέρι μὲ χέρι.

Ἀπὸ δῶ καὶ πέρα γράφουμε τὸ ὄνομά μας σὲ πρῶτο πληθυντικὸ πρόσωπο.

Μυριάδες ἄνθρωποι, στρατιὲς ἀπελεύθερων πάνοπλες

μὲ τὰ τόξα τοῦ Ἔρωτα καὶ τὰ λάβαρα τῆς ἀγάπης

περπατώντας ἀκατάβλητοι στὰ ἀσημένια μονοπάτια τοῦ φεγγαριοῦ,

τραγουδώντας τὸν θρίαμβο τῆς νίκης στὶς πλατιὲς λεωφόρους τοῦ ὀνείρου.

Ὅλα ἐν σοφία ἐποίησεν ὁ Λόγος ὁ Ποιητικός.

(Από το ποίημα Δεκάλογος Ποιητικός)

 

Σε σχέση με την κυρίαρχη ποιητική πρόθεση της προώθησης του ανθρωπισμού ως στάσης ζωής λειτουργεί και η αισιοδοξία που χαρακτηρίζει μεγάλο μέρος των πονημάτων του ποιητή, κυρίως ως αναγνωρίσιμη ποιητική και ευρύτερα ανθρώπινη στάση: δεν πρόκειται εδώ για άλογη και υπέρμετρη αισιοδοξία που χαρακτήρισε στο παρελθόν την τοποθέτηση ποιητών στο πλαίσιο παραδείγματος χάριν του φουτουρισμού, ή για στιχουργήματα των σύγχρονων καιρών, που μπορεί να προκαλούν πρόσκαιρες ψυχικές ανατάσεις στους ευαίσθητους ή μειδιάματα τους σκεπτικιστές, αλλά για πρόταση υιοθέτησης έλλογης αισιοδοξίας, ικανής να απαλλάξει τον σκεπτόμενο άνθρωπο σήμερα από τον ζόφο που κυριαρχεί.

 

Ἐκείνη τὴν νύχτα ὑψώσαμε τὸ βλέμμα μας δύσπιστοι στὸν οὐρανό.

Ὑπερκόσμια φωτοχυσία ἔραινε μαρμάρινες θύμησες

περιχυμένη στὸ δασύτριχο στέρνο τρίσβαθου οὐρανοῦ.

Τὸ ἀναστημένο φεγγάρι ζέσταινε μὲ τὰ χνότα του

τὶς παγωμένες ψυχὲς ποὺ φτεροκοποῦσαν στὸν οὐρανό,

τὶς παγωμένες καρδιὲς ποὺ μαυρολογοῦσαν στὴν γῆ.

(…)

Τότε καταλαβαίναμε στὶς φουσκωμένες φλέβες μας νὰ κυλάει

ἀστείρευτο ἕνα ποτάμι ζωῆς καὶ νὰ κελαρύζει τὸ ὄνομά της.

(Από το ποίημα Αναστημένο Φεγγάρι)

 

Ο έλλογος αυτός οπτιμισμός εδράζεται στην αναγνώριση της αξίας του ανθρώπου ως μονάδας, στη ικανότητα σκέψης, προβληματισμού, εμβάθυνσης, κατανόησης και στην αποδοχή της δυνατότητάς του ότι μπορεί, εφ’ όσον θέλει , να αλλάξει τα πράγματα. Υπ΄ αυτήν την έννοια η ποίηση του Γεωργίου αφ’ ενός καταφάσκει ισχυρά στη ζωή αφ’ ετέρου θα λέγαμε ότι αποτελεί συνέχεια, ποιητική βέβαια, των τοποθετήσεων κορυφαίων διαφωτιστών, κυρίως Γάλλων, για τη δυνατότητα συνεχούς βελτίωσης του ανθρώπου και την απεριόριστη πρόοδο του πολιτισμού, εφ’ όσον υιοθετηθούν σε ατομικό επίπεδο ως στάσεις ζωής και σε συλλογικό επίπεδο ως βάσεις της παιδείας.

 

 

* Η Νόπη Ταχματζίδου είναι απόφοιτος του τμήματος φιλολογίας του πανεπιστημίου Κρήτης και εργάζεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση .Έχει επιμεληθεί πλήθος μαθητικών εκδόσεων και έχει εισηγηθεί και εφαρμόσει ποικίλες καινοτόμες εκπαιδευτικές δράσεις. Συμμετείχε στην έκδοση του βιβλίου τοπικής ιστορίας του ΟΕΔΒ «Διδυμότειχο Καστοριά: από τον μεσαίωνα έως σήμερα» συλλέγοντας και σχολιάζοντας λαογραφικό υλικό της δυτικής Μακεδονίας, κυρίως της πόλης της Καστοριάς. Τον Σεπτέμβριο του 2021 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΓΡΑΦΗΜΑ το βιβλίο της, σχολικό βοήθημα,» Το Λογοτεχνικό σχόλιο στη Νεοελληνική γλώσσα». Κριτικές μελέτες της έχουν δημοσιευτεί στον τύπο (ηλεκτρονικό και έντυπο).

 

Πηγή: Fractal