Ο Νίκος Παπάνας δίνει συνέντευξη στην Τίνα Πανώριου

Ο Νίκος Παπάνας δίνει συνέντευξη στην Τίνα Πανώριου, με αφορμή την έκδοση της δεύτερης ποιητικής του συλλογής, «Σε ανακηρύσσω νικήτρια». 

 

Ο Νίκος Παπάνας στο Σαλόνι του BookSitting

Συνέντευξη στην Τίνα Πανώριου

 

Ο Νίκος Παπάνας έχει δημοσιεύσει ποιήματα, μεταφράσεις ποιημάτων και δοκίμια για την ποίηση σε έγκυρα περιοδικά. Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές Πρώτη δημοτικού και άλλα (Εκδόσεις Ιωλκός, 2019) και Σε ανακηρύσσω νικήτρια (Εκδόσεις Ιωλκός, 2021). Με αφορμή την έκδοση της δεύτερης, συνομιλήσαμε μαζί του.

 

Κύριε Παπάνα, κυρίαρχος σε αυτή, τη δεύτερη ποιητική συλλογή σας ο Έρωτας. Ο οποίος έρχεται νικηφόρος, απρόσμενος, αλλά και ανολοκλήρωτος;

Ευχαριστώ για την πρόσκληση να συζητήσουμε. Πράγματι, πολύ εύστοχα επισημαίνετε τα κύρια χαρακτηριστικά του έρωτα στη νέα συλλογή. Υπάρχουν πολλές αναφορές στην αιφνίδια και απρόσμενη έλευσή του (π.χ. Ευτυχώς ήρθες ή Τα μάτια μου θαμπώνεις,/ φωτεινό γέλιο). Και ήδη από το πρώτο ποίημα καλλιεργείται η αίσθηση ότι είναι καταδικασμένος να μην ολοκληρωθεί: βροχή απαγορευμένα ροδοπέταλα.

 

Τα ποιήματά σας δίνουν την αίσθηση της αφήγησης μιας ερωτικής ιστορίας, ενώ αναδύουν συνάμα μια μελαγχολία, μια μικρή ίσως παραίτηση;

Στη συλλογή αυτή υπάρχει ενότητα ατμόσφαιρας και θεμάτων. Πράγματι, κάποιες εικόνες, κάποια μοτίβα επαναλαμβάνονται. Επίσης, η διάταξη των ποιημάτων επιτρέπει ή προτείνει την ανάγνωσή τους ως ενιαίου συνόλου με αρχή, μέση και τέλος. Με άλλα λόγια, τα ποιήματα αλληλοσυμπληρώνονται, σαν να αφηγούνται μιαν ερωτική ιστορία. Αυτήν την ιστορία και τους σταθμούς της αφηγείται και ολοκληρώνει η πρώτη ενότητα. Στη συνέχεια, η δεύτερη ενότητα επαναλαμβάνει και ολοκληρώνει πάλι τον ίδιο κύκλο αφήγησης, για αυτό και τα χαϊκού της είναι αριθμημένα. Και, βέβαια, όπως είπαμε, η ματαίωση, το ανολοκλήρωτο είναι κύρια χαρακτηριστικά της ατμόσφαιρας: Μέσα μας συσσωρεύονται και μας πονούν/αταξίδευτα φιλιά.

 

Με συγκινήσατε: «Το σίγουρο είναι: κρίμα που δεν έχω ένα βασίλειο,/ πρόθυμα να το ανταλλάξω/μ’ ένα σου μήνυμα, τηλεφώνημα, ταχυδρομικό περιστέρι,/ έστω και σήματα καπνού». Θα πρέπει κανείς να έχει ερωτευτεί-πονέσει πολύ στη ζωή του για να γράφει με αυτόν τον τρόπο…, δεν είναι έτσι;

Χαίρομαι που σας συγκίνησαν οι στίχοι! Αυτό είναι το ζητούμενο. Φυσικά, όλοι έχουμε τα βιώματά μας, άλλοι πιο έντονα, άλλοι όχι. Και, για να παραφράσω τον Οδυσσέα Ελύτη, η καλή ποίηση δεν αρκεί να τρέφεται από τα γεγονότα ή από τα αισθήματα. Ιδανικά, η ολοκληρωμένη καλλιτεχνική δημιουργία έχει φαινομενική απλότητα και ευρύτερη απήχηση.

 

Κοιτάζοντας πίσω, ξεκινήσατε να γράφετε το 1988, με ποια αφορμή; Πώς αποφασίσατε να μοιραστείτε μαζί μας μύχιες σκέψεις σας;

Ήδη από εκείνη την εποχή ασχολήθηκα με την ποίηση και τη μετάφρασή της. Ευτύχησα μάλιστα να δημοσιεύσω δείγματα της δουλειάς μου σε έγκυρα λογοτεχνικά περιοδικά. Η έκφραση, η δημιουργία, η θεραπεία της γλώσσας μας στην υπηρεσία της ομορφιάς, αποτέλεσαν πηγαίες και ειλικρινείς ανάγκες. Και η καλλιτεχνική δημιουργία εξ ορισμού ολοκληρώνεται μονάχα όταν εκφραστεί δημόσια. Γιατί έτσι ο δημιουργός πραγματοποιεί διάλογο τόσο με τους προκατόχους του, μέσω των έργων τους, όσο και με το κοινωνικό σύνολο μέσω γόνιμης αλληλεπίδρασης και ανατροφοδότησης.

Και αναρωτιέμαι, γιατί εσείς προέρχεστε από έναν εντελώς διαφορετικό χώρο, αυτόν της ιατρικής, πόσο συνάδουν αυτές οι δυο πραγματικότητές σας;

Τόσο η ιατρική όσο και η ποίηση είναι απαιτητικές και χαρακτηρίζονται από την εμμονή στην τελειότητα. Διαφέρουν κατά το ότι η πρώτη βαδίζει την ευθεία οδό του ορθολογισμού, ενώ η δεύτερη (για να χρησιμοποιήσω έναν στίχο της πρώτης συλλογής μου) μας αποκαλύπτει την οδό του ανάποδου συλλογισμού. Και αυτόν τον έχουμε πολύ μεγάλη ανάγκη, ειδικά στην ψυχρή εποχή μας, για να λυτρωθούμε και να ισορροπούμε.

Κλείνοντας, παρουσιάσατε πρόσφατα τη δουλειά σας σε χώρους τέχνης και πολιτισμού στη Βόρεια Ελλάδα. Και, παρά τις αντιξοότατες καιρικές και λοιπές συνθήκες, ο κόσμος έσπευσε να σας παρακολουθήσει. Λίγο παράδοξο δεν είναι αυτό, σε μια χώρα που δεν αγαπά να διαβάζει, κάποιοι αιθεροβάμονες (εν μέσω θύελλας) να θέλουν να ακούσουν έναν ποιητή;

Πράγματι, στις δύο πρόσφατες εκδηλώσεις μου, όπως και στις παλιότερες για την πρώτη συλλογή μου, είχα τη μεγάλη τιμή να έχω πλήθος ακροατών. Τους ευχαριστώ πολύ! Αυτό αποδίδεται στους άριστους διοργανωτές και συντελεστές των εκδηλώσεων, αλλά – φαντάζομαι – και στην ενδόμυχη ανάγκη των περισσότερων από εμάς να ξεφύγουμε από τη ρουτίνα της καθημερινότητας, να αναζωογονηθούμε με νέες συγκινήσεις, να ζεσταθούμε με σπίθες ομορφιάς.

 

Πηγή: Booksitting