24/10/1929: Το κραχ στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης είναι γεγονός. Πενήντα χιλιάδες επιχειρήσεις βάζουν λουκέτο, μόλις ο Dow Jones σημειώνει απώλειες 12,8% σε μία συνεδρίαση! Η «Μεγάλη Ύφεση» ξεκίνησε την 1η Αυγούστου του 1929 κι έληξε στις 28 Φεβρουαρίου του 1933.
***
Για όλους αυτούς τους λόγους, ο Φρίντμαν χαρακτήρισε τη σύγχρονη κεντρική τράπεζα του (εγγύτερου) μέλλοντος ως «μια στρατιά που διαθέτει μόνο το Σώμα Διαβιβάσεων». Ούτως ή άλλως, οι κεντρικές τράπεζες που στηρίζονται στις μεταβολές των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων για να διατηρήσουν τη σταθερότητα των τιμών στηρίζονται σε προβλέψεις που αφορούν στον πληθωρισμό των τιμών σε διάστημα τουλάχιστον δύο ετών στο μέλλον. Τα σήματα, λοιπόν, που διαβιβάζουν ίσως αποδειχθεί ότι είναι λανθασμένα αν οι ίδιες οι προβλέψεις είναι λανθασμένες.
Υπάρχουν αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι κεντρικές τράπεζες θα επιβιώσουν με την προϋπόθεση ότι ο κόσμος θα προτιμά την ανωνυμία των μετρητών αντί για το ανιχνεύσιμο ηλεκτρονικό χρήμα· με την προϋπόθεση ότι θα έχει ανάγκη τις τράπεζες για να τον βοηθούν να διακρίνει τη διαφορά μεταξύ μικρών και μεγάλων πιστοληπτικών κινδύνων, όταν διαθέτει το ενεργητικό του· και με την προϋπόθεση ότι οι κυβερνήσεις θα θέλουν να διακινδυνεύουν τα χρήματα των φορολογουμένων σε μια προσπάθεια ελέγχου των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων. Από την άλλη, αναγνωρίζεται το γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να καταστούν περιττές. Άλλωστε στο παρελθόν έγιναν πειραματισμοί με την «ελεύθερη τραπεζική δράση»: Στις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγου χάρη, το 19ο αιώνα. Είναι βέβαια απολύτως προφανές ότι το σύστημα δε λειτούργησε επιτυχώς.
Το Ομοσπονδιακό Αποθεματικό Σύστημα ιδρύθηκε πράγματι μετά την οικονομική κρίση του 1907, με την πεποίθηση ότι ένας δανειστής της ύστατης ανάγκης θα μεγιστοποιούσε τη σταθερότητα του αμερικανικού οικονομικού συστήματος. Ωστόσο, αξίζει να θυμηθούμε ότι, όπως είδαμε, η πολύ χειρότερη οικονομική κρίση που ρήμαξε την αμερικανική οικονομία μετά το 1929 είχε μεγάλη σχέση με την κατάχρηση των εξουσιών από την Κεντρική Τράπεζα. Είναι τουλάχιστον εύλογο ότι αν η αμερικανική νομισματική πολιτική δεν τελούσε υπό τον έλεγχο της Κεντρικής Τράπεζας, η Μεγάλη Ύφεση δε θα ήταν τόσο σοβαρή – κι αυτό δεν ισχύει αποκλειστικά για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Niall Ferguson, «Το πλέγμα του πλούτου», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 289-290.
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.