Μάχη του Στάλινγκραντ

19/11/1942: Στη Μάχη του Στάλινγκραντ, οι Σοβιετικοί κρατούν. Επιφέρουν σημαντικό πλήγμα στις ναζιστικές ορδές, δίδοντας ανάσα στις συμμαχικές δυνάμεις. Σύντομα, οι Σοβιετικοί, θα ξεκινήσουν την αντεπίθεσή τους.

***

Πολιορκίες και φρούρια

Αντίθετα προς τους Δυτικούς στρατούς, στις γερμανικές και σοβιετικές δυνάμεις η υποχώρηση ήταν κανονικά απαγορευμένη και διατάσσονταν να υπερασπιστούν τη θέση τους μέχρι θανάτου. Οι Γερμανοί και οι Σοβιετικοί στρατηγοί, όπως και οι κοινοί στρατιώτες, αντιμετώπιζαν τις σκληρότερες ποινές αν αγνοούσαν αυτές τις διαταγές. Ως αποτέλεσμα, στατικές μάχες γίνονταν συχνά εκεί όπου οι υπερασπιστές μιας θέσης δεν κατάφερναν να απαγκιστρωθούν όπως απαιτούσε η σωφροσύνη και καταδικάζονταν να την κρατήσουν για πάντα ή να χαθούν.

Μάχη του Στάλινγκραντ

Η Μάχη του Στάλινγκραντ διεξήχθη κατ’ αυτόν τον τρόπο. Η σοβιετική 62η Στρατιά του Τσουίκοφ που υπερασπιζόταν την πόλη, όταν δέχτηκε επίθεση, αρνήθηκε να αποσυρθεί στην ασφάλεια της απέναντι όχθης του Βόλγα. Η γερμανική 6η Στρατιά του Στρατηγού Πάουλους μπήκε συνεπώς στον πειρασμό να επιμείνει στην επίθεση, ακόμα κι όταν βρέθηκε επικίνδυνα εκτεθειμένη. Ο Ροκοσόφσκι ήρθε φυσικά σε βοήθεια του Τσουίκοφ, και οι Γερμανοί πολιορκητές βρέθηκαν πολιορκημένοι οι ίδιοι. Σ’ αυτήν την περίπτωση, οι κάτοικοι του Στάλινγκραντ γλίτωσαν τα χειρότερα, καθώς απομακρύνθηκαν σε μεγάλο ποσοστό.

Η πολιορκία του Λένινγκραντ, που διάρκεσε από το Σεπτέμβριο του 1941 ως τον Ιανουάριο του 1944, απεικονίζει αυτό το είδος τραγωδίας σε κολοσσιαία κλίμακα. Έγινε επειδή η σοβιετική πλευρά αρνήθηκε να αποσυρθεί από την πόλη σε αμυντικές γραμμές που μπορούσαν να κρατηθούν καλύτερα και επειδή ο Χίτλερ αρνήθηκε να επιτρέψει τη γενική επίθεση. Το αποτέλεσμα ήταν η στρατιωτική αποτελμάτωση. Ο πληθυσμός μειώθηκε σταδιακά από τους βομβαρδισμούς, το λιμό, το κρύο και τις αρρώστιες. Οι υπολογισμοί των θανάτων κυμαίνονται από 500.000 ως 1.000.000. Ο αθόρυβος ηρωισμός και η αυτοθυσία εξάρθηκαν σε μεγάλο βαθμό. Αλλά το κύριο γεγονός είναι ότι οι πολεμικοί ηγέτες και των δύο πλευρών δεν έδειξαν κανένα απολύτως έλεος για τους αθώους αμάχους του Λένινγκραντ.

H πολιορκία του «Φρουρίου Μπρεσλάου» φτάνει το Λένινγκραντ σε ένταση, αν και όχι σε διάρκεια. Άρχισε στα τέλη Ιανουαρίου του 1945, όταν ο Χίτλερ διέταξε κάποιες πόλεις της Σιλεσίας, μεταξύ των οποίων το Όπελν, το Γκλογκάου και το Μπρεσλάου, να κηρυχθούν επισήμως οχυρά. Ο τελευταίος γκαουλάιτερ του Μπρεσλάου, διέ­ταξε τότε όλες τις γυναίκες, τα παιδιά, τους ηλικιωμένους και τους αρρώστους να φύγουν αμέσως, αλλά, παρά τη θερμοκρασία των -20ο C, δεν τους έδωσε κανένα μεταφορικό μέσο. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι χάθηκαν στο δρόμο, μέσα στις νυχτερινές χιονοθύελλες, κατευθυνόμενοι στον πλησιέστερο σιδηροδρομικό σταθμό. (Ο γκαουλάιτερ έφυγε αργότερα με το τελευταίο αεροπλάνο και δεν τον ξαναείδε κανείς). Η φρουρά, πάντως, αυξήθηκε, κυρίως από τους άνδρες της Volkssturm και τους νεαρούς της Χιτλερικής Νεολαίας. Μια κεντρική λεωφόρος ισοπεδώθηκε με μπουλντόζες για να γίνει διάδρομος προσγείωσης και εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες-δούλοι (που πολλοί από αυτούς ήταν επιζώντες της Εξέγερσης της Βαρσοβίας) κρατήθηκαν από τα SS για να ενισχύσουν τις οχυρώσεις. Ο Κόκκινος Στρατός ολοκλήρωσε τον κλοιό γύρω από την πόλη, αποκλείοντας κάθε εφοδιασμό και ενίσχυση. Όμως, δεν έκανε πολλές σθεναρές προσπάθειες να την καταλάβει. Αντίθετα, την έπληττε με το πυροβολικό του αδιάκοπα και σκότωσε τους υπερασπιστές της αργά με χιλιάδες χτυπήματα. Μόνο το 10% περίπου απέμενε όταν έγινε τελικά η συνθηκολόγηση της πόλης, στις 6-7 Μαΐου. Στο μεταξύ ο Χίτλερ είχε αυτοκτονήσει, το ίδιο το Βερολίνο είχε πέσει και το Ράιχ δεν απείχε παρά λίγες μόνο ώρες από τον αφανισμό του.

Οι πολιορκίες συνήθως γίνονται αντιληπτές ως μέρος του μεσαιωνικού πολέμου, σε αντίθεση με το σύγχρονο. Προκαλούν τεράστιες απώλειες, ξεσπάσματα επιδημιών, οδυνηρούς θανάτους από την πείνα και την αφυδάτωση. Αναγκάζουν τον κόσμο να τρώει χορτάρια ή γάτες και σκύλους ή τα ίδια τα νεκρά παιδιά του. Κι όμως, στη φρικτότερη μορφή τους έγιναν στα μέσα του 20ού αιώνα.