Το βιβλίο «Ιστορία της νεότερης Ελλάδας» (εκδόσεις Ιωλκός, 2012), του Κώστα Χατζηαντωνίου, αναγνωστική συντροφιά εν όψει της ημέρας.
***
Η αναγέννηση του έθνους
Η μακρά χρονική περίοδος που αρχίζει με την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) και την κατάλυση των τελευταίων ελληνικών κρατών του Μεσαίωνα (του Δεσποτάτου του Μυστρά και της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας) και κλείνει με την Επανάσταση του 1821, είναι μία σκοτεινή αλλά και ηρωική περίοδος για τον ελληνισμό. Ένα αρχαίο έθνος, που μόλις έβγαινε από την αυτοκρατορική κοινοπολιτεία του, υπέκυψε στην ισχύ μιας νέας ασιατικής δύναμης, της οθωμανικής ορδής, που μερικούς αιώνες πριν είχε ξεκινήσει από τα οροπέδια του Τουράν. Παράλληλα, ορισμένα τμήματα του έθνους γνώριζαν μια άλλη κατοχή, τη λατινική.
Οι Έλληνες στερήθηκαν την πολιτειακή οργάνωση και την πρωτογενή εξουσία που το φυσικό δίκαιο της αυτοδιάθεσης απαιτεί για κάθε έθνος. Παρέμειναν ωστόσο συντεταγμένη κοινωνία, με ιστορική αυτοσυνειδησία, με γνώση της αυτονομίας και της ενότητάς τους. Βασικά στοιχεία που συνέβαλαν σε αυτό ήταν η ορθόδοξη πίστη και λατρεία, η ελληνική γλώσσα, οι κοινότητες και οι συντεχνίες στις οποίες ήταν οργανωμένοι οι υπόδουλοι. Όλα τούτα θωράκιζαν την ιστορική μνήμη του έθνους, ενίσχυαν μια αντοχή αξιοθαύμαστη, ενέπνεαν πράξεις διαρκούς αντίστασης και διαμόρφωναν μια εν δυνάμει επαναστατική συνείδηση. Με αυτό τον τρόπο, αφού το έθνος επιβίωσε τους δύο πρώτους δύσκολους αιώνες, μπόρεσε να προχωρήσει στην ηθική, υλική και πνευματική αναγέννηση του 18ου αιώνα, την αναγέννηση που άνοιξε το δρόμο στην απελευθέρωση.
«Ιστορία της νεότερης Ελλάδας», Κώστας Χατζηαντωνίου, εκδ. Ιωλκός, σελ. 13-14.
***