Η Βάσω Σπηλιοπούλου για το «Κόκκινο κουκούλι» | Bookpress

Η συγγραφέας Βάσω Σπηλιοπούλου στο Bookpress για τη συλλογή διηγημάτων της, «Κόκκινο κουκούλι» (εκδόσεις Ιωλκός, 2023).

 

5 λεπτά με τη Βάσω Σπηλιοπούλου

 

Πέντε λεπτά με μια συγγραφέα. Σήμερα, η Βάσω Σπηλιοπούλου με αφορμή τη συλλογή διηγημάτων της «Κόκκινο κουκούλι» (εκδ. Ιωλκός).

Επιμέλεια: Book Press

 

Ποιο ήταν το πρώτο διήγημα της συλλογής που γράψατε και πώς καταλήξατε στη γενικότερη ιδέα που τα συνέχει;

Πρώτο διήγημα ήταν το «Κόκκινο κουκούλι». Δεν προηγήθηκε όμως η ιδέα του να φτιάξω μια τέτοια σειρά κειμένων και ακολούθησαν τα διηγήματα. Το θέμα της δυσλειτουργικής οικογένειας, που αντί να προστατεύει –όπως το κουκούλι το έντομο– και να βοηθά στην υγιή ανάπτυξη των μελών της, τα εγκλωβίζει σε ρόλους και τα εμποδίζει να ενηλικιωθούν, με απασχολούσε χρόνια. Εκφραζόταν κατά καιρούς λογοτεχνικά με τη μορφή ενός μικρότερου ή μεγαλύτερου διηγήματος και κάποια στιγμή υπήρχε πλέον αρκετό υλικό που το διέτρεχε ένα νήμα, το συνείχε, όπως λέτε κι εσείς, μια γενικότερη ιδέα. «Οι επιπτώσεις που πιθανόν υπάρχουν στη ζωή κάποιου που γεννιέται και μεγαλώνει στο δυστοπικό περιβάλλον μιας δυσλειτουργικής οικογένειας». Θα μπορούσε ίσως να γίνει βιβλίο αυτό το υλικό, σκέφτηκα. Και με την βοήθεια των εκδόσεων Ιωλκός έγινε το Κόκκινο κουκούλι.

Αν όμως τι γονιός θα γίνει κάποιος έχει να κάνει με το παράδειγμα που παίρνει από τον δικό του γονιό, όπως υποστηρίζουν μερικοί ειδικοί, πόσες γενιές φέρουν τελικά ευθύνη;

Η πρώτη ιστορία, που δίνει και τον τίτλο στη συλλογή, αφορά μια μητέρα που έχει εγκλωβιστεί στον ρόλο της κόρης και αδυνατεί να ωριμάσει πραγματικά. Πώς μοιράζονται οι ευθύνες γι’ αυτό το «οικογενειακό καμίνι»;

Δύσκολο να καταμερίσει κανείς ευθύνες. Για μένα η κόρη έχει οπωσδήποτε ευθύνη που βολεύτηκε στην «ασφυκτική αγκαλιά» –τίτλος άλλου διηγήματος– της μητέρας της κι απέφυγε να αναλάβει τις δυσκολίες και τα ρίσκα που επιφυλάσσει το μεγάλωμα, η πορεία προς την ωριμότητα. Από την άλλη πάλι, όταν χτίζεται μια τόσο στενή σχέση γονιού-παιδιού από μικρή ηλικία, όταν ο γονιός κρατά το παιδί κοντά του με προνόμια, δώρα, υποσχέσεις, πόσο εύκολο είναι να αποκτήσει αυτό αργότερα επίγνωση της θέσης του και των κινδύνων, ώστε να αποφασίσει ν’ αλλάξει πορεία; Ισχυρίζομαι λοιπόν πως οι περισσότερες ευθύνες στο «οικογενειακό καμίνι» αναλογούν στους γονείς; Αν όμως τι γονιός θα γίνει κάποιος έχει να κάνει με το παράδειγμα που παίρνει από τον δικό του γονιό, όπως υποστηρίζουν μερικοί ειδικοί, πόσες γενιές φέρουν τελικά ευθύνη; Και πόσο αντικειμενική είμαι εγώ, ως κόρη που άργησε να ενηλικιωθεί ουσιαστικά;

Πέραν της συγγραφικής σας ιδιότητας, είστε καθηγήτρια Φυσικών Επιστημών. Μιας και έρχεστε καθημερινά σε επαφή με παιδιά κι εφήβους, τι λέει η πείρα σας, είναι η απουσία της οικογένειας ή η υπερβολική παρουσία της που προκαλεί τα περισσότερα προβλήματα;

Και τα δύο προκαλούν πιστεύω προβλήματα στη διαμόρφωση του χαρακτήρα ενός παιδιού ή ενός εφήβου. Η απουσία του γονιού –σωματική ή συναισθηματική–εκτός από τη θλίψη ή το άγχος που γεννά στο παιδί, θεωρώ πως του δίνει την αίσθηση ότι δεν είναι σημαντικό και το κάνει να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, με όλες τις αρνητικές συνέπειες που συνεπάγεται αυτό για τη μετέπειτα ζωή του. Πολύ φοβάμαι πως μερικές φορές γίνεται αιτία ακόμα και για παραβατική συμπεριφορά. Από την άλλη, η υπερπροστασία, νομίζω πως είτε δημιουργεί άτομα φοβισμένα κι αναποφάσιστα που διστάζουν να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους, είτε προσωπικότητες που μόλις αποκτήσουν κάποια αυτονομία, δραπετεύουν από την καταπίεση υιοθετώντας επικίνδυνες συμπεριφορές.

Γενικότερα, πρώτα σκέφτεστε μια πλοκή ή έναν χαρακτήρα; Ποιος είναι ο οδηγός σας όταν γράφετε;

Άλλοτε προηγείται το ένα, άλλοτε το άλλο ή προκύπτουν και τα δυο μαζί. Συχνότερα όμως, πρώτα με ελκύει ένας χαρακτήρας, με εμπνέει κατά κάποιον τρόπο και μετά ξετυλίγεται στο νου μου και η πλοκή. Οδηγός μου είναι συνήθως η πραγματικότητα. Για τα πρόσωπα, τα γεγονότα, τον περίγυρο, ατομικό ή συλλογικό.

Ανάμεσα στα αληθινά γεγονότα και την επινόηση, που γέρνει η πλάστιγγα;

Η πλάστιγγα για μένα γέρνει εμφανώς προς τα αληθινά γεγονότα. Όσο για την επινόηση, που ασφαλώς υπάρχει σε ένα διήγημα ή σ’ ένα μυθιστόρημα –η φαντασία εξάλλου είναι κομμάτι όλων μας, είτε γράφουμε, είτε όχι– στη δική μου λογοτεχνική ματιά, οφείλει να υπηρετεί το πρώτο ζητούμενο.

 

Πηγή: Bookpress