Γεννήθηκε ο Νίκος Σκαλκώτας

9/3/1904: Έρχεται στη ζωή ο σπουδαίος συνθέτης και βιρτουόζος του βιολιού, Νίκος Σκαλκώτας.

***

Βεβαίως, στην περίπτωση του Νίκου Σκαλκώτα οι παραγωγοί του Χόλιγουντ, αν σκέφτονταν μια ταινία για τη ζωή του, θα μπορούσαν ανέτως να αφεθούν στην, οργιώδη ή μη, φαντασία των σεναριογράφων. Καθώς τα στοιχεία της ιστορικής αλήθειας είναι λιγοστά, οι άνθρωποι που θα μπορούσαν να πουν, με το χέρι στην καρδιά, πώς πραγματικά γνώρισαν τον Έλληνα συνθέτη είναι ελάχιστοι και οι μύθοι που τον περιβάλλουν αμέτρητοι.

Tα εκατόν εβδομήντα μικρά και μεγάλα έργα του, που έγραψε στα είκοσι πέντε δημιουργικά χρόνια της σύντομης ζωής του (1904-1949), με «ταχύτητα» και «ευκολία» ανάλογη ίσως του Μότσαρτ, ως προς την ευχέρεια και τη μετάδοση της σύλληψης στην παρτιτούρα, αποτελούν, όπως και ο βίος του, τα μεγάλα αινίγματα που μας άφησε για να λύσουμε. Τα κλειδιά για έναν ιδιότυπο μουσικό κόσμο, μοναδικό (αυτή είναι η λέξη-κλειδί) στην ιστορία της μουσικής, τουλάχιστον του 20ού αιώνα.

Γιατί ο Νίκος Σκαλκώτας, όσο και αν το όνομα του και το έργο του έχουν περάσει σε όλα τα μουσικά λεξικά του κόσμου (όπως και των άλλων μεγάλων Ελλήνων: της Μαρίας Κάλλας, του Δημήτρη Μητρόπουλου, του Γιάννη Χρήστου, του Ιάννη Ξενάκη και λίγων ακόμη), ήταν και παραμένει ο «μεγάλος άγνωστος».

Το γεγονός ότι η τάση για απομόνωση του λιγομίλητου μουσικού και η μη ευρεία αποδοχή της θεωρούμενης ως στρυφνής μουσικής του, από την ελληνική κοινωνία του Μεσοπολέμου και της περιόδου του Εμφυλίου, δεν του έδωσε τη δυνατότητα να ακούσει ζωντανά όλον αυτό τον όγκο της μουσικής του δημιουργίας, προσθέτει απλώς λίγη ακόμη μυστηριακή γοητεία στον «μεγάλο άγνωστο»

Οι «κλειδοκράτορες» της αίθουσας με τα μουσικά αινίγματα του Νίκου Σκαλκώτα (με προεξάρχοντα κάποτε τον αείμνηστο πρόεδρο της «Εταιρείας Φίλων Σκαλκώτα», μουσικολόγο Γιάννη Γ. Παπαϊωάννου), διατήρησαν θαρραλέα μεν την ηχητική κληρονομιά του, προέβαλαν, όμως, σε πολλές περιπτώσεις, κυρίως, το έργο που ταίριαζε στη δική τους αντίληψη περί του μουσικού σύμπαντος και της πρωτοπορίας. Ο μύθος του, μάλιστα, στα μάτια τουλάχιστον των συμπατριωτών του Ελλήνων, πήρε σιγά-σιγά τη μορφή του «ατεκμηρίωτα σημαντικού, πλην τόσο στρυφνού και δύσκολου συνθέτη». Και ο «μεγάλος άγνωστος» έγινε αδίκως… γνωστός μόνον για το μυστήριο και τη μουσική ιδιοτροπία του, που δεν «μπορεί» να ελκύσει το ευρύ κοινό.

Παύλος Ηλ. Αγιαννίδης, «Με μουσικές εξαίσιες, με φωνές», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 14-15.