Έναρξη Α΄ Εθνοσυνέλευσης Επιδαύρου

20/12/1821: Έναρξη Α΄ Εθνοσυνέλευσης Επιδαύρου. Συντάσσεται το πρώτο Σύνταγμα της (επαναστατημένης) Ελλάδας.

***

Στις 20 Δεκεμβρίου 1821 άρχισε τις εργασίες της στο χωριό Πιάδα, στα περίχωρα της αρχαίας Επιδαύρου, η Α΄ Εθνική Συνέλευση. Εξήντα αντιπρόσωποι του έθνους, υπό την προεδρία του Αλ. Μαυροκορδάτου, θα διακήρυσσαν την επίσημη επιστροφή στον πολιτικό χάρτη του κόσμου. Απουσίαζαν ωστόσο πληρεξούσιοι από τη Βόρεια Ελλάδα, την Κρήτη, τις Κυκλάδες, τις Σποράδες και τα Δωδεκάνησα, αλλά και οι κορυφαίες στρατιωτικές προσωπικότητες (Υψηλάντης, Κολοκοτρώνης, Ανδρούτσος, Νικηταράς). Εντούτοις ο ενθουσιασμός για το γεγονός της πολιτικής αποκατάστασης του νέου ελληνισμού υπερκάλυπτε κάθε ένταση, κάθε ανησυχία και κάθε πικρία.

Την 1η Ιανουαρίου 1822 η 12μελής Επιτροπή, στην οποία η Συνέλευση ανέθεσε να οργανώσει την εθνική Βουλή, υπέβαλε το κείμενο του Προσωρινού Πολιτεύματος της Επιδαύρου. Την Επιτροπή αποτελούσαν τρεις παραστάτες από κάθε περιοχή: Θ. Νέγρης, Γ. Αινιάν, Δρ. Μανσόλας (Ανατολική Στερεά), Ι. Ορλάνδος, Π. Σκυλίτσης-Ομηρίδης, Αν. Μοναρχίδης (νησιά), Αλ. Μαυροκορδάτος, Ι. Κωλέττης, Φ. Καραπάνου (Δυτική Στερεά), Παλαιών Πατρών Γερμανός, Π. Νοταράς, Αθ. Κανακάρης (Πελοπόννησος). Σημαντική βοήθεια στην κατάρτιση του πολιτεύματος έδωσε ο φιλέλληνας Βικέντιος Γκαλίνα. Στην προτασσόμενη διακήρυξη αναφερόταν: Το ελληνικόν έθνος, το υπό την φρικώδη Οθωμανικήν δυναστείαν, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας, και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον διά των νομίμων Παραστατών του, εις Εθνικήν συνηγμένων Συνέλευσιν, ενώπιον Θεού και ανθρώπων, την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν.

Οι ιδέες του δημοκρατικού εθνικισμού και του φιλελευθερισμού, οι αρχές της Γαλλικής Επανάστασης, η αντιαπολυταρχική διάθεση αλλά και η πολυαρχική εξουσία χαρακτήριζαν το πολίτευμα αυτό. Οι επαναστάτες αποσαφήνιζαν τα κίνητρά τους που ήταν διττά. Εθνική Αποκατάσταση – Φυσικό Δίκαιο: Ο κατά των Τούρκων πόλεμος ημών, μακράν του να στηρίζεται εις αρχάς τινάς δημαγωγικάς και στασιώδεις ή ιδιωφελείς μέρους τινός του σύμπαντος Ελληνικού Έθνους σκοπούς, είναι πόλεμος εθνικός, πόλεμος Ιερός, πόλεμος του οποίου η μόνη αιτία είναι η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής, τα οποία ενώ την σήμερον όλοι οι ευνομούμενοι και γειτονικοί λαοί της Ευρώπης τα χαίρουσιν, από ημάς μόνον η σκληρά και απαραδειγμάτιστος των Οθωμανών τυραννία επροσπάθησε με βίαν ν’ αφαιρέση και εντός του στήθους ημών να πνίξη (…) Δίκαια τα οποία η φύσις ενέσπειρεν, βαθέως εις την καρδίαν των ανθρώπων (…) τυραννία δεν δύναται να τα εξαλείψη…

Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 63-64.