Έφυγε από τη ζωή ο Κώστας Κρυστάλλης

Γεννήθηκε το 1868 στο Συρράκο της Ηπείρου. Ο πατέρας του, Δημήτριος Κρυστάλλης, παλιός τσέλιγκας και αργότερα εμπορευόμενος στα Γιάννινα. Ήταν γνωστός σ’ ολόκληρη την Ήπειρο για τον πατριωτισμό του και τη φιλανθρωπία του, την οποία μετέδωσε στον γιο του Κωνσταντίνο. Τα πρώτα του γράμματα τα διδάχτηκε στο χωριό του και στα Γιάννινα, όπου μετακόμισε με τον πατέρα του μετά τον πρόωρο θάνατο της μητέρας του. Νεαρός ακόμη βοηθούσε τον πατέρα του στη δουλειά του, το εμπόριο. Ταυτόχρονα ταξίδευε σε ολόκληρη την Ήπειρο και συγκέντρωνε λαογραφικό υλικό, το οποίο έγινε πολύτιμη πηγή για το μετέπειτα έργο του.

Σκιαί του Άδου

Μαθητής γυμνασίου στα Γιάννινα δημοσίευσε το πατριωτικό ποίημα «Σκιαί του Άδου» (1886) το οποίο είναι επηρεασμένο από τον Βαλαωρίτη και το έργο του Ζαλοκώστα «Σκιές του Φαλήρου». Το έργο απηχούσε την πίκρα του ποιητή για τη μη ενσωμάτωση της πατρίδας του στην ελεύθερη Ελλάδα. Το γεγονός αυτό έγινε αιτία να διωχθεί από την τουρκική αστυνομία. Ο ποιητής κατέφυγε στην Αθήνα, όπου έζησε μέσα σε σκληρή βιοπάλη – εργάστηκε κυρίως ως τυπογράφος – γράφοντας νύχτα τους στίχους του.

Από τα 1890 ο Κρυστάλλης είχε αρχίσει να συνεργάζεται με περιοδικά και εφημερίδες της εποχής του, όπως Σάλπιγξ, Αττικόν Μουσείον, Νέα εφημερίς, Χρόνος των Αθηνών, Εβδομάς κ.ά. Στα έντυπα αυτά δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα, τα οποία η Εστία δε δέχεται να δημοσιεύσει. Στην εφημερίδα Εβδομάς αρχίζει να δημοσιεύει αναμνήσεις, άρθρα, διηγήματα και μελέτες για την Ήπειρο, τα οποία έχουν τον τίτλο «Ηπειρωτικαί Αναμνήσεις». Το 1891 δημοσιεύει τη μελέτη «Βλάχοι της Πίνδου», που περιέχει αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία και εικόνες από την παιδική του ζωή στο χωριό του. Την εποχή αυτή ο Κρυστάλλης έχει γίνει γνωστός στους φιλολογικούς κύκλους της Αθήνας. Αυτοί, όμως, του αρνούνται την ποιητική του αξία.

Πεζογραφήματα

Πέρα από την ποίηση ασχολήθηκε ακόμα με το διήγημα και δημοσίευσε τη συλλογή «Πεζογραφήματα» (1894). Σ’ αυτη τη συλλογή βλέπουμε τη νοσταλγία για τη χαμένη πατρίδα και την απλότητα της βουνίσιας ζωής.

Υπάρχουν όμως και άλλες συλλογές, μελέτες, ηθογραφίες και ταξιδιωτικές εντυπώσεις που δεν εκδόθηκαν ποτέ, είτε γιατί δεν ολοκληρώθηκαν είτε γιατί χάθηκαν ή για άλους λόγους. Ανάμεσα σ’ αυτά ξεχωρίζουμε το ανολοκλήρωτο ποιμενικό δράμα «Γκόλφω» και μια συλλογή έντεκα διηγημάτων με τίτλο «Παλιά μου χρόνια». Ακόμη, δύο μελέτες για τον Κοσμά τον Αιτωλό, επίσης μία για την βλάχικη γλώσσα.

Πέθανε μόλις 26 ετών. Στο έργο του οι μελετητές διακρίνουν την έντονη επίδραση του Βαλαωρίτη και του δημοτικού τραγουδιού.

Πηγή: ΠΟ.Θ.Ε.Γ