31/10/1922: Σε κλίμα ήττας και τραγικότητας, λόγω Μικρασιατικής Καταστροφής, ξεκινά η «Δίκη των Έξι» (Γούναρης, Θεοτόκης, Μπαλτατζής, Πρωτοπαπαδάκης, Στράτος, Χατζηανέστης) ως υπαιτίων της.
***
Στις 6 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε η σύσταση Ανακριτικής Επιτροπής και στις 9 Οκτωβρίου ένα εντυπωσιακό συλλαλητήριο 150.000 λαού διατράνωνε τη στήριξή του στο έργο της Επανάστασης. Μίλησαν ο πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βρεττός, ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Αθηνών Τυπάλδος και εκ μέρους της Επανάστασης οι Γονατάς και Πλαστήρας.
Τρεις μέρες αργότερα ανακοινώθηκε η σύσταση έκτακτου στρατοδικείου για τη δίκη των υπευθύνων της καταστροφής. Η Ανακριτική Επιτροπή (Θ. Πάγκαλος, Χ. Λούφας, Ι. Καλογεράς) υπέβαλε στις 24 Οκτωβρίου το παραπεμπτικό πόρισμα για τους Δημήτριο Γούναρη, Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη, Γεώργιο Μπαλτατζή, Νικόλαο Στράτο, Νικόλαο Θεοτόκη, Γεώργιο Χατζανέστη, Ξενοφώντα Στρατηγό και Μιχαήλ Γούδα με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Κατηγορούνταν ότι εκουσίως και εκ προθέσεως υποστήριξαν την εισβολή ξένων (τουρκικών) στρατευμάτων στο ελληνικό έδαφος, κατηγορία που θεμελιωνόταν σε δεκαπέντε ενέργειες που συνέτειναν σε αυτή την πράξη.
Μεταξύ αυτών αναφέρονταν: η επαναφορά του Κωνσταντίνου, παρά τις προειδοποιήσεις των Δυνάμεων για έκπτωση της Ελλάδας από τη συμμαχία και οικονομικό αποκλεισμό. Η μη υπόδειξη, μετά την επιστροφή του, να παραιτηθεί και, αντίθετα, η σε αυτόν ανάθεση της αρχηγίας του Στρατού, στον οποίο τοποθετήθηκαν επικεφαλής απειροπόλεμα και άχρηστα στελέχη. Η διεξαγωγή των επιχειρήσεων του 1921 με τέτοια τακτική που θα προκαλούσε αναπόφευκτα ήττες, απώλειες και κλονισμό του ηθικού. Ο διορισμός ως αρχιστρατήγου του Χατζανέστη, γνωστού ανισορρόπου και διαλυτικού στοιχείου. Η αποδυνάμωση του μετώπου πριν από την επίθεση με αποστολή δυνάμεων στη Θράκη και μια σειρά άλλων ενεργειών.
Η δίκη άρχισε στις 31 Οκτωβρίου 1922 με πρόεδρο του στρατοδικείου τον υποστράτηγο Αλ. Οθωναίο. Επαναστατικοί επίτροποι ήταν ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Α. Γεωργιάδης και οι συνταγματάρχες Ν. Γρηγοριάδης και Ν. Ζουρίδης. Η διαδικασία απέδειξε με σαφήνεια ότι η στρατιωτική ευθύνη για την κατάρρευση του μετώπου βάρυνε αποκλειστικά τη μετανοεμβριανή ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων και ειδικά της περιόδου Χατζανέστη. Ο τέως αρχηγός της Στρατιάς Αναστ. Παπούλας και βασιλόφρονες επιτελείς στήριξαν την κατηγορία αυτή. Αποδείχθηκε επίσης ότι η διπλωματική, στρατιωτική και οικονομική αδυναμία της Ελλάδας ήταν αποτέλεσμα της ρήξης με την Αντάντ, που επέφερε η επιστροφή του Κωνσταντίνου. Κυρίως όμως στην απόφαση θα βάραιναν η πολιτική βούληση και η λαϊκή αξίωση για τιμωρία αυτών που είχαν οδηγήσει, από ανικανότητα έστω, στην καταστροφή, θέτοντας το ατομικό και κομματικό συμφέρον υπεράνω του έθνους.
Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 448-449.
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.