25/12/1914: Ακόμη και τα όπλα του φρικτού Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου σίγησαν εν όψει της γέννησης του Θεανθρώπου. Εκατέρωθεν των στρατευμάτων επιβάλλεται εκεχειρία λόγω των Χριστουγέννων. Αμέσως μετά η μάχη ξεκινά εκ νέου…
***
Δεδομένων των φρικτών συνθηκών που έπρεπε να υπομένουν οι στρατιώτες, αυτό που προκαλεί την μεγαλύτερη έκπληξη απ’ όλα σε σχέση με τον πόλεμο, είναι ίσως το ότι η στρατιωτική πειθαρχία δεν κατέρρεε πολύ συχνότερα ή δεν κατέρρευσε νωρίτερα απ’ ό,τι έγινε τελικά. Δυσανάλογη προσοχή έχει δοθεί στις περίφημες άτυπες ανακωχές των Χριστουγέννων του 1914 όταν Βρετανοί και Γερμανοί στρατιώτες συναδελφώθηκαν στη νεκρή ζώνη. Και ακόμη περισσότερο στο αποκαλούμενο σύστημα του «ζήσε και άσε τους άλλους να ζήσουν», που αναπτύχθηκε σε ορισμένους τομείς του Δυτικού Μετώπου το 1914 και το 1915. Κυρίως, ήταν σιωπηρές συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός κατά τη διάρκεια των γευμάτων ή κατά τη διάσωση τραυματισμένων. Υιοθετήθηκε ένα σύστημα «μία σου και δύο μου», σύμφωνα με το οποίο για κάθε απρόκλητη βολή θα ανταποδίδονταν ως αντίποινα δύο.
Οι εχθρικές βραδινές περίπολοι θα απέφευγαν προσεκτικά η μία την άλλη στη νεκρή ζώνη. Οι ελεύθεροι σκοπευτές σταμάτησαν να πυροβολούν για να σκοτώσουν, για να μην πούμε ότι σταμάτησαν εντελώς να πυροβολούν. Αργότερα, όταν ήρθαν επιτελικές εντολές για να ξαναρχίσουν οι εχθροπραξίες, η βία απλώς ακολουθούσε «ένα τελετουργικό». Αυτά τα φαινόμενα έχουν αναφερθεί από κοινωνιολόγους και ακόμα και δαρβινιστές βιολόγους αντιστοίχως ως απόδειξη της ετοιμότητας των ανθρώπινων όντων να συνεργαστούν και της αποφασιστικότητας των «εγωιστικών» γονιδίων των ατόμων να αποφύγουν τον αφανισμό.
Δυστυχώς για τις τόσο κομψές αυτές θεωρίες, τέτοιες συμπεριφορές δε διαδόθηκαν. Αν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος πράγματι έμοιαζε με το περίφημο επαναλαμβανόμενο παιχνίδι τού «Διλήμματος του Αιχμαλώτου», τότε για το μεγαλύτερο μέρος της διάρκειας του πολέμου και οι δύο πλευρές του αυτομολούσαν επίμονα. Ένας από τους Γκόρντον Χαϊλάντερς εξέφρασε τη γνώμη πολλών στρατιωτών όταν, γυρίζοντας από μια χριστουγεννιάτικη εκεχειρία, πασπάτευε με τα δάχτυλά του την ξιφολόγχη του και μουρμούριζε: «Δεν τους εμπιστεύομαι αυτούς τους μπάσταρδους».
Niall Ferguson, «Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 621-623.
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.