16/3/1888: Έρχεται στη ζωή ο Κοσμάς Πολίτης, πεζογράφος και μεταφραστής, από τους σημαντικότερους της γενιάς του ’30. Τα χαρακτηριστικότερα έργα του είναι τα μυθιστορήματα Eroïca (1938) και Στου Χατζηφράγκου (1962).
***
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
«Αυτοκράτορες και βασιλιάδες, δούκες και μαρκήσιοι, κόμητες, ιππότες και απλοί πολίτες, και όλοι όσοι επιθυμείτε να μάθετε για τις διάφορες ανθρώπινες φυλές και για τα παράξενα στις διάφορες περιοχές του κόσμου, πάρετε αυτό το βιβλίο και βάλετε να σας το διαβάσουν… Γιατί πρέπει να ξέρετε πως από τότε που ο Κύριος ο Θεός ημών έπλασε με τα ίδια Του τα χέρια τον προπάτορά μας Αδάμ, ως σήμερα, κανένας άνθρωπος, Χριστιανός ή ειδωλολάτρης, Τάρταρος ή Ινδός, ή οποιασδήποτε φυλής, δε γνώρισε ή εξερεύνησε τόσα πολλά από τα διάφορα μέρη του κόσμου και τα μεγάλα θαύματα του, όσο ο Μεσέρ Μάρκο Πόλο».
Έτσι αρχίζει τον πρόλογο του Βιβλίου του ο Μάρκο Πόλο – ή μάλλον, ο Μεσέρ Ρουστικέλλο, γιατί το ύφος του είναι γνωστό από τις «ρομάντσες» που έχει γράψει. Θυμίζει λιγάκι πανηγυριώτικη παράγκα. («Εδώ, κύριοι, το περίεργο τέρας…») αλλά ευτυχώς το παρατάει σε λίγο, και μάλιστα παίρνει ένα ύφος λιτό, σχεδόν απλοϊκό. Μ’ αρέσει και το «βάλετε να σας το διαβάσουν», που δείχνει τη στάθμη του αναλφαβητισμού εκείνης της εποχής σε όλες τις τάξεις.
Λοιπόν, οι δυο αδελφοί Πόλο, ο Μεσέρ Νικολό κι ο Μεσέρ Μαφφέο, ξεκίνησαν το 1260 από τη Βενετία για την Κωνσταντινούπολη (που την κατείχαν τότε οι Φράγκοι) για εμπορικές τους εργασίες. Ο Νικολό άφησε στη Βενετία τη γυναίκα του και τον εξάχρονο γιο του Μάρκο.
Οι Πόλο είχαν εμπορικό πρακτορείο και στο Σουντάκ της Κριμαίας (που όπως είπαμε αποτελούσε μέρος της Μογγολικής Αυτοκρατορίας). Αποφάσισαν να παν κι εκεί για τις δουλειές τους και πραγματοποίησαν το ταξίδι τους με καράβι, μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Το εμπόρευμα που πήραν μαζί τους ήταν διαμαντικά, φαίνεται όμως πως δε βρήκαν καλή «πιάτσα» στο Σουντάκ, κι έτσι τράβηξαν ανατολικά κι έφτασαν στο Σαράι, κοντά στις εκβολές του Βόλγα στην Κασπία Θάλασσα. Το Σαράι ήταν έδρα του Μπάρκα Χαν, του Μογγόλου αντιβασιλέα της Νότιας Ρωσίας. Εδώ πούλησαν τα διαμαντικά με κέρδος 100%, αγόρασαν άλλο εμπόρευμα, που κι αυτό το μοσχοπούλησαν σε διάφορα μέρη.
Θέλησαν τότε να γυρίσουν πίσω από τον ίδιο δρόμο, αλλά στο μεταξύ η εσωτερική Μογγολική ειρήνη είχε διαταραχτεί από αντιζηλίες μεταξύ του Μπάρκα Χαν και του Μογγόλου αντιβασιλέα της Ανατολής, του Χουλάγκου Χαν. Γίνονταν μάχες προς εκείνη την κατεύθυνση, κι έτσι οι Πόλο προτίμησαν να συνεχίσουν το δρόμο τους ανατολικά, μια και δε μπορούσαν να γυρίσουν στην Κωνσταντινούπολη. Πέρασαν το Βόλγα, διασχίσανε τη στέπα, που την κατοικούσαν Μογγόλοι, σε τσαντίρια, κι έφτασαν στη Μπουχάρα, πρωτεύουσα του Μπαράκ Χαν, Μογγόλου αντιβασιλέα της Περσίας. Ήταν μια «μεγάλη και ωραία πόλη» και όπως δεν μπορούσαν να παν ούτε μπρος ούτε πίσω, έμειναν εδώ τρία χρόνια.
Τότε, κάποια μέρα του 1265, έφτασε στη Μπουχάρα ένας απεσταλμένος που Χουλάγκου προς τον επικυρίαρχό του Χαχάνο Κουμπλάι, που έδρευε, όπως έχομε πει, στο Χαν Μπαλίκ, δηλαδή στο Πεκίνο. Γνωρίστηκε με τους Πόλο, και σαν έμαθε πως είναι έμποροι, τους πρότεινε να τους πάρει μαζί του στο Πεκίνο.
Κοσμάς Πολίτης, «Μάρκο Πόλο», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 35-37.