Kριτική του λογοτέχνη-κριτικού Κωνσταντίνου Μπούρα για την ποιητική συλλογή «Παλιρροϊκό κλείδωμα», της Ευδοκίας Ζορπίδου, δημοσιευμένη στο Fractal.
***
«Κι όμως / κάθε μέρα ξημερώνει…»
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας //
Ευδοκία Ζορπίδου, «Παλιρροϊκό Κλείδωμα», Εκδόσεις Ιωλκός, Αθήνα Ιούλιος 2023, σελ. 96,
Διαβάζουμε σε αυτό το ιδιαίτερα προσεγμένο και αριστοτεχνικά επιμελημένο βιβλίο:
« Η Ευδοκία Ζορπίδου γεννήθηκε το 1975 στη Λευκωσία της Κύπρου. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κι έκανε μεταπτυχιακό στη Συστηματική Φιλοσοφία. Εργάζεται ως φιλόλογος σε λύκειο της Λευκωσίας. Ποιήματά της έχουν δημοσιευθεί στον Τύπο σε Κύπρο και Ελλάδα κι έχουν διακριθεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Το Παλιρροϊκό κλείδωμα είναι η δεύτερη ποιητική της συλλογή. Η πρώτη της ποιητική συλλογή, με τίτλο Ροές και θρομβώσεις, εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ιωλκός, το 2021. Είναι μέλος του ΔΣ της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου».
Η επιστημονική (φιλολογική) κατάρτιση σε συνδυασμό με την λογιοσύνη και την ποιητική ευφυία προσδίδει μία κατά το μάλλον ή ήττον αυθεντική λαϊκότητα σε αυτό το πόνημα [με την έννοια του ευπρόσιτου, του προσφιλούς, του φιλόξενου – ο «επαρκής αναγνώστης» νιώθει ότι πλέει σε οικεία χωρικά ύδατα].
Ας περιηγηθούμε αυτή την ποιητική συλλογή ως ένα αξιοζήλευτα καλλιεργημένο χωροχρονικό πεδίο υψηλής ψαθυρότητας.
Ήδη ο τίτλος Παλιρροϊκό Κλείδωμα εμπεριέχει μία αντίθεση: η αποκρυσταλλωμένη κίνηση σπανίως κλειδώνεται σε ταξινομημένους κύβους. Η ρευστότητα δεν περιορίζεται στον χωροχρόνο αλλά κινείται ευτάκτως προς όλες τις κατευθύνσεις ακολουθώντας αδήριτους (αν και αγνώστους σ’ εμάς) συμπαντικούς νόμους.
Ο υπότιτλος «Ποιήματα» κι όχι «Ποίηση» καταδεικνύει την αποσπασματικότητα και την συλλεκτικότητα τού εγχειρήματος.
Η αφιέρωση «Στην οικογένειά μου» είναι σεμνή, λιτή, ακριβόλογη, δίκαιη… Ακόμα και το Σίγμα κεφαλαίο έχει σημασία.
Το πρώτο ποίημα με τον ευθύ τίτλο «ΑΚΟΥΣ;» [κεφαλαία, σαν κραυγή] στη σελίδα 9:
Τυλίγω στον καρπό μου ασημένια φεγγάρια
Φτύνω τ’ αστέρια στον κόρφο μου
μην τα ματιάξω
και χαθούν
Κι όμως
κάθε μέρα ξημερώνει…
Το εναρκτήριο λάκτισμα δίνει και τον τόνο, την θεματολογία και καθορίζει την υφολογία τής ρυθμικής συνδημιουργικής ανάγνωσης από τον επαρκή μελετητή των ποιητικών φαινομένων.
Όταν ερευνούμε συστηματικά το γίγνεσθαι καταδυόμεθα κάτω από το φαίνεσθαι τής περιρρέουσας ατμόσφαιρας και πλειοδοτούμε υπέρ μίας αναστάσεως των εποχών που είχε και λόγο και βήμα κοινωνικό η δραματική ποίηση.
Γιατί περί δραματικότητος πρόκειται (και μάλιστα τραγικής) η περιθωριοποίηση γνήσιων ποιητικών φωνών και η ελαχιστοποίηση τής επιρροής τους στην ιριδίζουσα πομφόλυγα τού παραισθητικού καταναλωτισμού μας.
Η πραγματική όμως επίδραση στην ουσία τού πανανθρώπινου πολιτισμού είναι διαχρονική, δεν προσμετράται και δεν επιμετριέται με τωρινά μέτρα και σταθμά.
Γι’ αυτό λοιπόν συνεχίζουμε νουνεχείς:
Όλα εκείνα που μας ξεσήκωναν
δεν είναι πια εδώ
Η τελευταία πρασινάδα ξεράθηκε
μέσα στη μήτρα της τέως γονιμότητας
Άδειες οι αγκαλιές από σώματα
Άδεια τα στόματα από φιλιά…
(από το ποίημα «Η στέρφα γη» στη σελίδα 10).
Η γοητεία τής συναισθητικής ταυτίσεως τής γης με το ερωτικό σώμα αποκαλύπτεται περίτρανα στο επόμενο ποίημα «Η υγρασία τού έρωτα» (σελ. 11). Εδώ διαφαίνεται ήδη μια σοφά μελετημένη δομή, ιδανική, ιδεατή (και ανέφικτη για τους αποδέλοιπους σύγχρονους μετανεωτερίζοντες)…
Και περνάμε στο άκρως συμβολικό ποίημα τής σελίδας 16 με τις σαφείς οικολογικές δηλώσεις-υποδηλώσεις-συνυποδηλώσεις:
ΥΔΡΟΦΟΡΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ
Κάθιδρος απολάμβανα τη ζωογόνο δροσιά
με διάθεση ελεγειακή
τραγουδώντας
το γλυκό παράπονό μου.
Και οι συναθροισμένες νεφέλες
επευφημούσαν
και έριχναν
το εξαγνιστικό τους ύδωρ
ξεπλένοντας την ξηρασία αιώνων
Μια ξηρασία πλήρη μιασμάτων…
Εδώ τίθεται και η αριστοτελική έννοια τού «μιάσματος» ως αποτέλεσμα Ύβρεως (υπερβάσεως τού μέτρου).
Αυτό ακριβώς το αρμονικό στίγμα επιχειρεί να διαφυλάξει η ποιήτρια με τον συγκερασμό γραφής-σιωπής, λεκτέου-αλέκτου, λογικού-αλόγου…
ΤΟ ΔΙΣ ΕΞΑΜΑΡΤΕΙΝ…
Έπεσε θανατικό στα ζωντανά
Ποια μοίρα μάς σημάδεψε βαθιά
κι έρχεται και πάει;
Έπεσαν λοιμοί
Ποια μοίρα μάς κατατρύχει βαριά;
Καλώ τον αόμματο, μα σοφό Οιδίποδα
να λύσει και πάλι το αίνιγμα
να σκοτώσει ξανά τη Σφίγγα
Μα αυτός
βαθιά παραδομένος στη νιρβάνα του
δεν κάνει πια τα ίδια λάθη. (σελ. 17)
Ο Οιδίποδας είναι παρών, ως βορά για τη Σφίγγα (που δεν την νίκησε ποτέ).
[ ΑΕΡΣΙΠΟΥΣ – ΟΙΔΙΠΟΥΣ ]
Αλλάξτε το β΄ συνθετικό!
Στο νου βρίσκεται το οίδημα
το μυαλό πρέπει να υψώνεται. (σελ. 65)
Ο Σοφοκλής πήγε λίγο παραπέρα από τα ομηρικά έπη. Κι εμείς από τότε δεν έχουμε μεταφερθεί μήτε έναν ελιγμό υψηλότερα, εκτός από τους ποιητές μας, που συγκροτούν μια αόρατη λαμπαδηδρομία ελευσίνιων, εξωκοσμικών μυστών.
Και η φυγή ανεπίτρεπτη άνευ ποιητικής αδείας:
…Αυτά τα πουλιά με τα μεγάλα φτερά αποδήμησαν
Αυτά τα λεύτερα πουλιά
πάει, πέταξαν. (σελ. 21)
Πικρός ο κοσμοχαλασμός. Χαρμολύπη μάς συνέχει.
[ ΠΡΟΣ ΚΥΠΡΟ ]
Αμφίαλη νήσε
υπερφίαλοι σε διεκδικούν μνηστήρες
ξεδιάντροπα ποθώντας το κορμί σου
Κι συ περικυκλωμένη περιμένεις υπομονετικά
γνέθοντας τον αργαλειό σου. (σελ. 89)
Και μόνον η συνεχιζόμενη Κατοχή τής Βόρειας Κύπρου, η ανεξέλεγκτη βία και η ατιμώρητη αλαζονεία, η τρομακτική καταπάτηση των διεθνών Νόμων (τού γραπτού κι απαραγράπτου Ηθικού Δικαίου, που επικαλείται η σοφόκλεια Αντιγόνη) καθιστούν τους ποιητές πολύτιμους σε μεταβατικούς καιρούς, είδος υπό προστασίαν, όντα προς επιβράβευσιν…
[ ΠΟΝΤΙΟΙ ΠΙΛΑΤΟΙ ]
Προέβαλαν μια εύσχημη δικαιολογία
Ένιψαν τας χείρας τους
και «καθάρισαν». (σελ. 66)
[ ΜΕΛΛΟΘΑΝΑΤΟΙ ΤΥΧΟΔΙΩΚΤΕΣ ]
Αριβίστες της ζωής
Τι καταλαβαίνετε τώρα; (σελ. 67)
Και η Ποιήτρια εκπληρώνει το κοινωνικό λειτούργημά της:
[ ΑΝΗΚΕΣΤΗ ΒΛΑΒΗ ]
Όσοι διαβάσουν τους στίχους μου
ας αναλάβουν τις ευθύνες τους! (σελ. 68)
Όσο για την ίδια ως πληγωμένο συνειδητοποιημένο άτομο:
[ ΑΚΡΟΤΕΛΕΥΤΙΟΝ ΈΠΟΣ ]
Γράφω το τελευταίο κεφάλαιο
Από δω και πέρα θέλω να ζήσω. (σελ. 73)
Μα πώς να ζήσεις με την επίγνωση τής άφατης θλίψης που σε ζώνει καθημερινά για τα κακώς κείμενα;
[ ΑΔΡΑΣΤΕΙΑ ΝΕΜΕΣΙΣ ]
Αναπόδραστη η τιμωρία
για τους σεμνούς… (σελ. 70)
Έτσι σαν χρησμός, για καιρούς μελλοντικούς…
Η εμπνευσμένη Ποιήτρια Ευδοκία Ζορπίδου είναι σημαντική λογοτέχνις “Poeta Vates”.
Πηγή | Copyright: Fractal | Κωνσταντίνος Μπούρας
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.