Η πρώτη κυβέρνηση του Χαριλάου Τρικούπη

27/4/1875: Η πρώτη κυβέρνηση του Χαριλάου Τρικούπη σχηματίζεται.

«…Ο Γεώργιος, υπό τη λαϊκή κατακραυγή, υποχρέωσε το Βούλγαρη να παραιτηθεί. Δύο χρόνια αργότερα ο διαβόητος Υδραίος πολιτικός πέθανε, ενώ δύο υπουργοί του καταδικάζονταν για χρηματισμό. Ο Χαρ. Τρικούπης κλήθηκε και σχημάτισε, στις 27 Απριλίου 1875, την πρώτη του κυβέρνηση…»

Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ιστορία της νεότερης Ελλάδας (1821-1941)».

 

***

Η Επανάσταση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (1875) –  Η βαλκανική κρίση

Η σιωπηλή επιδοκιμασία του βασιλιά Γεωργίου προς τις αντισυνταγματικές ενέργειες και το εν γένει καθεστώς διαφθοράς του Δ. Βούλγαρη προκάλεσαν οξύτατη κρίση, ειδικά μετά τις εκλογές νοθείας του 1874. Απέναντι στο Εθνικόν Κόμμα (παλαιά ονομασία του γαλλικού κόμματος) των Βούλγαρη-Γρίβα και τους βουλευτές του, που επέμεναν να νομοθετούν, αν και δεν είχαν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία (επονομάστηκαν γι’ αυτό «στηλίτες», σύμφωνα με αρχαία παράδοση που όριζε να αναγράφονται τα ονόματα των προδοτών σε στήλες), συνασπίστηκε ολόκληρη η αντιπολίτευση. Μια ολόκληρη συζήτηση άρχισε για την αιτία των δεινών, την οποία άλλοι απέδιδαν στα κόμματα κι άλλοι στο βασιλιά.

Τις πταίει

Τελικά, το αίτημα σύγχρονου πολιτικού βίου εκφράστηκε με το περίφημο άρθρο «Τις πταίει» του Χαριλάου Τρικούπη στην εφημερίδα «Καιροί» (29 Ιουνίου 1874). Με αυτό το άρθρο, που προκάλεσε τη δίωξη και προφυλάκισή του, ο Τρικούπης κατήγγελλε τη βασιλική απολυταρχία. Επίσης, διακήρυσσε την αρχή της δεδηλωμένης, σύμφωνα με την οποία την εντολή για το σχηματισμό κυβέρνησης πρέπει να δίνει ο ανώτατος άρχοντας όχι κατά τη βούλησή του αλλά στο κόμμα που πλειοψηφεί. Την αρχή αυτή αναγνώρισε κοινοβουλευτικά ο βασιλιάς με το λόγο του Θρόνου κατά την έναρξη εργασιών της Βουλής του 1875. Ο λόγος αυτός της 11ης Αυγούστου 1875, που έγραψε ο Χαρίλαος Τρικούπης, υπήρξε ιστορικός καθώς πρόβαλλε το πρότυπο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Η πρώτη κυβέρνηση του Τρικούπη

Ο Γεώργιος, υπό τη λαϊκή κατακραυγή, υποχρέωσε το Βούλγαρη να παραιτηθεί. Δύο χρόνια αργότερα ο διαβόητος Υδραίος πολιτικός πέθανε, ενώ δύο υπουργοί του καταδικάζονταν για χρηματισμό. Ο Χαρ. Τρικούπης σχημάτισε, στις 27 Απριλίου 1875, την πρώτη του κυβέρνηση. Ωστόσο, στις εκλογές που διεξήγαγε στις 18 Ιουλίου πλειοψήφησε η παράταξη του Αλ. Κουμουνδούρου, από την οποία είχε αποσπαστεί. Η νέα κυβέρνηση βρέθηκε ευθύς μπροστά σε μια νέα βαλκανική κρίση, καθώς από τον Ιούλιο του 1875 είχαν ξεσηκωθεί οι Σέρβοι της Ερζεγοβίνης και της Βοσνίας. Αρκετοί στην Ελλάδα διείδαν μια νέα ευκαιρία για επανάσταση και των υπόδουλων ελληνικών επαρχιών. Η ανάληψη της εξουσίας τον Οκτώβριο από τον Κουμουνδούρο, γνωστό υπέρμαχο της συνεργασίας των βαλκανικών λαών, θορύβησε την Αγγλία. Συνεπώς, ο Γεώργιος έσπευσε να διαβεβαιώσει τον Άγγλο πρέσβη Στιούαρτ για τις φιλειρηνικές διαθέσεις της Ελλάδας.

Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ιστορία της νεότερης Ελλάδας (1821-1941)» εκδ. Ιωλκός, σελ. 224 – 225