Απελευθερώνεται η Τριπολιτσά

23/9/1821: Επανάσταση 1821. Μεγάλη νίκη για τα ελληνικά στρατεύματα. Υπό το Θεόδωρο Κολοτρώνη, καταλαμβάνουν την Τριπολιτσά.

***

Τους τελευταίους τέσσερις μήνες του 1821 νέες επιτυχίες στη Νότια Ελλάδα εδραίωσαν τοπικά την Επανάσταση και εμπέδωσαν σημαντικά επιτεύγματα στους τομείς της πολιτικής και διοικητικής οργάνωσης. Βορειότερα, όμως, η καταστολή της Επανάστασης έδειχνε ότι οι πανελλήνιοι στόχοι δε θα υλοποιούνταν πλήρως. Κύρια προσπάθεια των επαναστατών στο Μοριά παρέμενε η κατάληψη της Τριπολιτσάς. Καίριες προς τούτο υπήρξαν οι νίκες στο Λεβίδι, στο Βαλτέτσι, στα Δολιανά και στα Βέρβαινα. Στις 23 Σεπτεμβρίου η Τριπολιτσά επιτέλους καταλήφθηκε και στις 21 Οκτωβρίου καταλήφθηκε προς στιγμήν και η Πάτρα, αλλά η πολιορκία της λύθηκε και πάλι επειδή οι πρόκριτοι της Αχαΐας και οι Δεληγιανναίοι αρνήθηκαν την αποφασιστική ενίσχυση του Θ. Κολοκοτρώνη ώστε να μην αποκτήσει επιπρόσθετη δόξα. Μια νέα έφοδος των Ελλήνων στο Ναύπλιο θα αποκρουστεί, ενώ το Δεκέμβριο παραδίδεται ο Ακροκόρινθος, παρ’ ότι οι κοτζαμπάσηδες υπονόμευαν συστηματικά και εδώ τις προσπάθειες του Υψηλάντη και του Κολοκοτρώνη.

Στη Στερεά Ελλάδα, το Γαλαξίδι, αξιόλογο ναυτικό κέντρο με προσφορά στο θαλάσσιο Αγώνα, καταλήφθηκε από τους Τουρκοαιγυπτίους στις 23 Σεπτεμβρίου και παραδόθηκε στις φλόγες και την καταστροφή. Στην Αττική η αποχώρηση του Ομέρ Βρυώνη έδωσε τη δυνατότητα για μια δεύτερη πολιορκία της Ακρόπολης των Αθηνών. Ο Κιοσέ Μεχμέτ και ο Ομέρ Βρυώνης εγκατέλειψαν και τη Βοιωτία και κατευθύνθηκαν προς την Ήπειρο καίγοντας τα πάντα κατά την οπισθοχώρησή τους. Κρίσιμη είναι αυτή η περίοδος και για τη Νότια Εύβοια. Τα Στύρα και η Κύμη υποτάχθηκαν και αποφασίστηκε να σταλεί ο Ηλίας Μαυρομιχάλης με 1.500 Μανιάτες για να ηγηθεί της εκστρατείας της Καρύστου.

Στην Ήπειρο σημειώνονται νέες νίκες των Σουλιωτών στα Πέντε Πηγάδια, στο Τόσκεσι και στα Δερβίζανα, ενώ προσωρινά καταλήφθηκε και η πόλη της Άρτας. Διαλύθηκε όμως η συμμαχία με τους Τουρκαλβανούς, που συντάχθηκαν στη συνέχεια πλήρως με τον οθωμανικό στρατό. Στη Μακεδονία, και συγκεκριμένα στη Χαλκιδική, διαλύθηκε το μέτωπο της Κασσάνδρας και υποτάχθηκε το Άγιο Όρος. Αντίθετα, στην Κρήτη αναζωπυρώθηκε η Επανάσταση, αλλά ορίστηκε ως αρχηγός της ένα πρόσωπο που θα αποδεικνυόταν ακατάλληλο, ο Μιχ. Αφεντούλης, ο οποίος έφθασε στη μεγαλόνησο αρχές Νοεμβρίου. Το Δεκέμβριο θα φονευθεί στη μάχη της Κανδάνου ο γενναίος οπλαρχηγός Γ. Δασκαλάκης.

Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 56-57.