Η καταστροφή της Σμύρνης

31/8/1922: Η πόλη της Σμύρνης στις φλόγες. Υπό την πλήρη απάθεια των «συμμάχων» μας, η Σμύρνη πυρπολείται από τις κεμαλικές δυνάμεις. Ο Έρνεστ Χεμινγουέι ως ανταποκριτής συγκλονισμένος περιγράφει την καταστροφή. Το ίδιο και ο Αμερικανός πρόξενος Χόρτον. Περισσότερο από 1,5 εκατ. Έλληνες εκδιώκονται από τις πατρογονικές εστίες 3.000 ετών! Η Μικρασιατική Καταστροφή έχει ολοκληρωθεί…

***

Άρχισαν οι φόνοι, οι σφαγές και οι λεηλασίες, με αποκορύφωμα τον εμπρησμό των χριστιανικών συνοικιών της πόλης στις 31 Αυγούστου, ημέρα που εισήλθε στη Σμύρνη και ο Κεμάλ. Πυρπολήθηκε μια έκταση τεσσάρων τετραγωνικών χιλιομέτρων και καταστράφηκαν πάνω από 55.000 κτίρια, ενώ σκηνές φρίκης διαδραματίζονταν σ’ όλη την πόλη. Γενική ήταν η σφαγή και των Αρμενίων που ανακαλύπτονταν στη Σμύρνη. Απεγνωσμένα οι χριστιανοί της Μικράς Ασίας προσπαθούσαν να βρουν κάποιο πλωτό μέσο για να εγκαταλείψουν την πόλη, υπό τα απαθή βλέμματα των πλοίων των δυτικών Δυνάμεων. Οι κυβερνήσεις της Δύσης δεν έκαναν τίποτε για να διασωθούν οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Ανατολής από την εξόντωση. Επέδειξαν όχι απλώς αδιαφορία αλλά συχνά εχθρική στάση και κυνισμό, διαστρέφοντας συνειδητά την αλήθεια.

Οι Τούρκοι μετά την κατάληψη της Σμύρνης άρχισαν τη συγκέντρωση όλου του άρρενος πληθυσμού μεταξύ 18 και 45 ετών, σύμφωνα με διαταγή του στρατιωτικού διοικητή Σμύρνης Νουρεντίν, και τον εγκλεισμό τους σε στρατόπεδα. Οι χιλιάδες συλλήψεις γίνονταν στην πραγματικότητα και πέρα από αυτά τα όρια ηλικιών, σε μικρότερους και μεγαλύτερους. Οι περισσότεροι θανατώνονταν αμέσως, ενώ οι υπόλοιποι οδηγούνταν σε μεγάλες πορείες προς το εσωτερικό. Οι μαζικές εκτελέσεις και οι θάνατοι από τις ασθένειες ήταν συνεχείς. Ελάχιστοι επέζησαν και μετέφεραν τη μαρτυρία της απάνθρωπης περιπέτειας στην εκτουρκισμένη πια Ανατολή. Σε όλη τη μικρασιατική παραλία εκτυλίσσονταν σκηνές αλλοφροσύνης και κακουργιών, ενώ την ίδια μαρτυρική τύχη είχαν και όσοι Έλληνες έμειναν στα σπίτια τους και δεν έφυγαν κατά την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού. Πολυάριθμους μάρτυρες έδωσε ο κλήρος. Επίσκοποι (Σμύρνης Χρυσόστομος, Μοσχονησίων Αμβρόσιος, Κυδωνιών Γρηγόριος, Ικονίου Ζήλων) και εκατοντάδες ιερείς (μόνο στην επαρχία Σμύρνης οι 347 από τους 459 ιερείς σφαγιάστηκαν) έδωσαν τη μαρτυρία της πίστεως.
Η έκταση της καταστροφής είναι απροσδιόριστη. Μετά από τρεις χιλιετίες ελληνικού πολιτισμού στη Μικρά Ασία, η Ανατολή ερημώθηκε από τους αρχαίους της κατοίκους.

Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 439