Οκτάβιο Πας

31/3/1914: Έρχεται στη ζωή ο Μεξικανός ποιητής και διπλωμάτης, Οκτάβιο Πας. Το έργο του τον ανέδειξε σε έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ου αιώνα, ενώ το 1990 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

« Άσε με να χαθώ μέσα σε λόγια, / άσε με να ‘μαι ο αέρας / σε δυο χείλη, / μια περιπλανώμενη ελάχιστη πνοή / που ο αέρας θα σκορπίσει.»

(μετάφραση: Παναγιώτης Αλεξανδρίδης).

***

Μία από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες της λατινοαμερικανικής κουλτούρας και λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, παγκοσμίου φήμης και παραδοχής. Ποιητής, δοκιμιογράφος, κριτικός της λογοτεχνίας, δημοσιογράφος, ταξιδευτής, εκδότης και διπλωμάτης, ο Μεξικανός συγγραφέας Οκτάβιο Πας ήταν ένας οικουμενικός στοχαστής και η μακροβιότητά του τού επέτρεψε να γίνει μάρτυρας των μεγάλων πολιτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών περιπετειών του 20ού αιώνα.

Ο Οκτάβιο Πας γεννήθηκε στην Πόλη τού Μεξικού, από εύπορη οικογένεια. Από την πλευρά του πατέρα του, ο παππούς του ήταν ένας επιφανής, φιλελεύθερος διανοούμενος, ιστορικός και ένας από τους πρώτους συγγραφείς που έγραψε ένα μυθιστόρημα με θέμα τους Ινδιάνους του Μεξικού. Ο ίδιος ο πατέρας του δικηγόρος και φιλελεύθερος δημοσιογράφος, μαζί με άλλους προοδευτικούς διανοούμενους, συμμετείχε στις αγροτικές κινητοποιήσεις υπό την ηγεσία του Εμιλιάνο Ζαπάτα. Λόγω της εκτεταμένης βιβλιοθήκης του παππού του, ο Πας ήρθε από νωρίς σε επαφή με τη λογοτεχνία και έγραψε επίσης νωρίς. Επήγε στην Ισπανία (1937) τον καιρό του Εμφυλίου Πολέμου, υποστήριξε τους αντι-φασίστες, έζησε στο Παρίσι των δύσκολων μεταπολεμικών χρόνων, έμεινε πολλά χρόνια στην Ινδία ως πρεσβευτής του Μεξικού, αξίωμα από το οποίο παραιτήθηκε το 1968, διαμαρτυρόμενος για τη σφαγή των φοιτητών από την κυβέρνηση στην Πόλη τού Μεξικού, λίγο πριν την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων.

Ο Πας, όπως και άλλοι Λατινοαμερικανοί διανοούμενοι, συμμετείχε στην πολιτική ζωή της χώρας του. Υπήρξε Αριστερός, αργότερα παραιτήθηκε των μαρξιστικών του ιδεών και έγινε αντι-σταλινικός. Δεν δίστασε ποτέ να πάει ενάντια στο «ρεύμα» της εποχής και το ηθικό του κύρος ήταν μεγάλο. Επίσης υπήρξε ιδρυτής πολλών περιοδικών: Εργαστήρι (El Taller, 1938), ένα περιοδικό που σηματοδότησε την εμφάνιση μιας νέας γενιάς συγγραφέων στο Μεξικό, καθώς και μιας καινούργιας λογοτεχνικής ευαισθησίας, το Πληθυντικό (Plural, 1971-1976), καθώς και το Στροφή (Vuelta), μετά την επιστροφή του από την Ινδία.

Όταν ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1943 με πρόσκληση του ιδρύματος Γκουγκενχάιμ, βαφτίστηκε στην Αγγλο-Αμερικανική Μοντερνιστική Ποίηση και όταν αργότερα εστάλη στη Γαλλία ως διπλωμάτης, εκεί έγραψε την πολύ σοβαρή μελέτη του: Ο Λαβύρινθος της Μοναξιάς (El Laberinto de la Soledad, 1950) επάνω στη Μεξικανική ταυτότητα και η οποία έχει προεκτάσεις και στην πραγματική κατάσταση της ανθρωπότητας. Κατά την παραμονή του στη Γαλλία συμμετείχε ενεργά σε πολλές δραστηριότητες και εκδόσεις οργανωμένες από τον Αντρέ Μπρετόν (André Breton, 1896-1966), τον Βενιαμίν Περέ (Benjamin Péret, 1899-1959) και άλλους σουρεαλιστές. Το 1962 όντας πρεσβευτής στην Ινδία, μια σπουδαία περίοδος και για τη ζωή και το έργο του, έγραψε, ανάμεσα σε άλλα, τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα βιβλία «Ο Εξειδικευμένος πίθηκος» (El Mono Gramático, 1971), «Η Ανατολική Πλαγιά» (Ladera este, 1971).

Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες της ζωής του, ο Πας υπήρξε πολύ παραγωγικός ως συγγραφέας και ανάμεσα στα βιβλία που ξεχωρίζουν είναι: «Αδελφή Χουάνα Ινές ντε λα Κρους ή οι Παγίδες της πίστης» (Sor Juane Inés de la Cruz o las Trampas de la Fee, 1982), μελέτη με θέμα τη μεγάλη Μεξικανή ποιήτρια του 17ου αιώνα και επίσης το συναρπαστικό δοκίμιό του «Διπλή φλόγα – Έρωτας και ερωτισμός» (Doble Flame – Amor y erotismo, 1993).

Ο Πας πιστεύει για την ποίηση ότι είναι η κρυφή θρησκεία της σύγχρονης εποχής, η επανάσταση της λέξης είναι η επανάσταση του κόσμου και ότι και οι δύο δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς την επανάσταση του σώματος: ακόμα η ζωή σαν τέχνη, μια επιστροφή στη μυθική χαμένη ενότητα σκέψης και σώματος, ανθρώπου και φύσης, του εγώ και του άλλου είναι μερικά από τα θέματά του. Ένας θαυμάσιος πεζογράφος και στυλίστας, με πλούσιο έργο σε δοκίμια, μελέτες πάνω στην ποίηση, την κριτική λογοτεχνίας και τέχνης, καθώς επίσης πάνω στη Μεξικανική ιστορία, πολιτική και κουλτούρα. Ο Πας επαινέθηκε για το πάθος και την ευρύτητα των οριζόντων της γραφής του, που χαρακτηρίζεται από αισθησιακή ευφυΐα, ανθρωπιστική ακεραιότητα και το ερωτικό στοιχείο.

Ελένη Β. Πίππα, «Παγκόσμια Ποίηση» (Τόμος Γ’), εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 420-422.

Κλείσιμο
Κλείσιμο
Καλάθι (0)

Κανένα προϊόν στο καλάθι σας. Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.