Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ορκίζεται για πρώτη φορά πρωθυπουργός

6/10/1910: Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ορκίζεται για πρώτη φορά πρωθυπουργός.

 

***

 

Ο Βενιζέλος εξήγγειλε μεταρρυθμίσεις σε όλη τη δημόσια ζωή (νομοθεσία, διοίκηση, εκπαίδευση, γεωργία, οικονομία), χάραξη αναπτυξιακής οικονομικής πολιτικής, αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας και παρασκευή φερέγγυας και ετοιμοπόλεμης στρατιωτικής δύναμης. Στην επίμονη δε αξίωση του αθηναϊκού λαού για Συντακτική Συνέλευση, αντέταξε τρεις φορές, εναντίον της φωνής του πλήθους, τη σύγκληση Αναθεωρητικής. Η υποψηφιότητά του για την πρωθυπουργία ήταν πια ακαταμάχητη, τόσο στο λαό όσο και στο Παλάτι, λόγω της συνδιαλλακτικής του στάσης. Ήταν ο μόνος που μπορούσε, με τη δυναμική επικοινωνία του με το λαό, να εκτονώσει τη λαϊκή πίεση και να οδηγήσει τη χώρα στην ομαλότητα. Συγχρόνως η ανάθεση της εντολής θα προκαλούσε και θετικά αισθήματα για το Θρόνο, αφού έτσι θα έδειχνε ότι επιθυμεί την ανόρθωση και την απαλλαγή από τον παλαιοκομματισμό. Ο Βενιζέλος έβλεπε ότι οι δυνάμεις του παλαιού καθεστώτος παρέμεναν ισχυρές, αλλά ενόψει των εθνικών κινδύνων δεν υπήρχε χρόνος για νέες διαμάχες. Εσωτερική ενότητα και ομόνοια ήταν η προϋπόθεση για τη μεγαλεπήβολη πολιτική του.

Τα παλαιά κόμματα, πιστεύοντας ότι ο Βενιζέλος θα φθειρόταν αν σχημάτιζε μια κυβέρνηση μειοψηφίας, πίεσαν προς μια τέτοια λύση του πολιτικού προβλήματος. Έτσι, στις 6 Οκτωβρίου ορκίστηκε η κυβέρνηση Βενιζέλου, με τον ίδιο να κρατά τα υπουργεία Στρατιωτικών και Ναυτικών. Οι υπουργοί του αναλάμβαναν πρώτη φορά υπουργείο, αλλά ήταν κοινωνικά γνωστοί για τις ικανότητες και την εμπειρία τους: Νικόλαος Δημητρακόπουλος Δικαιοσύνης, Λάμπρος Κορομηλάς Οικονομικών, Εμμ. Ρέπουλης Εσωτερικών, Απόστολος Αλεξανδρής Εκκλησιαστικών και Παιδείας και Ιωάννης Γρυπάρης (λίγες ημέρες αργότερα) Εξωτερικών. Από τις προγραμματικές δηλώσεις φάνηκε ότι η ευόδωση του αναθεωρητικού προγράμματος ήταν ο πρώτος στόχος της κυβέρνησης, που εν συνεχεία θα φρόντιζε και για το νομοθετικό έργο.

Οξείες παρέμεναν οι αντιγνωμίες για το χαρακτήρα της Βουλής και το δικαίωμα διάλυσής της. Για τούτο ο Βενιζέλος επιδίωξε και πέτυχε να εξασφαλίσει τη βασιλική υποστήριξη για διάλυση της Α΄ Αναθεωρητικής Βουλής και νέες εκλογές ώστε να αποκτήσει την απαραίτητη πλειοψηφία για απρόσκοπτη εφαρμογή του κυβερνητικού προγράμματος. Η έλλειψη απαρτίας κατά την πρώτη ψηφοφορία εμπιστοσύνης και η μη ικανοποιητική πλειοψηφία κατά τη δεύτερη οδήγησαν το Βενιζέλο να ζητήσει επίμονα διάλυση της Βουλής. Ο Γεώργιος διαισθανόμενος το ογκούμενο ρεύμα υπέρ του Βενιζέλου δέχθηκε την εισήγηση και στις 12 Οκτωβρίου υπέγραψε το διάταγμα της διάλυσης, προκηρύσσοντας εκλογές για την ανάδειξη της Β΄ Αναθεωρητικής Βουλής. Τα παλαιά κόμματα προβλέποντας την εκλογική τους καθίζηση, ανίκανα να προσαρμοστούν στη νέα πολιτική πραγματικότητα, αποφάσισαν (πλην του Ζαΐμη) να απόσχουν, αναμένοντας χωρίς αναστολές την πρώτη ευκαιρία για τη «ρεβάνς».

 

Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 345-346.